فرانسویها به دنبال راه اندازی استخر پرورش ماهی در فضا هستند. این ایدهای نوآورانه برای تامین غذای فضانوردان در ماه و مریخ ارائه شده است. اما این کار چگونه انجام خواهد شد؟
اکنون که در فضا گوجهفرنگی، کاهو، سیبزمینی و دیگر سبزیجات کشت شدهاند، این پرسش مطرح میشود که فضانوردان چه زمانی قادر خواهند بود تا پرورش ماهی را در ایستگاه فضایی بینالمللی یا کره ماه آغاز کنند؟
ایجاد استخر پرورش ماهی در فضا
در طول چند سال اخیر، پروژه خلاقانه Lunar Hatch به طور جدی احتمال پرورش ماهی در محیط فضا را مورد بررسی قرار داده است. هدف اصلی این طرح، اثبات امکان پرورش نوعی ماهی به نام سیبس (Sea bass) به عنوان یک منبع غذایی پایدار و مطمئن برای ماموریتهای فضایی آتی به سوی ماه و مریخ است.
این پروژه تحقیقاتی، تحت نظارت مستقیم دکتر سیریل پرزیبلا، محقق برجسته در زمینه زیستشناسی دریایی و عضو مؤسسه ملی تحقیقات اقیانوسی فرانسه در حال انجام است. چنانچه تمامی مراحل طبق برنامهریزی پیش رود، پروژه Lunar Hatch این قابلیت را خواهد داشت که حداقل دو بار در هفته، ماهی سیبس تازه را برای فضانوردان مستقر در ماه فراهم آورد.
در یک مخزن با ظاهری کاملاً معمولی که در یک مرکز علمی واقع در فرانسه قرار دارد، تعدادی ماهی سیبس به عنوان بخشی از پروژه Lunar Hatch نگهداری میشوند. نسل آینده این ماهیها قرار است به عنوان نخستین موجودات آبزی به فضا فرستاده شوند تا امکان عملی شدن این ایده جسورانه و نوآورانه را در شرایط بیوزنی مورد ارزیابی قرار دهند.
- آیا فضانوردان میتوانند در فضا آروغ بزنند؟
- انرژی هستهای در ماه با برنامه مرموز چین برای پایگاه فضایی
- جاهطلبی آمریکا برای فتح فضا با ساخت اولین ناو هواپیمابر فضایی دنیا
ماهی به عنوان یک منبع غنی از پروتئینهای ضروری، به آسانی قابل هضم بوده و حاوی مقادیر قابل توجهی امگا 3 و ویتامینهای گروه B است که نقش حیاتی در حفظ توده عضلانی فضانوردان در طول اقامتشان در فضا ایفا میکند. چالش اساسی در این میان، ایجاد یک سیستم تولید مواد غذایی در فاصلهای بسیار دور از کره زمین است. برای غلبه بر این مشکل، دکتر پرزیبلا راهکاری را پیشنهاد میدهد که بر اساس آن، تخمهای بارور شده ماهی سیبس به فضا منتقل شوند تا در آنجا و در شرایط کنترل شده، پرورش یابند.
گفته میشود که سفر به ایستگاه فضایی بینالمللی، فرصت لازم برای تخمگذاری این موجودات را فراهم میآورد. در آنجا، این موجودات مورد بررسی قرار گرفته و سپس برای تحلیلهای علمی به زمین بازگردانده خواهند شد. با این حال، هدف نهایی ایجاد مزرعههای پرورش ماهی در کره ماه است.
شاید در نگاه اول، این ایده شبیه به داستانهای علمیتخیلی به نظر برسد، اما مقدمات آن پیشاپیش فراهم شده است. پژوهشی که در سال ۲۰۲۳ توسط پرزیبلا انجام شد، به طور قاطع نشان داد که تخمهای ماهی سیبس توانایی تحمل بیوزنی را دارند. تخمهای این ماهی همچنین با موفقیت آزمایشهای گوناگونی را پشت سر گذاشته و ثابت کردهاند که قادر به مقاومت در برابر شرایط سخت پرتاب موشک و مسافرت فضایی هستند.
دانشمندان دانشگاه مونپلیه، نیروی پیشران قدرتمند موشک سایوز روسیه را شبیهسازی کردند و به این نتیجه رسیدند که لرزشهای ناشی از آن، مانعی برای رشد جنینها ایجاد نخواهد کرد. آنها همچنین تأثیرات پرتوهای کیهانی را بر سلولهای ماهی در طول سفرهای فضایی مورد مطالعه قرار دادند. بر اساس طرح پیشنهادی کنونی، پروژه Lunar Hatch شامل چندین محفظه مقاوم در برابر تشعشع خواهد بود که برای کارکردهای مختلف آبزیپروری، از جمله مدیریت پسماندها، طراحی شدهاند.
یکی از مراحل اولیه در پروژه Lunar Hatch، بهرهگیری از آبی است که از یخهای قطبی ماه به دست میآید و در مخازن ویژه نگهداری ماهیها مورد استفاده قرار میگیرد. آبی که برای پرورش این آبزیان به کار میرود، به طور کامل در چرخه بسته بازیافت میشود، به گونهای که هیچ مقدار آبی به هدر نمیرود.
تیم پژوهشی Lunar Hatch برآورد کرده که برای تأمین دو وعده غذایی ماهی در طول هفته برای هفت فضانورد در یک مأموریت شانزده هفتهای، تقریباً به 200 تخم ماهی سیبس نیاز خواهد بود. آنطور که گاردین گزارش داده، هدف این گروه ارسال 200 عدد تخم بارور شده به فضا است.
گفتنی است، اولین «دریانوردان فضایی» ماهیهای کوچک mummichog بودند که در مأموریت آپولو در سال 1973 به فضا سفر کردند. پس از آن، گونههای دیگری از ماهیها نظیر گوپی، گورخرماهی و سایر انواع آبزیان نیز راهی فضا شدهاند و بدین ترتیب، به درک ما از زیستشناسی در شرایط بیوزنی در ایستگاه فضایی بینالمللی کمکهای شایانی کردهاند.