تصویر یک «آیفون در نقاشی سال ۱۸۶۰» بار دیگر بحث درباره سفر در زمان را در فضای مجازی داغ کرده است. اما آیا واقعاً مدرکی از آینده در این اثر هنری نهفته است یا با خطای دید و برداشت اشتباه مواجهایم؟
مدتهاست که برخی تصاویر تاریخی بهدلیل جزئیاتی غیرمنتظره یا اشیائی مشابه فناوریهای مدرن، مورد توجه کاربران اینترنت قرار میگیرند. یکی از نمونههای جدید، نقاشی «The Expected One» اثر فردریک لیتون است که دختری را در حال نگاه کردن به جسمی مستطیلی در دستش به تصویر میکشد؛ چیزی که برای بسیاری شبیه به یک گوشی آیفون بهنظر میرسد. اما واقعیت چیست؟
🎧 نسخه صوتی این مطلب را گوش کنید
آیفون در نقاشی سال ۱۸۶۰؟ ماجرا از کجا شروع شد
این بحث از جایی آغاز شد که مدیر اپل، تیم کوک، چند سال پیش در جریان بازدید از یک موزه در آمستردام، این نقاشی را مشاهده کرد و با شوخی گفت: «من هم مطمئن نیستم این شیء آیفون است یا نه!» همین جمله کافی بود تا کاربران اینترنت تئوریهای سفر در زمان را بهمیان بکشند.
در نقاشی مذکور، دختر جوانی دیده میشود که سرش را به سمت جسمی باریک و مستطیلی شکل در دستانش خم کرده؛ تصویری که بهوضوح ما را به یاد نحوه نگاهکردن به موبایلهای هوشمند امروزی میاندازد.
تحلیل کارشناسان هنر: پاسخ درون تاریخ هنر است
با اینکه ظاهر این شیء برای نسل امروز آشناست، اما کارشناسان هنر با بررسی دقیقتر این نقاشی به نتیجهای متفاوت رسیدهاند. آنها معتقدند این جسم چیزی جز یک کتاب یا دفترچه نیست؛ شیئی که در آن زمان رایج بوده و در بسیاری از نقاشیهای عصر ویکتوریایی دیده میشود.
پوزیسیون دستها، فرم پوشش و ترکیب بصری اثر نیز با سبک آکادمیک و نمادگرایانه فردریک لیتون همخوانی دارد. بنابراین، بهنظر میرسد شباهت این تصویر به استفاده از گوشیهای هوشمند کاملاً اتفاقی است.
چرا اینگونه تصاویر جذابیت دارند؟
اینگونه برداشتهای مدرن از آثار تاریخی، بهدلیل قدرت ذهن انسان در یافتن الگوهای آشنا در محیط اطراف، بسیار رایج هستند. پدیدهای که به آن «پاریدولیا» (Pareidolia) گفته میشود؛ یعنی تمایل مغز به تشخیص الگوهایی آشنا، حتی زمانی که وجود ندارند.
در دنیایی که فناوری با سرعت نور پیش میرود، بسیاری از ما ناخودآگاه بهدنبال نشانههایی از آینده یا گذشتهای موازی هستیم. و چه چیز بهتر از یک نقاشی کلاسیک برای ایجاد چنین رمز و رازهایی؟
جمعبندی: آیفون نیست، اما تخیل ما را قلقلک میدهد
شواهد تاریخی، هنری و تحلیلی نشان میدهند که هیچ دلیلی برای اثبات وجود گوشی آیفون در نقاشی سال ۱۸۶۰ وجود ندارد. با این حال، این ماجرا بار دیگر نشان داد که چگونه ذهن انسان میتواند با ترکیب تخیل و مشاهده، روایتی تازه و جذاب از یک تصویر قدیمی بسازد.