گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
فناوری اینترنت اشیا این روزها بسیار مورد توجه قرار گرفته و قرار است همه چیز را به اینترنت و شبکه‌های ارتباطی متصل کند. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که تا سال 2020 حدود 50 میلیارد وسیله‌ی مختلف، به اینترنت متصل شوند.
فناوری اینترنت اشیا (Internet of Things) یکی از جدیدترین تکنولوژی‌های دنیای فناوری اطلاعات است و در سال گذشته 5 میلیارد دستگاه با این فناوری به اینترنت متصل شده است. کارشناسان با توجه به این روند پیش‌بینی کرده‌اند که تا چهار سال آینده حدود 50 میلیارد دستگاه از طریق اینترنت به یکدیگر اتصال یابند. فناوری اینترنت اشیا این امکان را فراهم می‌کند تا تمامی اشیا و دستگاه‌های اطراف ما به اینترنت متصل شده و از طریق اپلیکیشن مخصوص در تلفن‌های هوشمند کنترل و مدیریت شوند.
امروزه میلیاردها حسگر در سراسر جهان به کار گرفته شده است تا به این ترتیب قابلیت اتصال اشیا به اینترنت فراهم شود. لوازم خانگی، پوشیدنی‌ها، خودرو و بسیاری از دستگاه‌های دیگر از این قابلیت برخوردار هستند و به زودی این تکنولوژی، تمامی اشیایی که در دنیای ما وجود دارد را در بر خواهد گرفت. کشورهای مختلف نیز خود را برای مواجه شدن با فناوری اینترنت اشیا آماده می‌کنند و در تلاشند تا استانداردهای این فناوری را توسعه داده و برنامه‌های کاربردی را برای آن راه‌اندازی کنند.
در کشور ما نیز یکی از پروژه‌های کلان راهبردی فناوری ارتباطات به همین موضوع اختصاص یافته است و از ابتدای سال جاری مسئولان وزارت ارتباطات و شرکت‌های فعال در این حوزه بسیج شده‌اند تا این تکنولوژی را در ایران گسترش دهند.
با اجرای اینترنت اشیا شاهد اتصال ارتباطات شهری، شبکه‌های انرژی مانند آب و گاز و برق، حمل‌ونقل، صنعت و حتی آموزش و سلامت خواهیم بود و به این ترتیب پروژه‌ی شهر هوشمند به تحقق خواهد پیوست. اما کارشناسان معتقدند که این تکنولوژی، تهدیدات امنیتی و نقض حریم شخصی را با خود به همراه می‌آورد.
مشکلات امنیتی فناوری اینترنت اشیا
متخصصان در خصوص مشکلات امنیتی اینترنت اشیا هشدار داده‌اند. افزایش حملات اینترنتی که با سوءاستفاده از اتصال دستگاه‌ها به اینترنت، از جمله دوربین‌های مدار بسته، صورت می‌گیرد موجب نگرانی در مورد امنیت این تکنولوژی شده است. بررسی‌های صورت گرفته توسط موسسات خارجی نشان می‌دهد که عدم توجه سازندگان به رفع مشکلات امنیتی ابزارهای ارتباطی باعث شده تا هکرها از این وسیله‌ها برای ایجاد ترافیک مصنوعی روی سایت‌های هدف برای از دسترس خارج کردن آنها استفاده کنند.
حتی در آینده‌ی نزدیک و با اتصال خودروها به اینترنت، هکرها می‌توانند به آنها نفوذ کرده و در سیستم تهویه یا ترمز اتومبیل اختلال ایجاد کنند و موجب مرگ یا مجروح شدن سرنشینان آن شوند. همچنین می‌توان با نفوذ بدافزارها به تاسیسات حساس مانند تاسیسات هسته‌ای، زمینه‌ی تخریب آنها را به وجود آورد.
این‌ها بخشی از مشکلات احتمالی فناوری اینترنت اشیا است اما این چالش‌ها نیز قابل حل است. در اواخر دهه 90 میلادی و اوایل قرن 21، هرزنامه‌ها و نامه‌های تبلیغاتی ناخواسته به معضلی جدی برای کاربران اینترنت تبدیل شده بود اما در سال 2003 قانونی برای برخورد با عوامل ارسال‌کننده‌ی این ایمیل‌ها موسوم به Can-Spam وضع شد. از سوی دیگر شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات ایمیل شرایطی را ایجاد کردند تا ایمیل‌های ناخواسته شناسایی شده و جلوی ارسال آنها گرفته شود. به این ترتیب این مشکل تا حد زیادی برطرف شد.
به نظر می‌رسد که با گسترش اینترنت اشیا، قانون‌گذاران در کشورهای مختلف، قوانین بازدارنده‌ای را برای مقابله با سوءاستفاده کنندگان وضع کنند. در این قوانین باید شرکت‌های سازنده محصولات اینترنت اشیا، ملزم به رعایت استانداردهای امنیتی شوند تا هکرها نتوانند به سادگی به اهداف خود برسند.
قانون‌گذاری برای استفاده از تکنولوژی اینترنت اشیا در ایران بر عهده‌ی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی است. مدیر کل سرویس‌های رادیویی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تاکید کرد که در پروژه ساماندهی منابع کمیاب ارتباطی به عنوان یکی از پروژه‌های اقتصاد مقاومتی در حوزه ارتباطات و فناوری ارتباطات، به مساله اینترنت اشیا نیز توجه ویژه‌ای شده است. با توجه به اینکه اتصال دستگاه‌ها به اینترنت نیازمند فضای فرکانسی و امواج رادیویی است، باید در رگولاتوری برای استفاده از آن مقرراتی تدوین شود.
عظیم فرد در ادامه افزود که فناوری اینترنت اشیا کاربردهای بسیاری از جمله ارتباط خودروها با امواج رادیویی، ابزار کنترل در حوزه ردیابی، کنترل منابع آب، کارخانه‌ها، صنایع و حمل‌ونقل خواهد داشت و برای منظم کردن این ارتباطات و هدایت و کنترل نقاط ارتباطی به منابع فرکانسی نیاز داریم. پروتکل اینترنت اشیا با ترمینال‌های تلفن همراه متفاوت است و باید مقرراتی برای ارتباط حسگرها در شبکه‌های رادیویی تنظیم شود. همچنین لازم است که تمامی ملاحظات امنیتی این پروژه از جمله حریم خصوصی خانواده، حریم خصوصی دستگاه‌ها و سالم کار کردن دستگاه در نظر گرفته شود.
مدیرکل سرویس‌های رادیویی رگولاتوری بیان کرد که کار برای تامین منابع مورد نیاز آغاز شده است و با توجه به ترافیک عظیمی که روی شبکه ایجاد خواهد شد، شرکت ارتباطات زیرساخت نیز باید همگام با این پروژه حرکت کند. گسترش این فناوری در کشور نیازمند همکاری چندین نهاد است. به عنوان مثال سازمان فناوری اطلاعات باید بستر آدرس‌های اینترنتی را فراهم کند و شرکت زیرساخت نیز باید زیرساخت‌های فیبر را ارائه دهد. همچنین اپراتورهای ارتباطی هم پلتفرم ارتباطی مورد نیاز برای این موضوع را راه‌اندازی خواهند کرد.
50 میلیارد سنسور ارتباطی در ایران تا چند سال آینده
عظیم فرد تاکید کرد که مساله اینترنت اشیا فراتر از یک وزارتخانه است و قوه قضاییه، شرکت‌های بیمه و نیروی انتظامی هم درگیر این مبحث هستند. در ابتدا باید بررسی شود که این طرح چه مزیت‌هایی برای کشور خواهد داشت و آیا پرداخت هزینه برای آن لازم است یا خیر. وی همچنین پیش‌بینی کرد که اینترنت اشیا به تمامی حوزه‌ها نفوذ پیدا کند و تنها در ایران 50 میلیارد سنسور داشته باشیم؛ چرا که در کشور 80 میلیونی هر نفر به تعدادی سنسور در کار، ماشین و زندگی روزمره نیاز دارد. البته این احتمال وجود دارد که تا پایان برنامه ششم به این عدد نرسیم اما ظرفیت‌سازی لازم انجام می‌گیرد.
پیش‌بینی می‌شود که با توسعه‌ی فناوری اینترنت اشیا، صنایع و مشاغل از جمله کشاورزی و کارخانه‌ها نیز متحول شوند. بخش کشاورزی یکی از بخش‌هایی است که اینترنت اشیا وارد آن شده است. تعداد ابزاری که به اینترنت متصل می‌شوند در صنعت کشاورزی در حال افزایش است و ارزش مادی آن از 30 میلیون دلار در سال گذشته به 75 میلیون دلار تا سال 2020 خواهد رسید.
حسگرها و ابزار نصب شده در مزارع به کشاورزان کمک می‌کند تا داده‌هایی را از محصولات و احشام خود جمع‌آوری کنند و از وضعیت آنها مطلع شوند. به عنوان مثال یک کشاورز می‌تواند حسگری را بر روی تراکتور خود نصب کند و با اتصال این وسیله به اینترنت، داده‌هایی را در مورد زمین کشاورزی و محصولات موجود در آن و همچنین زمان مناسب برای کود دهی، آبیاری و برداشت محصول به دست بیاورد.
بخش بهداشت و درمان یکی دیگر از بخش‌هایی است که از خدمات اینترنت اشیا بهره‌مند می‌شود. اتصال تجهیزات درمانی به اینترنت می‌تواند کارایی آنها را بیشتر کند تا خدمات بهتری به بیماران ارائه داده شود. تکنولوژی اینترنت اشیا در خرده‌فروشی‌ها هم کاربردهای زیادی دارد. خرده‌فروشان با استفاده از ابزار سازگار با بلوتوث و دیگر فناوری‌های بی‌سیم به گوشی‌های هوشمند کاربران متصل شده و آنها را از جدیدترین محصولات و خدمات عرضه شده آگاه می‌سازند.
صنعت حمل‌ونقل هم از ظهور اینترنت اشیا بی‌بهره نخواهد بود. با اتصال حسگرها به کشتی‌ها و کامیون‌ها می‌توان دمای محیطی را برای حفظ کالای در حال انتقال کنترل کرد. همچنین با به کار بردن این فناوری امکان جمع‌آوری داده از مسافران و محیط و بهینه‌سازی مصرف سوخت فراهم می‌شود.
در آینده‌ی نزدیک تمامی خودروها با اتصال به اینترنت از وضعیت مسیرهای مختلف آگاه می‌شوند تا به این ترتیب از ترافیک و وقوع تصادفات جلوگیری به عمل آید. دریافت اطلاعات مربوط به عملکرد خودروها از کارخانه، دیگر کاربرد فناوری اینترنت اشیا در اتومبیل‌ها است که می‌تواند امنیت و کارایی آنها را افزایش دهد.
کشورهای پیشرو در زمینه‌ی اینترنت اشیا
تمام چیزهایی که گفته شد تنها بخشی از مزایا و کاربردهای فناوری اینترنت اشیا است و به همین دلیل کشورهای مختلف برای دستیابی به این مزایا، سرمایه‌گذاری عظیمی کرده‌اند. کشورهای برزیل، هند، چین، آلمان، سنگاپور، آمریکا و کره جنوبی در این زمینه پیشتاز هستند. برزیلی‌ها از 9.9 میلیون اتصال بهره می‌برند و 66 درصد از ارتباطات M2M در آمریکای لاتین را نیز به خود اختصاص داده‌اند. مسئولان این کشور هم‌اکنون برای استفاده‌ی وسیع‌تر از اینترنت اشیا برنامه‌ریزی می‌کنند.
چین نیز در سال 2010 حدود 807 میلیون دلار برای این تکنولوژی سرمایه‌گذاری کرد و یک مرکز علمی با هزینه‌ی 117 میلیون دلار به منظور تحقیق و توسعه در رابطه با فناوری اینترنت اشیا ایجاد شده است. چینی‌ها یک طرح کلان پنج ساله را برای توسعه‌ی اینترنت اشیا تدوین کرده‌اند که تا سال 2015 هزینه‌ی 774 میلیون دلاری را در پی داشته است.
هند هم یکی از بازارهای در حال رشد M2M در آسیاست و عزم خود را برای پیشرفت در زمینه‌ی فناوری اینترنت اشیا جزم کرده است. چارچوب سیاستی برای حمایت از اینترنت اشیا در سال 2015 توسط مخابرات ملی هند ارائه شد و برای این برنامه‌ی بلندمدت بیش از 7 میلیارد دلار سرمایه در نظر گرفته شده است. همچنین دولت‌های سنگاپور و آلمان برای ایجاد شهر هوشمند و مدرنیزه کردن تولید، بر روی تکنولوژی اینترنت اشیا برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
به علاوه کره جنوبی نیز در سال 2015 مبلغ 934 میلیون دلار را در بخش‌های اینترنت اشیا، کارت‌های هوشمند، رباتیک، شبکه نسل پنج تلفن همراه و حسگرهای پوشیدنی سرمایه‌گذاری کرده و یک برنامه‌ی بلندمدت با هزینه‌ی 5 میلیارد دلار تا سال 2020 برای حمایت از صنایع در زمینه‌ی اینترنت اشیا تدوین کرده است. آمریکایی‌ها هم از قافله عقب نماندند و در سال 2015 طرح ایجاد یک شهر هوشمند با هزینه 160 میلیارد دلار را در دستور کار قرار دادند.
در ایران نیز مرکز تحقیقات مخابرات از سوی وزیر ارتباطات به عنوان مسئول پروژه‌ی توسعه‌ی اینترنت اشیا انتخاب شد. رئیس این مرکز خبر داد که مطالعات در مورد ابعاد مختلف این پروژه در حال انجام است و نقشه‌ی راه ورود به این فناوری و نحوه‌ی استفاده از آن به زودی تدوین می‌شود. محمد خوانساری افزود که این نقشه راه، زمینه لازم برای داشتن یک اکوسیستم منسجم اینترنت اشیا را فراهم می‌کند تا شرکت‌های خصوصی دانش‌بنیان هم به بازار این محصولات ورود پیدا کنند. با استفاده از این تکنولوژی، زندگی مردم دیجیتالی می‌شود و ممکن است عادات زندگی افراد تغییر پیدا کند. پژوهشگاه نیرو از دیگر بازیگران این پروژه است و با اعلام رئیس مرکز تحقیقات مخابرات ایران، قرارداد همکاری در خصوص تحقیق و پژوهش در حوزه اینترنت اشیا با این پژوهشگاه منعقد شده است.
مرتضی براری، معاون وزیر ارتباطات نیز گفته است که پروژه اینترنت اشیا در شورای راهبری در وزارت پیگیری می‌شود و در یک بازه زمانی 5 ساله اجرایی خواهد شد. همچنین حمایت‌های لازم از شرکت‌های دانش‌بنیان برای ورود به این عرصه صورت می‌گیرد.
فناوری اینترنت اشیا مزایا و کاربردهای بسیاری دارد اما در صورتی که به شکل ناایمن و غیر اصولی طراحی شود، می‌تواند خطرات امنیتی را به همراه داشته باشد. بنابراین سیاست‌گذاران و مسئولین باید توجه داشته باشند که ایمن‌سازی ابزار و اشیا و جلوگیری از نفوذ هکرها از اهمیت بسیاری برخوردار است.