بسیاری از معماهای تاریخ توسط دانشمندان حل شدهاند ولی برخی از آنها هنوز بیپاسخ باقی ماندهاند. توپهای سنگی کاستاریکا یکی از معماهای مرموزی هست که هنوز هم سر به مهر باقی مانده است. این سنگهای عظیم و غولپیکر همیشه مورد توجه باستان شناسان و افراد عادی بودهاند، اما هنوز معلوم نیست این سنگها توسط چه کسانی و برای چه منظوری ساخته شدهاند! این گویهای سنگی را عدهای از کارگران که در جنگلهای کاستاریکا مشغول کار بودند، پیدا کردند. قبلا بومیان این منطقه ادعا میکردند که داخل این سنگها جواهر و طلا وجود دارد، ولی بعدا معلوم شد که این ادعا دروغی بیش نبود. در این قسمت از فضانوردان باستانی میخواهیم بدانیم چه چیزی باعث پیدایش این گویهای سنگی شده است؟!
فضانوردان باستانی: گویهای سنگی مرموز در کاستاریکا
سنگهای کروی شکلی که در دهه 40 میلادی در دلتا دیکوئیز در جنوب کاستاریکا کشف شدند، بهعنوان یکی از عجیبترین اسرار باستان شناسی دنیا شناخته میشوند. قطر این گویهای سنگی عجیب احتمالا به دست انسانهای دوران باستان ساخته شدهاند، از چند سانتیمتر تا بیش از دو متر متغیر است. بعضی از آنها وزنی در حدود 16 تن دارند و به نظر میرسد که این اشیا مثل مجسمههایی شبیههم ولی در اندازههای متفاوت هستند که با دقت و مهارت زیادی ساخته شدهاند.
این گویهای سنگی ماقبل تاریخ که در ساحل اقیانوس آرام قرار داشتند تقریبا بهطور کامل قربانی تخریب شدهاند زیرا کارگرانی که این گویها را پیدا کرده بودند گمان میکردند که در داخل آنها طلا قرار داده شده است. از اینرو این سازههای زیبا دچار صدمه شدهاند اما مسئولین محلی برای جذب توریستها، اینکره های سنگی را در میدانهای شهر قرار دادهاند.
به خاطر جابجاییهای فراوانی که صورت گرفته است نمیتوان تاریخ دقیق ساخت این گویها را مشخص کرد. برخی بر این باورند که این توپهای کروی در نتیجه فشار آب به این شکل درآمدهاند که زیاد توجیه پذیر به نظر نمیرسد. اما هنوز معلوم نیست که این گویهای عظیمالجثه نماد دیگر سیارهها هستند یا نشانههایی برای تعیین مرزها. برای هیچ کدام از این فرضیات مدرک قانع کنندهای وجود ندارد.
کرههای سنگی کاستاریکا از چند جهت توجه مردم دنیا را به خودشان جلب کردند؛ یکی از این موارد، شکل خاص این سنگها و اندازه و وزنهای متفاوتی بود که این کرههای سنگی داشتند. از سوی دیگر، این کرهها قدمتی دیرینه داشتند و مواد تشکیلدهنده و روش ساخت آنها برای دانشمندان جالب بود. اما چیزی که بر جذابیت این سنگها میافزود این بود که اصلا به چه دلیل چنین سنگهایی ساخته شدند و مردم دوران باستان در چه مواردی از آنها استفاده میکردند.
با این حال هیچ کس نمیداند هدف از ساختن این کرههای سنگی دقیقا چه چیزی بوده؛ ساخت این توپهای سنگی زمانی که کاشفان اسپانیایی پا به این سرزمین گذاشتند متوقف شد. در نتیجه تا دهه 40 میلادی که این سنگها کشف شدند آنها کاملا به فراموشی سپرده شده بودند.
اما چیزی که بر جذابیت این گویهای سنگی میافزود این بود که اصلا به چه دلیل چنین سنگهایی ساخته شدند و مردم دوران باستان در چه مواردی از آنها استفاده میکردند. البته کشف این سنگهای کروی باعث شد که این اشیای شگفتانگیز در معرض خطر قرار بگیرند. چراکه تعداد زیادی از آنها توسط انفجارهایی که جستجوگران گنج با دینامیت بهوجود میآورند، آسیب دیدند. بعضی از آنها هم که در مزرعهها قرار داشتند هنگام کشاورزی با بیتوجهی کشاورزان ترک خوردند و شکستند. به این ترتیب امروز، تعداد انگشتشماری از این گویهای افسانهای در مکانهای اصلی خود باقی ماندهاند.
وزن گویهای سنگی کاستاریکا
یکی از موارد جالب توجه درباره این سنگهای عجیب، وزن و اندازه اسرارآمیز آنهاست. بعضی از آنها ابعاد بسیار بزرگی دارند و وزنشان بیش از صدها تن تخمین زده میشود. برآورد شده است که بزرگترین نوع این سنگهای کروی بیش از 16 تن وزن دارند. نکته جالب اینجاست که در دهه 40 میلادی یعنی زمانی که این گویهای اسرارآمیز کشف شدند خیلیها تصور میکردند که میتوان از آنها در ساخت زیورآلات استفاده کرد؛ در نتیجه آنها به وسیله راه آهن در سراسر کاستاریکا منتقل شدند و درنتیجه در گوشه و کنار این کشور سنگهای کروی شکل زیادی دیده می شوند.
با این حال تعداد این سنگهای کروی که با مهارت بسیار زیادی به این شکل تراشیده شدهاند، بسیار بیشتر از آن چیزی است که برآورد میشود و باستانشناسان معتقدند که بسیاری از این سنگها یا هنوز کشف نشدهاند یا در اثر بیتوجهی نابود شدهاند.
نحوهی شکلگیری گویها
تقریبا تمام این سنگهای کروی از مادهای سخت به اسم گرانودایرایت ساخته شدهاند که به نظر میرسد یکی از انواع سنگهای آذرینی باشند که در دامنههای کوه هایی که در منطقهای به نام تالامانکا قرار گرفتهاند پیدا میشوند. تعدادی از این سنگها هم از یک ماده سخت که شبیه سنگ آهنک است ساخته شدهاند؛ این ماده از ترکیب شدن پوسته صدف و شن و ماسه در رسوبات ساحلی به وجود آمده است. باستانشناسان میگویند که این گویهای کروی شکل به احتمال زیاد از طریق تراش دادن تخته سنگهای بزرگ به وجود آمدهاند.
دانشمندان حدس میزنند که سختی توپها میتواند به دلیل استفاده همزمان از گرما و سرما در هنگام ساختن آنها باشد. سازندگان این کرهها وقتی که آنها شکل کروی پیدا میکردند با جلا دادنشان، درخشش خاصی به این سنگها میبخشیدند. نکته جالب اینجاست که تمام این فرایندها بدون استفاده از ابزارهای فلزی، پرتوهای لیزر یا تکنولوژی امروزی انجام شده است.
این گویهای کروی به احتمال زیاد توسط اجداد بومیانی که در کاستاریکا زندگی میکردند، ساخته شدهاند. ساکنان کاستاریکا تا زمان فتح این کشور توسط اسپانیاییها، همین مردمان بومی بودند؛ آنها که به زبان چیبچان سخن میگفتند از جاهای مختلفی مثل شرق هندوراس یا شمال کلمبیا به کاستاریکا آمده بودند.
شیوه معاش ساکنان بومی کاستاریکا در آن زمان ماهیگیری و شکار بود. بررسیهای باستانشناسان نشان میدهد که این گویهای کروی شکل تاریخچه طولانیای دارند. آنها درواقع در یک دوره زمانی 1800 ساله ساخته شدهاند که از 200 سال پیش از میلاد مسیح شروع شد و تا زمان مستعمره شدن کاستاریکا توسط اسپانیاییها ادامه مییابد.
به عقیده باستان شناسان این گویهای کروی شکل، نشان ویژهای از دوران سفال فرهنگ آگوی بوئناس هستند. همچنین بعضی از آنان با تعدادی زیورآلات طلا دفن شدهاند که نشان میدهد متعلق به هزار سال بعد از میلاد مسیح هستند. احتمالا ساخت سنگهای کروی شکل اولیه، چندین نسل طول میکشید و در این مدت سنگها نسل به نسل انتقال پیدا میکردند و اشکالاتی که در ساخت آنها وجود داشت برطرف میشد.
سنگهایی با هدف نامشخص
با این حال هیچ کس نمیداند هدف از ساختن این گویهای سنگی دقیقا چه چیزی بوده؛ ساخت این توپهای سنگی زمانی که کاشفان اسپانیایی پا به این سرزمین گذاشتند متوقف شد؛ درنتیجه تا دهه 40 میلادی که این سنگها کشف شدند آنها کاملا به فراموشی سپرده شده بودند. نکته دیگری که توجه دانشمندان را جلب کرده، روش چیدن سنگهایی است که به صورت گروهی کشف شدهاند. این سنگها به شکلهای مختلفی چیده شدهاند؛ برای مثال بعضی از آنها به شکل خطوط مستقیم و منحنی و تعدادی هم به شکل مثلث چیده شدهاند.
برخی، توپها را بهگونهای، به شهر از دست رفتهی آتلانتیس ربط میدهند که یا از طریق آب به کاستاریکا رسیده اند یا به آن جا فرستاده شدهاند. به نظر میآید که این نظریه از اینجا سرچشمه میگیرد که آتلانتیس قطب تجارت و بسیار پیشرفته بوده است.متاسفانه هیچ مدرکی وجود ندارد که وجود آتلانتیس را ثابت کند، و همچنین اطلاعات کافی برای این گمان، که این تمدن گویهای سنگی را بار کشتی کرده و به کاستاریکا فرستاده است نیز، وجود ندارد. فرضیهی اولمکها هم فرضیهای شک برانگیز است.
هیچ نشانهای وجود ندارد که رابطهی اولکها را با گویهای سنگی توجیه کند. تمام نشانهها بیانگر این امر هستند که گویهای سنگی توسط ساکنین اولیه که با هدف کشاورزی، ماهیگیری و شکار وارد کاستاریکا شدند، ساخته شدهاند.برخی گمان میکنند که چون توپها خیلی با عقل جور در نمیآیند، در واقع همان بیگانهها هستند. مطمئنا شکل عجیب سنگها این فرضیه را توجیه میکند. شما چه به بیگانهها اعتقاد داشته باشید و چه نداشته باشید، احتمالا این سنگها شما را قانع نکردهاند.
حتی تعدادی از این گوی های سنگی در حالتی کشف شدند که در یک خط مستقیم رو به جهت شمال مغناطیسی مرتب شده بودند و همین امر منجر به این حدس و گمان شد که سازندگان گویها باید از قطبنماهای مغناطیسی برای چیدن آنها استفاده کرده باشند و یا با نجوم، آشنایی کاملی داشته باشند. نکته عجیب دیگر این است که بسیاری از این گویهای سنگی به تنهایی یا به شکل گروهی و یا چیدمان خاص روی تپه های کوتاه پیدا شده اند. این نکته باعث شد که محققان، نظریههای مختلفی را در این زمینه مطرح کنند.
بعضی از آنان گمان میکردند که این گویها در درون خانههایی که بر بالای تپهها قرار داشت ساخته میشدند تا کسی نتواند آنها را از نزدیک ببیند. اما بعضی دیگر معتقدند که این سنگها به این دلیل روی تپهها قرار داده شدهاند که از خطر سیل در امان باشند و آسیب نبینند. متاسفانه انتقال این گویها از مکانهای اصلیای که پیدا شده بودند به مکانهای دیگر، باعث شده امکان مطالعات باستانشناسی دقیق روی آنها کم شود.