اگر با ماجرای احتمال وجود سیاره 9 در میان اجرام آسمانی منظومه شمسی هشت سیارهای ما آشنا هستید، جالب است بدانید که برخی دانشمندان شواهدی از وجود سیاره 10 پیدا کردهاند!
احتمالا اطلاع دارید که منظومه شمسی که سیاره زمین ما در داخل آن قرار گرفته، به صورت رسمی 8 سیاره دارد؛ با این حال حدودا دو سال پیش بود که محققانی از دانشگاه کلتک کالیفرنیا در مورد احتمال وجود یک سیاره دیگر در دورترین نقاط منظومه صحبت کردند که با نام سیاره 9 شناخته شد.
تمام اینها در حالی است که اخیرا دانشمندان دانشگاه آریزونای آمریکا علاوه بر تحقیقات پیشین پژوهشگران کلتک، صحبتهایی را در مورد یک جرمی آسمانی فراتر از سیاره 9 مطرح کردهاند!
سیاره 10
محققان آریزونا گفتهاند که اگر سیاره 9 وجود داشته باشد، به احتمال قوی یک جرم آسمانی مشابه با ابعادی در اندازه مریخ هم به عنوان سیاره همسایه آن در حال گردش در اطراف خورشید است؛ برای مطرح شدن این ادعا حرکت عجیب برخی از اجرام موجود در کمربند کویپر (Kuiper Belt) که ابری بسیار بزرگ از سنگهای یخزده در لبهی منظومه شمسی بوده، به عنوان مدرک ارائه شده است.
در مورد سیاره 9 ستاره شناسان صفحه مداری عجیب شش مورد از اجرام کمربند کویپر که با اسم مخفف KBO شناخته میشوند را موردبررسی قرار دادند و پس از انجام آنالیزهای مختلف، اعلام کردند که وضعیت عجیب این جرمها از وجود سیارهای عظیم با ابعادی حدودا 10 برابر زمین خبر میدهد که به واسطه گرانشش چنین آثاری را به وجود میآورد. از زمان مطرح شدن ادعاهای سیاره 9 هم شواهد بیشتری در این رابطه پیدا شد.
با این تفاسیر، همانطور که اشاره شد روش محققان دانشگاه آریزونا هم به این متد شبیه بود و این دانشمندان با بررسی 600 مورد KBO و آنالیز صفحه مداری این اجرام، به این نتیجه رسیدند که احتمال ده سیارهای بودن منظومه ما آنقدرها هم دور از ذهن نیست.
کت ولک (Kat Volk)، سرپرست تیم تحقیقاتی کشف اخیر گفته است که تنها توضیح منطقی برای مشاهدات، وجود جرمی آسمانی به ابعاد مریخ بوده که با فاصله گردشی حدودا 60 برابر مدار زمین، اتفاقات گزارش شده را به وجود آورده است.
تیم ولک اعلام کردهاند که احتمال اینکه مطالعات مرتبط با سیاره 10 نوعی اشتباه محاسباتی باشد، تنها 2 درصد بوده و از طرف دیگر نمیتوان گفت که خود سیاره 9 چنین ناهماهنگیهایی را در اجرام کمربند کویپر به وجود آورده است؛ دانشمندان کلتک گفته بودند که سیاره موردنظر آنها باید چیزی بین 500 تا 700 واحد نجومی (AU) از خورشید فاصله داشته باشد، در حالی که تاثیرات نسبت داده شده به سیاره ده باید به جرمی در فاصله 100 AU مربوط باشد.
واحد نجومی به فاصله میانگین بین زمین و خورشید گفته میشود که حدودا 150 میلیون کیلومتر اندازهگیری شده است.
البته شانس دخالت حرکت بدون قاعده یک ستاره عبوری هم در وضعیت 600 عدد KBO موردبررسی، مطرح شده، اما محققان میگویند که این اتفاق از نظر زمانی با اطلاعات موجود هماهنگی ندارد.
در حال حاضر چون مشاهده مستقیم سیاره 10 امکانپذیر نبوده، محققان نام محافظهکارانه جرم سیارهای را برای آن استفاده کردهاند، چراکه هنوز نمیتوان این جرم آسمانی را با تعریف رسمی ارائهشده در سال 2006 توسط دانشمندان اتحادیه بین المللی نجوم منطبق کرد.
بر اساس این تعریف، جرمهای آسمانی در صورتی سیاره به حساب میآیند که علاوه بر حرکت در اطراف یک ستاره مانند خورشید، به اندازه کافی نیروی گرانش داشته باشد که برخلاف جاذبه اجرام آسمانی اطراف، حالتی کروی به خود بگیرد. همچنین، یک سیاره فرضی باید مسیر گردش و فاصلهای مشخص از این مدار را برای خودش باز کرده و اجرام دیگر را کنار زده باشد.
این بخش آخر تعریف باعث شد که پلوتون دیگر به طور رسمی سیاره شناخته نشود و به همین دلیل تا زمانی که مشاهدات مستقیم وجود جرم موردنظر دانشمندان آریزونا را تایید نکند، نمیتوان به طور رسمی از عنوان سیاره برای توصیف آن استفاده کرد؛ البته گفته شده که به راه افتاد تلسکوپ عظیم و پیشرفته LSST در سال 2020، کمک زیادی به برطرف شدن ابهامات این کشف شگفتانگیز میکند.
رنو مالهورتا (Renu Malhotra)، یکی از دانشمندان همکار ولک میگوید که با شروع به کار LSST، انتظار میرود که تعداد اجرام شناختهشدهی کمربند کویپر از 2 هزار به 40 هزار برسند و بسیاری از اجرام KBO که هماکنون دیده نمیشوند، به کمک این تلسکوپ مجهز رصد شوند. برخی از این سنگهای عظیم بیش از حد دور هستند که حتی با تلسکوپ LSST هم دیده شوند، اما از آنجایی که این وسیله آسمان را در سطحی بسیار گستردهتر رصد میکند، شانس کشف سیاره 10 چندان هم پایین نیست.
مقاله تیم ولک و مالهور در ژورنال “Astronomical Journal” منتشر شده است.