بررسیهای جدید نشان میدهد که در آوریل گذشته، سطح دی اکسید کربن (CO2) موجود در جو زمین به حداکثر میزان خود در 800 هزار سال گذشته رسیده و با وجود تلاشهای گسترده در زمینه کاهش میزان گازهای گلخانهای، وضعیت آن به هیچ وجه امیدوارکننده نیست.
دادههای جمعآوریشده در رصدخانه مائونا لوا (Mauna Loa Observatory) هاوایی آمریکا نشان میدهد که در ماه آوریل گذشته، سطح دی اکسید کربن (CO2) اتمسفر سیاره به میزان باورنکردنی 410 پی پی ام (ppm) رسیده است؛ مقدار گزارششده به این معناست که در یک میلیون کیلوگرم هوا، چیزی در حدود 410 کیلوگرم کربن دی اکسید وجود دارد!
با اینکه در سطحی بین المللی برای کاهش میزان گازهای گلخانهای جو زمین تلاشهایی صورت گرفته، رسیدن به این میزان کربن دی اکسید که در 800 هزار سال گذشته سابقه نداشته، از نظر بسیاری یک زنگ خطر بزرگ است.
رالف کیلینگ (Ralph Keeling)،ف مسئول جمعآوری این دادهها در مصاحبهای گفته است که اصرار بشر به سوزاندن سوختهای فسیلی برای تامین انرژی باعث میشود که میزان CO2 اتمسفر روز به روز بیشتر شود و آثار مخرب وارده شدن از طرف نسل انسانها به زمین، به نقطهای جبرانناپذیر برسد.
البته در آوریل سال گذشته هم میزان کربن دی اکسید جو زمین به سطح مشابهی رسیده بود، اما مقدار دقیق گزارششده مربوط به امسال، یعنی 410.31 پی پی ام، در نوع خود منحصر به فرد است؛ از طرف دیگر، مدتهاست که دانشمندان سراسر جهان در این رابطه به تصمیمگیرندگان هشدار میدهند و به نظر میرسد که باید دیر یا زود برای مقابله با آثار فاجعهبار چنین مشکل زیست محیطی بزرگی آماده شویم.
اندازهگیری سطح دی اکسید کربن سیاره
اولین اندازهگیریهای تیمی که کیلینگ اکنون سرپرستی آن را بر عهده دارد به دهه 50 میلادی بازمیگردد و در آن زمان، میانگین سطح دی اکسید کربن سیاره 310 پی پی ام گزارش شده بود؛ با مقایسه این عدد با آمار اخیر، به خوبی متوجه میشویم که نرخ رشد میزان CO2 هوا چه قدر بالاست.
برای مقایسه این آمار و ارقام با سطح کربن دی اکسید در هزاران سال پیش، دانشمندان حبابهای هوای گیر افتاده در یخچالهای طبیعی قطبها را مورد بررسی قرار میدهند.
این مولکولهای حبس شده که مانند کپسولهای زمان عمل میکنند، اطلاعات شگفتانگیزی در مورد گذشته سیاره آشکار کردهاند و از آنجایی که قدیمیترین حبابها 800 هزار سال قدمت دارند، کیلینگ و همکارانش رسما اعلام کردهاند که اعداد ثبتشده توسط آنها تا این تاریخ بیسابقه بوده است؛ البته نمونههای دیگری با اعتبار کمتر هم کشف شدهاند که تاریخ مورد نظر را تا 3 میلیون سال به عقب میبرند!
بدون توجه به محدوده زمانی مورد بحث، میتوان اطمینان داشت که برای مدت بسیار زیادی است که محیط زیست سیاره در چنین وضعیتی نبوده و همچنین، گزارشها نشان میدهند که میزان تولید کربن دی اکسید هم رو به افزایش است.
این اتفاق باعث میشود که گاز گلخانهای مورد نظر در اتمسفر بیشتر شده و همانند یک پتوی عظیم، دمای میانگین زمین را بالاتر ببرد؛ به این ترتیب یخ قطبها سریعتر آب میشود، سطح آب اقیانوسها بالاتر میرود و با افزایش حرارت، فرآیند خروج دی اکسید کربن از آبها سریعتر پیش میرود؛ بنابراین سوزاندن سوخت فسیلی بیشتر سیاره را در چرخهای وارد میکند که تنها نتیجه آن سختتر شدن شرایط حیات بر روی زمین است!
با این تفاسیر تنها خبر خوشحالکنندهای که در این رابطه میتوانیم خود را به آن امیدوار کنیم، تلاش گسترده دانشمندان در سالهای اخیر برای خلاص شدن از شر گاز CO2 است؛ محققان سراسر جهان به دنبال راههایی هستند که این گاز را از اتمسفر سیاره خارج کرده و یا آن را به نوعی بازیافت کنند.
البته همانطور که صاحبنظران گفتهاند، امید داشتن به این روشها کافی نیست و باید تمامی اعضای جوامع، از جمله سیاستمداران، دانشمندان و شهروندان عادی ساکن زمین در تمامی کشورها متحد شوند تا برای مقابله با معضل افزایش سطح دی اکسید کربن سیاره تلاش کنند.