گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
خواب دو مرحله ای که روشی برای تقسیم میزان استراحت شبانه روزی به دو بخش است، از گذشته‌های دور مورد استفاده بوده و تحقیقات اخیر دانشمندان نشان می‌دهد که تقسیم کردن خواب 24 ساعته به دو یا چند قسمت، می‌تواند برای ما مفید باشد.
خواب دو مرحله ای نوعی روش استراحت شبانه روزی است که بر اساس شواهد تاریخی موجود، از زمان‌های قدیم مورد توجه ما انسان‌ها بوده و از آنجایی که در اسناد تاریخی مختلف، یادداشت‌های دفترهای خاطرات و حتی اطلاعات موجود در مورد قبایل آفریقایی و آمریکایی صحبت‌هایی در مورد این موضوع شده، به نظر می‌رسد که خوابیدن در دو شیف مجزا در گذشته نوعی رفتار عادی به حساب می‌آمده است.
به صورت کلی تحقیقات نشان می‌دهند که حجم قابل‌توجهی از جمعیت زمین از اختلالات خواب رنج می‌برند و یکی از این اختلال‌ها، بیدار شدن در نیمه‌های شب و ناتوانی در حفظ یکپارچگی خواب است. با اینکه کابوس دیدن برای عده زیادی چنین مشکلی را به وجود می‌آورد، این نوع مشکل هم بر اساس ادعای برخی صاحب‌نظران، سند دیگری در مورد تمایل تاریخی انسان‌ها به خواب دو مرحله ای است.
در متن‌های قدیمی گوناگون از این دو شیفت استراحت با نام‌های خواب اول و خواب دوم یاد شده و بر طبق شواهد موجود، تا قرن 17 میلادی اعضای جوامع به خوابیدن در این مراحل که با فاصله چند ساعته از یکدیگر بودند، عادت داشته‌اند؛ با این حال گفته شده که از آن زمان به بعد در شمال اروپا ایده خواب دو مرحله ای منسوخ شد و در دویست سال بعد، بحث یکپارچه بودن خواب و استراحت به مدت 7 تا 9 ساعت به صورت مداوم، در کل جهان گسترش پیدا کرد.
این در حالی است که تحقیقات اخیر دانشمندان از مفید بودن عادت قدیمی ما خبر می‌دهند و به نظر می‌رسد که فشار اجتماعی موجود در مورد اینکه انسان‌ها باید به صورت طبیعی، خواب یک مرحله ای داشته باشند، بی‌مورد است.
جنبه بیولوژیکی خواب دو مرحله ای
با اینکه هم اکنون شواهد مختصری در مورد تمایل بیولوژیکی بدن ما به خوابیدن در دو بخش مجزا وجود دارد و احساس خستگی و بی‌حالی بعد از خوردن نهار یکی از این شواهد است، در گذشته آزمایش‌های مختلفی برای بررسی بیشتر جنبه زیست شناسی موضوع انجام شده است.
در اوایل دهه 90 روانپزشکی به نام توماس ور (Thomas Wehr) تعدادی داوطلب را هر روز برای مدت 14 ساعت در معرض تاریکی قرار داد و برخلاف شرایط معمولی زندگی ما که حدودا هشت ساعت از شبانه روز محیط اطراف تاریک است، برای 30 روز این وضعیت را برای افراد مورد آزمایش حفظ کرد.
بررسی‌های ور نشان داد که با وجود اینکه مدتی طول کشید تا خواب افراد منظم شود، در هفته چهارم داوطلبان به صورت دو شیفتی خوابیدند و هر شخص پس از خوابیدن به مدت 4 ساعت و بیدار بودن برای 1 تا 3 ساعت، مجددا برای 4 ساعت دیگر می‌خوابید. نتیجه این آزمایش، اساس بیولوژیکی و طبیعی موضوع خواب دو مرحله ای را به ما نشان می‌دهد.
فواید و مشکل‌های خواب دو شیفتی
با وجود مشغله‌های مختلف زندگی مدرن، برای بسیاری از افراد مقدور نیست که در دو مرحله بخوابند، اما کارشناسان معتقدند که در صورت امکان، چنین روش استراحتی می‌تواند فواید بسیاری داشته باشد؛ به عنوان مثال وقتی که ما شب‌ها مدت زمان بین 7 تا 9 ساعت را به صورت مداوم می‌خوابید و مابقی 24 ساعت شبانه روز را بیداریم، در ساعات آخر بیداری انرژی، هوشیاری و سطح خلاقیت ما کاهش می‌یابد.
این درحالی است که با خواب دو شیفتی، هر فرد در دو بخش جداگانه از روز می‌تواند انرژی زیادی داشته باشد و از توانایی‌های ذهنی و جسمی خود بیشترین استفاده را ببرد.
از طرف دیگر تحقیقات گسترده‌ای در مورد خواب نیمروزی یا همان چرت زدن انجام شده است و دانشمندان اعلام کرده‌اند که خوابیدن برای مدت زمان کوتاه در وسط روز می‌تواند به قدرت حافظه، توانایی‌های یادگیری، هوشیاری و بهتر شدن احوالات شخصی کمک کند.
با این حال، برای به‌کارگیری چنین روش استراحتی برنامه افراد باید تا حدی انعطاف‌پذیر باشد و همانطور که اشاره شد، سبک زندگی برخی اشخاص و الزامات کاری این اجازه را نمی‌دهد که فرد برنامه خوابش را به دو بخش تقسیم کند؛ در بسیاری از موارد هم افراد آنقدر مشغله دارند که حتی نمی‌توانند بیش از چند ساعت در شبانه روز بخوابند و به همین دلیل، ایده خواب دو بخشی برای بسیاری عملی نیست.
افزایش بازدهی شیفت‌های کاری شبانه
در تعداد زیادی از کارخانه‌ها و مکان‌هایی مانند بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها کارکنان مجبورند که در شیفت‌های شب و زمان‌هایی که بدن به صورت معمول خواب است، بیدار باشند. این موضوع در بسیاری از موارد باعث کاهش بازدهی افراد می‌شود و به علاوه، ریسک بروز مشکلاتی مانند چاقی مفرط، دیابت نوع دو و مشکلات قلبی عروقی را در کارکنان شیفت شب بالا می‌برد.
با این وجود، اخیرا ایده فراهم کردن فرصت برای خواب کوتاه‌مدت در این شیفت‌های کاری مورد توجه قرار گفته و بسیاری از صاحبان مشاغل و مدیران برای بیشتر کردن بازدهی کارکنان، برنامه‌ها را طوری تنظیم می‌کنند که افراد بتوانند برای فواصل کوتاه بین شیفت‌ها بخوابند و مدت زمان بیداری مداوم آن‌ها هم کمتر شود.
البته باید توجه داشته باشیم که مجموع خواب شبانه روزی 7 تا 9 ساعته افراد باید در چنین شرایطی به هم نخورد در صورتی که این زمان استراحت به بخش‌های کوچک تقسیم شود، در کنار افزایش بازدهی، امنیت شغلی کارکنان بیشتر می‌شود و سلامت آن‌ها هم کمتر در خطر می‌افتد.
از طرف دیگر حجم قابل‌توجهی از شهروندان کشورهای مختلف با زمان‌های روشنایی و تاریکی گوناگون هم هستند که با خواب یکپارچه کوچک‌ترین مشکلی ندارند و چنین روشی را به نسبت سایر مدل‌های استراحتی ترجیح می‌دهند؛ با این حال به نظر می‌رسد که در صورت منعطف بودن برنامه روزانه، تقسیم کردن خواب به دو قسمت فواید بسیار زیادی برای ما دارد.
