تلسکوپ فضایی جیمز وب توانسته دو سیاره فوقالعاده عجیب را در نزدیکی زمین شناسایی کند. در یک سیاره شاهد باران شن هستیم و در یکی دیگر انگار قلعههای شنی ساخته میشوند.
تلسکوپ جیمز وب از آغاز ماموریت خود توانسته شگفتیهای زیادی را رقم بزند. در جدیدترین مورد نیز شاهد دو سیاره فراخورشیدی خاص هستیم که در آنها باران شن میبارد. البته جذابیت ماجرا صرفا در کشف دو سیاره منحصربهفرد نیست. آنها به ما کمک میکنند بهنوعی سفر در زمان دست یافته و گذشته را مشاهده کنیم.
کشف باران شن در یک سیاره عجیب توسط تلسکوپ جیمز وب
جیمز وب با ابزارهای قدرتمندی روانه فضا شده است. به همین خاطر میتوانیم در بهترین تصاویر تلسکوپ جیمز وب کهکشانهای بسیار قدیمی را مشاهده کنیم. کهکشانهایی که میلیاردها سال نوری با ما فاصله دارند. در نتیجه ما سفری به میلیاردها سال پیش میکنیم. هرچند در رابطه با سیارههای جدید بهنوعی دیگر تاریخ را میبینیم.
سیارههای جدید تنها ۳۰۰ سال نوری با ما فاصله دارند و در سامانه خورشیدی YSES-1 قرار گرفتهاند. نکته جذاب ماجرا اینجاست که ستاره اصلی این منظومه یعنی TYC 8998-760-1 تنها ۱۶.۷ میلیون سال دارد. اگر سرنوشت خورشید از تولد تا مرگ را مطالعه کنید، متوجه میشوید که این ستاره دوران کودکی خود را میگذراند. سیارههای اطراف آن نیز هنوز مراحل شکلگیری را تکمیل نکردهاند.
کشف جدید جیمز وب فقط یک سیاره با باران شن را به ما نشان نمیدهد. ما میتوانیم دقیقا ببینیم که منظومه شمسی خودمان چگونه شکل گرفته است. اخترشناسان یکی از دو سیاره جدید را C نامیدهاند. این سیاره ۱۴ برابر بزرگتر از مشتری بهنظر میرسد و بهخاطر وجود ابرهای سیلیکاتی (با توانایی گیر انداختن گرما در هوا) قرمز تیره دیده میشود.
ابرهای موجود در سیاره دارای پیروکسن و فورسترایت هستند. این ترکیبات در شهابسنگها بهوفور دیده میشوند. سیاره دوم B نام دارد که هنوز در حال شکل گیری و کامل شدن است. این سیاره از دیسک گردوغبار اطراف خود مواد را جذب میکند. اخترشناسان باور دارند که درون دیسک دانههای شن بهوفور دیده میشوند. ابزار مادون قرمز میانی جیمز وب (MIRI) توانسته برای اولینبار دانههای شن را هم در آسمان یک سیاره و هم در دیسک اطراف آن مشاهده کند.
بررسی چگونگی رخ دادن باران شن در سیاره
حالا بیایید به ماجرای باران شن در سیاره بپردازیم. در نگاه اول شاید وجود شن در آسمان کمی عجیب بهنظر برسد. هرچند پیشتر نیز جیمز وب توانسته بود نشانههای از ذرات شن را در جو سیاره گازی WASP-17b مشاهده کند. در اینگونه سیارات همان فرآیند مربوط به آب در زمین با شن تکرار میشود. گرمای سیاره آنقدر زیاد است که شن بخار شده و به سمت آسمان میرود. در لایههای بالایی شن کمی سرد میشود و به شکل کریستالهای ریز در میآید.
کریستالهای شکل گرفته بسیار کوچک هستند و اندازه آنها از ۰.۰۱ میلیمتر فراتر نمیرود. هرچند بهصورت دستهجمعی ابرهای خاصی را شکل میدهند. این ابرها همچون یک پتو روی سیاره را میپوشانند و اجازه نمیدهند گرما خارج شود. در نتیجه این فرآيند سرد شدن سیاره خیلی طول میکشد و نسبت به اجرام مشابه بزرگتر و دارای پف دیده میشود.
- اگر سایر سیاره های منظومه شمسی به جای ماه باشند، چه اتفاقات زیبایی برای انسان رخ میدهد؟
- تلسکوپ جیمز وب برای اولین بار، خودکشی یک سیاره را ثبت کرد!
- بزرگترین سیاره جهان هستی کجاست و چند برابر زمین است؟
اگر بتوانید به شکل معجزهآسایی وارد این سیاره شده و زنده بمانید، متوجه میشوید که شن بهصورت باران از آسمان میبارد. بعد مجدد شن بخار میشود تا به لایههای بالایی برود.
بررسی شکل گرفتن قلعه شنی در فضا
فاصله سیاره B از ستاره اصلی ۸ برابر فاصله خورشید از سیاره نپتون است. به همین خاطر جیمز وب توانسته بدون مزاحمت دیسک اطراف سیاره را مشاهده کند. از آنجایی که ذرات ریز زیادی در این دیسکها قرار دارند، دانشمندان احتمال شکل گرفتن قمرهای مختلف در این بخش را بسیار بالا میدانند. یعنی دقیقا همان اتفاقی رخ دهد که زحل تجربه کرد.
در واقع قرار نیست چیزی بهنام قلعه شنی واقعی ساخته شود. فقط چون ذرات ریز تحت گرانش سیاره هستند و ممکن است اجرام دیگری را شکل دهند، دانشمندان از یک تصویر ادبی استفاده کردهاند. گویی که سیاره میخواهد با شنها بازی کند و چیزی بسازد. در این سیاره فعلا خبری از باران شن نیست.