گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
در دل تاریکی بی‌انتهای آسمان شب، 10 ستاره عظیم با وسعت باورنکردنی می‌درخشند که خورشید ما در برابر آن‌ها ذرّه‌ای بیش نیست.
ستارگان، گوی‌های غول‌آسایی از پلاسمای گداخته و درخشان هستند که در پهنه بیکران کیهان می‌تپند. با وجود اینکه در آسمان شب، به جز خورشید ما که گرما و نور حیات‌بخش خود را بر زمین می‌تاباند، سایر ستارگان تنها به صورت نقاط نورانی و ریز دیده می‌شوند، اما در واقعیت عظمت و ابعادشان فراتر از تصور ماست. خورشید که از منظر علم نجوم به عنوان یک «کوتوله زرد» شناخته می‌شود، در گستره وسیع جهان هستی، نه بزرگترین و نه کوچکترین ستاره محسوب می‌شود.
هرچند که حجم و جرم خورشید به مراتب از مجموع تمامی سیارات منظومه‌ی شمسی بیشتر است، اما در مقایسه با انبوه ستارگانی که در کهکشان‌ها و فراتر از آن وجود دارند، در دسته ستارگان با اندازه‌ی متوسط قرار می‌گیرد. برخی از این ستارگان عظیم از همان ابتدای شکل‌گیری خود، با ابعاد غول‌آسایی متولد شده‌اند و مسیر تکاملی خود را با همین بزرگی آغاز کرده‌اند. این ستارگان معمولاً عمر کوتاه‌تری دارند و با سرعت بیشتری انرژی خود را مصرف می‌کنند. در سوی دیگر، ستارگانی نیز وجود دارند که بزرگی فعلی آن‌ها نتیجه فرایندهای طبیعی در طول عمرشان است.
با گذشت زمان و پیرتر شدن ستاره، سوخت هسته‌ای آن تغییر می‌کند و لایه‌های بیرونی آن شروع به انبساط و گسترش می‌کنند. این انبساط می‌تواند آنقدر ادامه یابد که ستاره به یک «غول سرخ» تبدیل شود که در این حالت، ابعادشان می‌تواند صدها یا حتی هزاران برابر خورشید ما باشد. در ادامه این مطلب از رسانه گجت نیوز به معرفی و بررسی 10 ستاره عظیم آسمان خواهیم پرداخت.
نگاهی به 10 ستاره عظیم در پهنه بیکران آسمان
تخمین دقیق اندازه یک ستاره بسیار دشوار و پیچیده است، چرا که برخلاف سیارات که دارای سطحی جامد و مشخص هستند و می‌توان مرزهای مشخصی برای اندازه‌گیری آن‌ها ترسیم کرد، ستارگان از توده‌های عظیمی از پلاسمای داغ و متغیر تشکیل شده‌اند و فاقد سطحی معین و قابل تعریف هستند. علاوه بر این، ستاره‌شناسان با چالش‌های جدی در روش‌های اندازه‌گیری خود روبرو هستند؛ ابزارها و تکنیک‌های موجود همیشه با درصدی از خطا همراه هستند که بر دقت اندازه‌گیری‌ها تأثیر می‌گذارد.
با این حال، ستاره‌شناسان با تکیه بر روش‌های غیرمستقیم و با استفاده از ابزارهای دقیق خود، تلاش می‌کنند تا به تخمینی از اندازه ستارگان دست یابند. یکی از رایج‌ترین روش‌ها، مشاهده ستاره و تعیین «اندازه زاویه‌ای» آن است. این اندازه‌گیری، عرض ظاهری ستاره را بر حسب واحدهایی مانند درجه، دقیقه قوسی (arcminutes) یا ثانیه قوسی (arcseconds) بیان می‌کند. هرچند این اندازه‌گیری اطلاعات مفیدی درباره‌ی ابعاد ظاهری ستاره به ستاره‌شناسان می‌دهد، اما این تنها بخشی از ماجراست و عوامل متعددی باید در نظر گرفته شوند تا به درکی صحیح از اندازه واقعی ستاره رسید.
یکی از این عوامل مهم، «متغیر بودن ستارگان» است. بسیاری از ستارگان، به طور طبیعی در طول زمان دچار تغییراتی در حجم و درخشندگی می‌شوند؛ یعنی به طور مداوم منبسط و منقبض می‌شوند. این پدیده که به «تغییرپذیری ستاره‌ای» معروف است، باعث می‌شود که درخشندگی ستاره نیز در طول زمان نوسان کند. به عنوان مثال، ستاره “V838 Monocerotis” (V838 تکشاخ)، نمونه‌ای برجسته از این ستارگان متغیر است.
ستاره‌شناسان برای محاسبه اندازه متوسط چنین ستاره‌ای، ناچارند آن را در بازه‌های زمانی طولانی‌تر و به دفعات متعدد مورد مطالعه قرار دهند تا بتوانند میانگینی از ابعاد متغیر آن به دست آورند. هرچه فاصله ستاره بیشتر باشد، تعیین اندازه‌ی واقعی آن دشوارتر می‌شود. در ذیل به بررسی 10 ستاره عظیم آسمان که تاکنون توسط ستاره‌شناسان شناخته شده و اندازه‌گیری آن‌ها صورت گرفته است می‌پردازیم.
لازم به ذکر است که فهرست ستارگان غول‌پیکر که تاکنون شناسایی و اندازه‌گیری شده‌اند، ممکن است کامل نباشد. همواره احتمال وجود ستارگانی عظیم‌تر در گوشه و کنار کیهان وجود دارد که هنوز توسط بشر کشف نشده‌اند یا مورد مطالعه دقیق قرار نگرفته‌اند.
10- وی‌وای سگ بزرگ (VY Canis Majoris)
در میان ستارگان بی‌شماری که آسمان شب را زینت می‌بخشند، وی‌وای سگ بزرگ (VY Canis Majoris)، که با نام مستعار کلب اکبر نیز شناخته می‌شود، همچون نگینی درخشان و غول‌پیکر می‌درخشد. این ستاره شگفت‌انگیز لیست 10 ستاره عظیم آسمان در دسته فراغول‌های قرمز جای می‌گیرد و به عنوان یکی از بزرگترین و باشکوه‌ترین ستارگانی که تاکنون در کهکشان راه شیری شناسایی شده‌اند، شناخته می‌شود.
جایگاه این غول آسمانی در صورت فلکی سگ بزرگ است که حدود ۴۹۰۰ سال نوری از سیاره ما فاصله دارد. این فاصله کیهانی عظمت واقعی ستاره را درک‌ناپذیرتر می‌سازد، اما تخمین‌های علمی ابعاد حیرت‌انگیز آن را آشکار کرده‌اند. شعاع وی‌وای سگ بزرگ تقریباً ۱۴۲۰ برابر شعاع خورشید است که این مقدار معادل تقریبی ۹۸۷.۸۹ میلیون کیلومتر می‌شود.
- ۵ نظریه علمی که احتمال وجود چندجهانی را مطرح می‌کنند
- قدیمی‌ترین نقشه از ستارگان جهان ، بالاخره کشف شد
برای درک بهتر این ابعاد، تصور کنید اگر این ستاره عظیم در مرکز منظومه شمسی ما قرار می‌گرفت، گستره آن از مدار سیاره زحل نیز فراتر می‌رفت. مدار زحل حدود ۱.۴ میلیارد کیلومتر از خورشید فاصله دارد. این مقایسه، وسعت بی‌مانند وی‌وای سگ بزرگ را به خوبی نمایان می‌سازد. البته گروهی از ستاره‌شناسان با اندازه‌های اولیه مخالفت کرده و معتقدند که اندازه واقعی این ستاره ممکن است حدود ۶۰۰ برابر شعاع خورشید باشد. در این صورت، گستره آن تا مدار سیاره مشتری می‌رسد و به مدار زحل نمی‌رسد.
وی‌وای سگ بزرگ علاوه بر ابعاد غول‌آسای خود، به عنوان یکی از ستارگان متغیر نیز شناخته می‌شود. این بدان معناست که در طول زمان، شاهد تغییراتی در حجم و درخشندگی آن هستیم. بسیاری از دانشمندان بر این باورند که وی‌وای سگ بزرگ در اواخر عمر خود به سر می‌برد و سرنوشت نهایی‌اش، پایان یافتن با یک انفجار ابرنواختری خواهد بود. این انفجارها، که با انرژی بیش از صدها ابرنواختر همراه است، یکی از عظیم‌ترین و پرانرژی‌ترین رویدادهای کیهانی محسوب می‌شوند و می‌توانند آغازگر تشکیل ستارگان و منظومه‌های جدید باشند.
9- مو قیفاووس (Mu Cephei)
ستاره درخشان مو قیفاووس (Mu Cephei)، که به خاطر رنگ سرخ عمیق و دلربای خود لقب «ستاره لعل» را با خود یدک می‌کشد، یکی از 10 ستاره عظیم در پهنه بیکران آسمان است. درخشندگی خیره‌کننده آن به طور باورنکردنی ۳۸۰,۰۰۰ برابر درخشندگی خورشید ماست و این ویژگی، مو قیفاووس را در ردیف درخشان‌ترین ستارگان قابل مشاهده در آسمان شب قرار داده است. علاقه‌مندان به رصد آسمان در نیمکره شمالی، بهترین فرصت را برای مشاهده این گوهر کیهانی از ماه مرداد تا پایان بهمن ماه دارند.
تاریخچه کشف و نام‌گذاری این ستاره باشکوه نیز به خودی خود قابل توجه و جذاب است. در سال ۱۷۸۳ میلادی ستاره‌شناس برجسته و کاشف سیاره اورانوس، ویلیام هرشل (Sir William Herschel)، برای اولین بار این ستاره را رصد کرد و تحت تأثیر رنگ بی‌نظیر آن قرار گرفت. او توصیفی شاعرانه از رنگ سرخ آن ارائه داد و آن را «رنگ سرخ یاقوتی شگفت‌انگیز و ژرف» توصیف کرد. هرشل همچنین متوجه شباهت‌هایی در رفتار نوری مو قیفاووس با ستاره‌ی متغیر دیگری به نام میرا (Mira variable) شد.
همین توصیفات دقیق و ارتباط با ستاره میرا باعث شد تا این ستاره در طول قرن‌ها، با نام‌های ستاره لعل هرشل، لعل و نارسنگ شناخته شود. شعاع این ابرغول سرخ شگفت‌انگیز، حدود ۱۲۶۰ برابر شعاع خورشید تخمین زده می‌شود. این عدد در مقیاس کیلومتر معادل تقریبی ۸۷۶.۶ میلیون کیلومتر است. برای درک بهتر این حجم عظیم، تصور کنید که اگر مو قیفاووس را به جای خورشید در مرکز منظومه شمسی قرار دهیم، گستره آن تا جایی پیش می‌رود که مدار سیاره‌ی مشتری را کاملاً در بر می‌گیرد.
این ابعاد غول‌آسا به مو قیفاووس این قابلیت را می‌دهد که حجمی برابر با ۲۷۰۰ تریلیون سیاره زمین را در خود جای دهد. این رقم نه تنها عظمت خود ستاره را نشان می‌دهد، بلکه با مقایسه‌ی آن با سیاره کوچک ما، حس شگفتی و کوچکی ما را در برابر مقیاس‌های کیهانی برمی‌انگیزد.
8- 10 ستاره عظیم آسمان: کی دابلیو کمان (KW Sagittarii)
ستاره عظیم کی دابلیو کمان (KW Sagittarii) که در رده 10 ستاره عظیم در پهنه بیکران آسمان جای می‌گیرد، یکی از انواع ستارگان فراغول سرخ است. فاصله کی دابلیو کمان تا زمین حدود ۷۸۲۸ سال نوری بوده که در نوع خود قابل توجه است و این به معنای آن است که نوری که امروزه از این ستاره می‌بینیم، بیش از هفت هزار سال پیش از آن آغاز به سفر کرده است. اما آنچه کی دابلیو کمان را متمایز می‌سازد، دمای نسبتاً پایین سطح آن است.
ستاره‌شناسان دمای سطح این ستاره را در حدود ۳۷۰۰ کلوین (معادل ۳۴۲۶ درجه سانتیگراد) تخمین زده‌اند. این دما در مقایسه با دمای سطح خورشید که نزدیک به ۵۷۷۸ کلوین (حدود ۵۵۰۵ درجه سانتیگراد) است، نشان می‌دهد که کی دابلیو کمان ستاره‌ای بسیار خنک‌تر است. با وجود دمای پایین‌تر، درخشندگی کی دابلیو کمان بسیار چشمگیر است؛ به طوری که در حدود ۳۷۰,۰۰۰ برابر درخشندگی خورشید می‌تابد.
شعاع کی دابلیو کمان حدود ۱۰۰۹ برابر شعاع خورشید تخمین زده می‌شود، که این معادل تقریبی ۷۰۱ میلیون کیلومتر است. کی دابلیو کمان، مانند بسیاری دیگر از ستارگان فراغول سرخ، نمایشی از مراحل پایانی عمر ستارگان پرجرم است. این ستارگان، پس از اتمام سوخت هیدروژنی خود در هسته، شروع به همجوشی عناصر سنگین‌تر کرده و منبسط می‌شوند و به فراغول‌های سرخ تبدیل می‌گردند. سرنوشت نهایی این ستارگان معمولاً انفجاری عظیم به نام ابرنواختر است که پس از آن یا یک ستاره نوترونی یا یک سیاه‌چاله باقی می‌ماند.
7- آلفای شکارچی (Betelgeuse)
آلفای شکارچی (Alpha Orionis) که با نام ابط الجوزا (Betelgeuse) نیز شناخته می‌شود، یک ستاره باشکوه و غول‌پیکر در لیست 10 ستاره عظیم آسمان است که در صورت فلکی شکارچی خودنمایی می‌کند. این شاهکار خلقت نه تنها به خاطر رنگ سرخ دلنشین و ابعاد عظیمش، بلکه به دلیل نزدیکی نسبی به زمین، به یکی از شناخته‌شده‌ترین ابرغول‌های سرخ تبدیل شده است. فاصله تقریبی آن تا ما تنها حدود ۶۴۰ سال نوری است و همین نزدیکی باعث شده تا به‌راحتی در نیمکره شمالی از ماه مهر تا فروردین، به عنوان یک نقطه درخشان در صورت فلکی شکارچی دیده شود.
عظمت ابط الجوزا نفس‌گیر است؛ شعاع آن حدود ۸۸۷ برابر شعاع خورشید تخمین زده می‌شود که این معادل تقریبی ۶۱۷ میلیون کیلومتر است. اگر این ابرغول سرخ را به جای خورشید در مرکز منظومه شمسی قرار دهیم، گستره آن تا حد فاصل بین سیارات مریخ و مشتری پیش می‌رود و تقریباً تا مدار کمربند سیارک‌ها را در بر می‌گیرد. این در حالی است که فاصله مشتری از خورشید، ۷۷۸ میلیون کیلومتر است و ابط الجوزا با ۶۱۷ میلیون کیلومتر شعاع، حتی از این فاصله نیز فراتر رفته و مدار مشتری را در آغوش می‌کشد.
- ابر حباب های کیهانی ممکن است کل کهکشان‌ها را به آشوب بکشند!
- ثبت تصویری بسیار دقیق از ستاره ابط الجوزا یا آلفا شکارچی
این ابرغول سرخ عظیم، به پایان عمر خود نزدیک شده و ستاره‌شناسان پیش‌بینی می‌کنند که در آینده‌ای نه چندان دور، با یک انفجار ابرنواختری عظیم از هم خواهد پاشید. این انفجار عظیم، سرنوشت نهایی ستاره را رقم خواهد زد؛ یا به یک ستاره نوترونی فشرده تبدیل خواهد شد و یا اگر جرم اولیه آن به اندازه کافی زیاد بوده باشد، به یک سیاه‌چاله بدل خواهد گشت.
پیش‌بینی می‌شود که در زمان وقوع این انفجار ابرنواختری، درخشندگی ابط الجوزا به اوج خود برسد. نور آن به قدری شدید خواهد بود که از سیاره زهره ۲۵۰ برابر و از ستاره شباهنگ ۲۵۰۰ برابر نورانی تر خواهد بود. به عبارتی دیگر، درخشش آن پس از انفجار قابل مقایسه با درخشندگی ماه کامل در آسمان شب خواهد بود و برای مدتی کوتاه، آسمان شب را روشن‌تر از همیشه خواهد کرد.
6- وی ۸۳۸ تکشاخ (V838 Monocerotis)
در اعماق صورت فلکی تکشاخ (Monoceros)، ستاره‌ای مرموز و چشمگیر به نام «وی ۸۳۸ تکشاخ» (V838 Monocerotis) جای گرفته است. این ستاره متغیر، که در فاصله‌ای حدود ۲۰ هزار سال نوری از سیاره ما قرار دارد، منظره‌ای کیهانی را به تصویر کشیده است که حتی ذهن خلاق‌ترین هنرمندان را نیز به چالش می‌کشد. تصویری که تلسکوپ فضایی هابل از این ستاره ثبت کرده، یکی از ماندگارترین و خیره‌کننده‌ترین عکس‌هایی است که تا کنون از فضا به زمین رسیده است. هابل در طول چند سال، شش تصویر از وی ۸۳۸ تکشاخ تهیه کرد که به وضوح نشان‌دهنده فوران عظیم مواد از سطح این ستاره به بیرون بود.
آنچه این منظره را به تجربه‌ای فراموش‌نشدنی تبدیل کرد، نحوه‌ی تعامل نور درخشان و رو به گسترش ستاره با ابر عظیم گاز و غبار اطراف آن بود. با گذشت زمان، پرتوهای نور این ستاره مانند موجی قدرتمند، این ابر عظیم را که پهنایی برابر با یک سال نوری داشت، روشن کرد و هاله‌ای نورانی و گسترده به دور ستاره ایجاد نمود. گروهی از ستاره‌شناسان، این منظره را به عنوان تصویری از نابودی سامانه ستاره‌ای وی ۸۳۸ تکشاخ تفسیر کرده‌اند. فرضیه آن‌ها این است که ستاره مادر در روند این فوران‌ها، سیارات خود را بلعیده است.
تعیین ابعاد دقیق وی ۸۳۸ تکشاخ خود داستانی دیگر است. تخمین‌ها حاکی از آن است که این ستاره ممکن است از نظر اندازه از ستارگانی چون مو قیفاووس (Mu Cephei) یا وی‌وی قیفاووس ای (VV Cephei A) نیز بزرگ‌تر باشد. اما فاصله زیاد آن از زمین و ماهیت متغیر و ضربان‌دار آن، تعیین شعاع دقیق این ستاره را با چالش‌های فراوانی روبرو کرده است. آخرین فوران ثبت شده در سال ۲۰۰۹ نشان داد که اندازه ستاره به طور قابل توجهی کوچکتر شده است. بر این اساس، ستاره‌شناسان شعاع وی ۸۳۸ تکشاخ را بین ۳۸۰ تا ۱۹۷۰ برابر شعاع خورشید تخمین می‌زنند. اگر کوچکترین تخمین را در نظر بگیریم، شعاع آن حدود ۲۶۴.۳۷ میلیون کیلومتر خواهد بود.
حال تصور کنید اگر این غول سرخ در مرکز منظومه‌ی شمسی ما قرار گیرد. با شعاع تخمینی ۲۶۴.۳۷ میلیون کیلومتر، این ستاره به راحتی از مدار مریخ عبور کرده و منظومه‌ی شمسی درونی را در بر می‌گیرد. مدار مریخ، که در حدود ۲۲۷ میلیون کیلومتر از خورشید قرار دارد، در برابر چنین ستاره عظیمی ناچیز به نظر می‌رسد.
5- 10 ستاره عظیم آسمان: کی‌وای ماکیان (KY Cygni)
در قلب صورت فلکی ماکیان (Cygnus)، ستاره‌ای درخشان و عظیم به نام کی‌وای ماکیان (KY Cygni) آرام گرفته است. این ستاره باشکوه در رده ابرغول‌های سرخ و جزو 10 ستاره عظیم آسمان جای می‌گیرد و فاصله آن تا زمین حدود ۵۰۰۰ سال نوری است. چیزی که کی‌وای ماکیان را در میان ستارگان دیگر برجسته می‌سازد، درخشندگی خیره‌کننده آن است؛ این ستاره حدود ۳۰۰,۰۰۰ برابر درخشندگی خورشید می‌تابد و همین امر آن را به یکی از درخشان‌ترین ستارگان قابل مشاهده در آسمان شب تبدیل کرده است.
اندازه این ابرغول سرخ به طرز باورنکردنی بزرگ است؛ شعاع آن تقریباً ۱۴۲۰ برابر شعاع خورشید تخمین زده می‌شود که این معادل عظیم ۱.۰۴۶۱ میلیارد کیلومتر است. برای درک بهتر این ابعاد کیهانی، تصور کنید اگر کی‌وای ماکیان را به جای خورشید در مرکز منظومه شمسی قرار دهیم، گستره آن تا سیاره زحل نیز امتداد می‌یابد. البته باید توجه داشت که حتی با این ابعاد عظیم، فاصله آن تا زحل همچنان بیش از ۳۵۰ میلیون کیلومتر خواهد بود، که این خود نشان‌دهنده وسعت بی‌نهایت منظومه‌ی شمسی ما در مقایسه با ابعاد این ستاره است.
نکته جالب دیگر درباره‌ی کی‌وای ماکیان این است که این ستاره اولین بار در سال ۱۹۳۰ به عنوان یک ستاره متغیر شناخته شد. بدین ترتیب درخشندگی و ابعاد آن در طول زمان تغییر می‌کند و این پویایی، مطالعه آن را پیچیده‌تر و در عین حال جذاب‌تر می‌سازد. کی‌وای ماکیان، مانند سایر ابرغول‌های سرخ، پس از اتمام سوخت هیدروژنی در هسته خود منبسط شده و به غول‌ها و سپس ابرغول‌های سرخ تبدیل می‌شوند.
4- وی۳۵۴ قیفاووس (V354 Cephei)
در پهنه صورت فلکی قیفاووس (Cepheus)، که نام خود را از پادشاهی اساطیری یونان گرفته است، یکی از 10 ستاره عظیم و سرخ آسمان به نام وی ۳۵۴ قیفاووس (V354 Cephei) جای گرفته که حدود ۹,۰۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد. ستاره‌شناسانی که با دقت این ستاره باشکوه را رصد می‌کنند، آن را عضوی از یک خانواده بزرگ‌تر کیهانی با نام اجتماع ستاره‌ای قیفاووس اُبی۱ (Cepheus OB1) می‌دانند.
این اجتماع، مجموعه‌ای از ستارگان داغ و پرجرم را در بر می‌گیرد که در فضایی مشترک متولد شده و در کنار هم زندگی می‌کنند. اما وی ۳۵۴ قیفاووس در این میان کمی متفاوت است؛ در حالی که بسیاری از هم‌نوعانش داغ و آبی‌رنگ هستند، این ابرغول سرخ، رنگ سرخ عمیق خود را مدیون دمای پایین‌تر سطحش است، که البته این دما همچنان برای ستاره‌ای در این ابعاد بسیار بالا محسوب می‌شود.
گروهی از دانشمندان، درخشندگی این ستاره را شگفت‌انگیز و در حدود ۳۶۹,۰۰۰ برابر درخشندگی خورشید تخمین زده‌اند. اما گروهی دیگر معتقدند درخشندگی واقعی آن حدود ۷۶,۰۰۰ برابر خورشید است. اما عظمت واقعی وی ۳۵۴ قیفاووس زمانی آشکار می‌شود که ابعاد فیزیکی آن را در نظر بگیریم. شعاع این ابرغول سرخ حدود ۱,۵۲۰ برابر شعاع خورشید تخمین زده شده که معادل تقریبی ۱.۰۵ میلیارد کیلومتر است. این عدد آنقدر بزرگ است که اگر آن را در مرکز منظومه شمسی قرار دهیم، تا مدار سیاره زحل نیز امتداد می‌یابد.
وی ۳۵۴ قیفاووس به عنوان یک ابرغول سرخ، نمایانگر یکی از مراحل پایانی عمر ستارگان پرجرم است. این ستارگان پس از مصرف سوخت هیدروژنی در هسته خود، منبسط شده و شروع به سوختن عناصر سنگین‌تر می‌کنند. رنگ سرخ آن‌ها نشانه دمای سطح نسبتاً پایین‌تر نسبت به ستارگان جوان‌تر و داغ‌تر است، اما انرژی عظیمی که آزاد می‌کنند، آن‌ها را به منظره‌ای خیره‌کننده در آسمان تبدیل می‌کند.
3- آردبلیو قیفاووس (RW Cephei)
در صورت فلکی قیفاووس (Cepheus) که در آسمان نیمکره شمالی خودنمایی می‌کند، ستاره‌ای فراغول سرخ به نام آردبلیو قیفاووس (RW Cephei) قرار دارد. این پدیده خلقت که در لیست 10 ستاره عظیم آسمان قرار گرفته است، فاصله‌اش از زمین حدود ۱۴,۰۰۰ سال نوری تخمین زده می‌شود. شاید در نگاه اول و به دلیل فاصله بسیار زیاد، آردبلیو قیفاووس آنچنان که باید و شاید در آسمان خودنمایی نکند، اما حقیقت این است که از نظر اندازه معدود ستارگانی در کهکشان ما و حتی کهکشان‌های همسایه قرار می‌گیرد که می‌توانند با آن رقابت کنند.
جرم این فراغول سرخ حدود ۱۳٫۷ برابر جرم خورشید تخمین زده شده است که این خود نشان از پرجرم بودن آن دارد. اما آنچه آردبلیو قیفاووس را واقعاً منحصر به فرد می‌سازد، ابعاد فیزیکی آن است. اندازه‌ی آن در حدود ۱,۵۳۵ برابر شعاع خورشید برآورد شده است که معادل ۱.۰۶۸ میلیارد کیلومتر می‌شود. برای درک بهتر این ابعاد کیهانی، تصور کنید اگر آردبلیو قیفاووس را به جای خورشید در مرکز منظومه‌ی شمسی قرار دهیم. گستره‌ی آن به قدری وسیع خواهد بود که تا مدار سیاره‌ی زحل نیز امتداد می‌یابد.
آردبلیو قیفاووس به عنوان یک فراغول سرخ، نمادی از مرحله‌ی پایانی زندگی ستارگان بسیار پرجرم است. این ستارگان در طول عمر خود سوخت هیدروژنی هسته خود را به سرعت مصرف می‌کنند و پس از آن، شروع به انبساط و تبدیل شدن به غول‌ها و سپس فراغول‌های سرخ می‌کنند. رنگ سرخ عمیق آن‌ها، نشان‌دهنده دمای سطح نسبتاً پایین‌تر در مقایسه با ستارگان داغ‌تر و آبی‌رنگ است. با این حال انرژی عظیمی که این ستارگان تولید می‌کنند، آن‌ها را به منابعی درخشان و البته ناپایدار تبدیل می‌کند.
2- دابلیواُاچ جی۶۴ (WOH G64)
در صورت فلکی ماهی زرین (Dorado)، ابرغول سرخی به نام دابلیواُاچ جی۶۴ (WOH G64) دیده می‌شود که در ابر ماژلانی بزرگ (Large Magellanic Cloud)، یکی از کهکشان‌های همسایه‌ی ما قرار دارد. این ستاره نه تنها یکی از درخشان‌ترین ابرغول‌های سرخ شناخته شده است، بلکه جزو 10 ستاره عظیم آسمان هستی شناخته می‌شود. فاصله این ستاره از زمین شگفت‌انگیز و در حدود ۱۶۰ هزار سال نوری است.
دابلیواُاچ جی۶۴ در حال حاضر در مرحله‌ی پایانی عمر خود به سر می‌برد و به سمت مرگ خود، که به احتمال زیاد انفجاری ابرنواختری خواهد بود، گام برمی‌دارد. یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این ستاره، دیسک ضخیم و عظیمی از گاز و غبار است که آن را احاطه کرده است. این دیسک گستره‌ای در حدود یک سال نوری را پوشش می‌دهد و جرمی معادل ۳ تا ۹ برابر جرم خورشید را در خود جای داده است.
این دیسک غبارآلود، تصویری دراماتیک از مراحل پایانی یک ستاره پرجرم را ترسیم می‌کند. زمانی، جرم این ستاره پرجرم بیش از ۲۵ برابر جرم خورشید بود، اما با نزدیک شدن به مرحله انفجار ابرنواختری، شروع به از دست دادن بخش قابل توجهی از جرم خود کرده است. ستاره‌شناسان تخمین می‌زنند که این ستاره تاکنون موادی معادل ساخت ۳ تا ۹ منظومه شمسی را از خود پراکنده کرده است.
این از دست دادن جرم، بخشی از فرآیند طبیعی ستارگان بسیار پرجرم است که هنگام پایان عمرشان رخ می‌دهد و مواد سنگین‌تری را که در طول عمر خود تولید کرده‌اند، به فضای میان‌ستاره‌ای باز می‌گردانند. اندازه‌ی دابلیواُاچ جی۶۴ نیز قابل توجه است؛ شعاع آن حدود ۱,۵۴۰ برابر شعاع خورشید تخمین زده می‌شود که معادل تقریبی ۱.۰۷۱ میلیارد کیلومتر است.
1- 10 ستاره عظیم آسمان: وی‌وی قیفاووس ای (VV Cephei A)
ستاره فراغول سرخ به نام وی‌وی قیفاووس ای (VV Cephei A)، در شمار بزرگترین ستارگان شناخته شده در کهکشان راه شیری جای گرفته است. این ستاره عظیم، بخشی از یک سیستم ستاره‌ای دوتایی است که با فاصله‌ای حدود ۵۰۰۰ سال نوری از زمین، در آسمان می‌درخشد. جالب اینجاست که این سیستم تنها از دو ستاره فراغول سرخ عظیم و یک ستاره کوچکتر و آبی‌رنگ که به دور آن مدار می‌چرخد تشکیل شده است.
- بی‌سابقه‌ترین تصاویر از خورشید؛ تلسکوپ اینویه، راز مغناطیسی پنهان را آشکار کرد
- احتمال برخورد سیارک 2024 YR4 به کره ماه در سال 2032
- آیا سیاه چاله ها دروازه‌ای به جهان های دیگر هستند؟
یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این سیستم ستاره‌ای، دوره طولانی گرفتگی‌های متقابل آن است. گرفتگی اولیه و ثانویه بین این دو ستاره، فرآیندی است که در آن یکی از ستارگان از مقابل دیگری عبور می‌کند و باعث کاهش موقت نور کلی سیستم می‌شود. این چرخه که برای VV Cephei A حدود ۲۰٫۳ سال طول می‌کشد، یکی از طولانی‌ترین دوره‌های گرفتگی مشاهده شده در میان سیستم‌های ستاره‌ای دوتایی است و اطلاعات ارزشمندی در مورد ابعاد، جرم و مدارهای این دو ستاره در اختیار دانشمندان قرار می‌دهد.
تعیین اندازه دقیق وی‌وی قیفاووس ای، مانند بسیاری از ستارگان غول‌پیکر دیگر با چالش‌هایی همراه است. اما تخمین‌ها نشان می‌دهد که شعاع آن بین ۱۰۵۹ تا ۱۹۰۰ برابر شعاع خورشید متغیر است که معادل تقریبی ۷۳۰ میلیون تا ۱.۳۲ میلیارد کیلومتر می‌شود. حتی در کوچکترین تخمین، این ستاره چنان بزرگ است که اگر در مرکز منظومه شمسی ما قرار گیرد، مدار سیاره مشتری را در هم می‌شکند و تا نزدیکی مدار سیاره‌ی زحل امتداد می‌یابد.