آیا قدیمیترین جت جنگنده جهان هنوز در حال پرواز است؟ شگفتانگیز است، اما کره شمالی هنوز از جنگنده Shenyang J-5، یادگاری از دهه ۱۹۵۰، استفاده میکند. این جنگنده با قدمتی نزدیک به ۷۰ سال، چه ویژگیهایی دارد و چرا کره شمالی همچنان به آن متکی است؟
جتهای جنگنده دهههاست که در آسمانها جولان میدهند و اولین پرواز آنها به سال ۱۹۴۴ بازمیگردد. مسرشمیت Me ۲۶۲ آلمان، اولین جت جنگنده جهان بود و خیلی زود دیگر کشورهای جهان نیز به استفاده از این فناوری روی آوردند. در حالی که امروزه بیشتر توجهات به جتهای جنگنده مدرن مانند F-۳۵ لایتنینگ II معطوف است، اما این جنگندهها تنها پرندگان آهنین آسمان نیستند. کشورهای مختلف جهان انواع جتهای جنگنده را در فهرست تسلیحات خود دارند و برخی از آنها بهطرز باورنکردنی قدیمی هستند.
قدیمیترین جت جنگنده جهان
قدیمیترین جت جنگندهای که هنوز عملیاتی است، Shenyang J-5 است که با نام صادراتی Shenyang F-5 نیز شناخته میشود. این جنگنده یکی از جنگندهها و بمبافکنهای قدیمی بسیاری است که هنوز توسط جمهوری دموکراتیک خلق کره (کره شمالی) به پرواز در میآید. در حالی که کره شمالی بهطور فعال اطلاعات مربوط به زرادخانه خود را با سایر نقاط جهان به اشتراک نمیگذارد، ناظران غربی مطمئن هستند که این کشور هنوز از J-5 استفاده میکند. این جنگنده اولین پرواز خود را در ۱۹ ژوئیه ۱۹۵۶ بهعنوان اولین جت جنگنده نیروی هوایی ارتش آزادیبخش خلق انجام داد، اما تاریخچه آن به سالهای قبلتر بازمیگردد.
J-5، نمونهای تحت لیسانس از جنگنده میگ-۱۷ ساخت اتحاد جماهیر شوروی است که جایگزین میگ-۱۵ بهعنوان جنگنده اصلی شوروی شد. بیش از ۲۰ کشور در طول عمر میگ-۱۷ از آن استفاده کردند و یکی از آنها هنوز هم این کار را انجام میدهد. بر اساس گزارش «نیروهای هوایی جهان ۲۰۲۵»، کره شمالی همچنان ۱۰۶ فروند J-5 را نگهداری و عملیاتی میکند، هرچند که ۷۰ سال پس از ساخت آنها، وضعیت عملیاتی بودنشان در هالهای از ابهام است. تا زمانی که کره شمالی اطلاعاتی خلاف این موضوع منتشر نکند، میتوان با اطمینان گفت که J-5 قدیمیترین جت جنگنده در حال استفاده تا اواسط ۲۰۲۵ است.
چرا کره شمالی هنوز از جنگندههای قدیمی استفاده میکند؟
دلیل اصلی ادامه استفاده کره شمالی از هواپیماهای قدیمی مانند Shenyang J-5، فقدان گزینههای دیگر است. این کشور جنگندههای خودش را تولید نمیکند، بنابراین از هواپیماهایی که توانسته از کشورهای دیگر خریداری کند، استفاده میکند. کره شمالی میخواهد قابلیتهای دفاع هوایی خود را تقویت کند و یکی از راههای انجام این کار، خرید هواپیماهای قدیمی است. اگرچه این هواپیماها به هیچ وجه جدید نیستند، اما همچنان به مدرنسازی توانایی کره شمالی در مقابله با تهدیدات هوایی کمک میکنند و J-5، با وجود قدیمی بودن، هنوز یک جنگنده مفید است.
میگ-۱۷ در عملیات «کوچه میگ» در طول جنگ کره نقش مهمی ایفا کرد، که نشان میدهد همتای چینی آن نیز در عملیاتهای مشابه به همان اندازه توانمند خواهد بود. واقعبینانه، J-5 بهطرز اسفناکی در برابر جنگندههای مدرن ناتوان است، اما میتواند با هواپیماهای قدیمیتر برابری کند. J-5 از یک موتور توربوجت Klimov VK-1F با قابلیت پسسوز بهره میبرد که این جنگنده را قادر میسازد به حداکثر سرعت مادون صوت ۱۱۴۶ کیلومتر بر ساعت برسد. برد J-5 با مخازن سوخت خارجی حدود ۱۶۶۶ کیلومتر است و سقف پرواز آن به حدود ۱۶۷۶۴ متر میرسد.
بزرگترین نقطه ضعف J-5 در مقایسه با جنگندههای مدرن، تسلیحات آن است که شامل یک توپ ۳۷ میلیمتری، دو توپ ۲۳ میلیمتری و چهار موشک هوا به هوا میشود. جنگندههای مدرن بهندرت از توپهای خود استفاده میکنند، زیرا بیشتر نبردهای هوا به هوا با موشکهای هوا به هوا و فراتر از میدان دید انجام میشود. با این حال، موشکهای J-5 در مقایسه با همتایان مدرن غربی خود ضعیفتر هستند. بهرغم این واقعیت ناخوشایند جنگ هوایی مدرن، کره شمالی همچنان ناوگان جنگندههای چینی کپیشده از مدلهای شوروی خود را حفظ میکند.