کشف جدید دانشمندان نشان میدهد که گوجهفرنگی نقش مادر را در تکامل سیبزمینی ایفا کرده است؛ داستانی شگفتانگیز از دنیای صیفیجات.
شاید باورتان نشود؛ سیبزمینیهایی که هر روز میخوریم، ریشهای کاملا غیرمنتظره دارند و مادر آنها چیزی نیست جز گوجه فرنگی! این کشف شگفتانگیز توسط یک بیولوژیست صورت گرفته و میتواند دیدگاه ما را نسبت به تاریخچه تکاملی گیاهان تغییر دهد.
سانون هوانگ در تازهترین مقاله خود که در نشریه معتبر Cell منتشر شده، گزارشی عجیب ارائه کرده است. تیم تحقیقاتی او اعلام کردهاند که سیبزمینی مدرن احتمالا حدود 9 میلیون سال پیش از ترکیب گیاهان گوجهفرنگی و گونهای سیبزمینی وحشی به نام اتوبروزوم (etuberosum) که در شیلی رایج است، پدید آمده است.
منشأ سیبزمینی مدرن سالها ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده بود. نتایج جدید نه تنها به این معما پایان میدهد، بلکه باور دیرینه مبنی بر اینکه سیبزمینی تنها از اتوبروزوم مشتق شده را نیز رد میکند.
نقش گوجه فرنگی در معمای تکامل سیبزمینی
پروفسور هوانگ، استاد ژنومیک کشاورزی در آکادمی علوم کشاورزی چین در گفتگو با Gizmodo تأیید کرد که گوجه فرنگی مادر سیبزمینی است. اتوبروزوم که نوعی سیبزمینی وحشی است، شباهت زیادی به سیبزمینیهای موجود در فروشگاهها دارد.
تفاوت اساسی میان سیبزمینی و گوجهفرنگی، وجود غده برای ذخیره انرژی و تولید مثل در سیبزمینی است. با این حال هوانگ اشاره میکند که از دیدگاه ژنومی این دو شباهتهای بسیار زیادی به یکدیگر دارند.
دانشمندان با مشاهده این شباهتها میدانستند که سیبزمینی، گوجهفرنگی و اتوبروزوم به نوعی با هم مرتبطاند، اما این ارتباط مانند یک راز باقی مانده بود. اینجا بود که تیم هوانگ با یک سوال جسورانه، مسیر تحقیق را تغییر داد: «چه میشود اگر این شباهتها اتفاقی نباشد و سیبزمینی و گوجهفرنگی واقعا اعضای یک خانواده باشند؟»
راز ژنهای تشکیلدهنده غده
برای آزمایش این فرضیه هوانگ و همکارانش 450 ژنوم از سیبزمینیهای کشتشده و 56 گونه دیگر از سیبزمینیهای وحشی را تجزیه و تحلیل کردند. آنها بیش از 3000 شجره خانوادگی برای نشان دادن رابطه ژنتیکی بین سیبزمینی مدرن، گوجهفرنگی و اتوبروزوم ساختند.
- تولد دوباره گرگ افسانهای سریال تاج و تخت پس از 12 هزار سال
- تولد جنجالی انسان-شامپانزه و مرگ اسرار آمیزش؛ دانش بشر از خطوط قرمز عبور کرد
- ماموتهای منقرض شده تا 4 سال دیگر دوباره زنده میشوند
بیش از نیمی از نتایج، گوجهفرنگی را خواهر گروه سیبزمینیهای وحشی غدهدار معرفی میکردند. این یافته عجیب تیم را بر آن داشت تا با یک تحلیل آماری عمیق، این الگو را با ژنوم واقعی مقایسه کنند.
اینجا بود که پرده از یک راز بزرگ برداشته شد: به احتمال بسیار قوی سیبزمینی یک موجود دورگه است که از پیوند یک جد باستانی گوجهفرنگی و یک سیبزمینی وحشی متولد شده و جالبتر اینکه، بخش بسیار بزرگتری از DNA خود را از گوجهفرنگی به ارث برده است.
شگفتانگیزترین نکته این بود که ژنهای کلیدی تشکیلدهنده غده سیبزمینی، به عنوان ترکیبی از مواد ژنتیکی دریافتی از هر دو والد ظاهر شدند. این در حالی است که نه گوجهفرنگی و نه اتوبروزوم هیچکدام غده ندارند.
به طور خاص، گوجهفرنگی ژنی را به سیبزمینی داد که به گیاه دستور میدهد غده بسازد، در حالی که اتوبروزوم ژنی را منتقل کرد که به کنترل رشد غدهها کمک میکند. هوانگ افزود که این مسیر ژنتیکی منحصر به فرد میتواند به نوآوریهای کشاورزی آینده برای پرورش سیبزمینیهایی منجر شود که دچار جهشهای مضر نمیشوند.
اما این موضوع هنوز در دست بررسی است و این متخصص امیدوار است که این رابطه ژنتیکی را با جزئیات بیشتری کشف کند.