آیا F-55 واقعاً میتواند به عنوان یک جایگزین مؤثر برای جنگندههای نسل پنجم F-35 مطرح شود، یا تفاوتهای اساسی در فناوری و قابلیتها، آن را از تبدیل شدن به یک گزینه عملی باز میدارد؟
همزمان با افزایش انتقادها از نقش لاکهید مارتین در برنامههای تسلط هوایی نسل آینده ایالات متحده، یکی از منابع مرتبط با صنایع دفاعی بهشدت از راهبرد احتمالی این شرکت برای ساخت نسخهای دو موتوره از F-35، با عنوان F-55، انتقاد کرده است.
آیا F-55 جایگزین جنگنده F-35 میشود؟
انتقادات از لاکهید مارتین در حالی مطرح شده که این شرکت تحت فشارهای مالی جدیدی قرار دارد. گزارش عملکرد مالی سهماهه دوم سال 2025 لاکهید نشان میدهد که زیانهای قابل توجهی از پروژههای قدیمی در کارنامه این شرکت به ثبت رسیده است.
برترین پیمانکار وزارت دفاع ایالات متحده اعلام کرد که درآمد ثابت خود را به رقم 18.2 میلیارد دلار رسانده که نسبت به 18.1 میلیارد دلار در مدت مشابه سال قبل، اندکی رشد داشته، اما سود خالص شرکت به شدت سقوط کرده و به 342 میلیون دلار یا معادل 1.46 دلار بهازای هر سهم رسیده، در حالی که این رقم در سهماهه دوم سال 2024، معادل 1.6 میلیارد دلار یا 6.85 دلار بهازای هر سهم بود. شرکت به زیان 1.6 میلیارد دلار مرتبط با پروژهها و 169 میلیون دلار در سایر هزینهها اشاره کرده است.
یکی از منابع آگاه در صنعت دفاعی غربی اظهار داشته است:
طراحی F-35 از پایه معیوب است. بسیاری از ایرادهای اصلی آن در ساختار بدنه تثبیت شدهاند. نتایج مالی لاکهید دقیقاً همان چیزی را نشان میدهد که منتقدان دیرینه طی بیست سال گذشته هشدار داده بودند: زمانی که مصالحههای طراحی بهصورت بنیادین در ساختار یک جنگنده گنجانده میشوند، در نهایت به محدودیتهایی میرسید که دیگر راهی برای رفع مهندسی آنها باقی نمیماند.
این اظهارات در پی سخنان اخیر دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا در قطر مطرح شد؛ جایی که وی از طرح توسعه یک جنگنده دو موتوره با نام F-55 و همچنین تلاش موازی برای نوسازی ناوگان F-22 Raptor خبر داد. ترامپ F-55 را نسخهای فوقالعاده ارتقاءیافته از F-35 توصیف کرد و گفت: «این جنگنده نیز با دو موتور خواهد بود، چون F-35 تنها یک موتور دارد. من به جنگندههای تکموتوره علاقه ندارم.»
با این حال، ایده استفاده از پلتفرم F-35 برای ساخت چنین طراحیای بهشدت از سوی منبع مورد نظر رد شده و آن را بیشتر حرکتی تبلیغاتی دانسته است تا اقدامی مهندسی. او توضیح داد:
برای ساخت یک جنگنده دو موتوره بر پایه F-35، باید طراحی بدنه، بالها، دم و ساختار پنهانکاری بهکلی بازطراحی شود. این یک نسخه جدید نیست؛ بلکه یک جنگنده کاملاً جدید خواهد بود. چنین طرحهایی معمولاً بهجای تمرکز بر توانمندی، با هدف استمرار دریافت بودجههای توسعهای پس از از دست دادن پروژه بزرگی چون NGAD مطرح میشوند.
او همچنین تأکید کرد که مشکلات لاکهید به مراتب عمیقتر از یک مدل خاص جنگنده هستند: «وقتی اولویت با فروش باشد نه مهندسی، چنین وضعیتی اجتنابناپذیر است. شرکت بوئینگ این مسیر را در صنعت هواپیمایی تجاری طی کرد و لاکهید در حوزه دفاعی و نتیجهاش شد F-35.»
- سقوط جنگنده 100 میلیون دلاری F-35 در کالیفرنیا؛ آیا حرف ایلان ماسک درست بود؟
- نخستین تصویر از جنگنده پنهانکار نسل آینده بریتانیا منتشر شد؛ رقیبی برای F-35؟
- جنگنده F-35B لایتنینگ 2 چگونه قوانین فیزیک را به چالش میکشد و عمود پرواز میکند؟
به گفته این منبع، افکار عمومی هنوز از میزان آسیبپذیری واقعی این برنامه مطلع نیستند: «بهدلیل ماهیت نظامی پروژه، عملکرد ضعیف را میتوان پشت چرخههای تدارکاتی و گزارشهای محرمانه پنهان کرد. اما نشانههای فشار و ناپایداری در سیستم مشهود است. زیانهای ثبتشده در این فصل مالی تازه آغاز کار است.»
عملکرد مالی ضعیف لاکهید مارتین
اطلاعات مربوط به جریان نقدی نیز مؤید این تحلیل است. لاکهید تنها 201 میلیون دلار جریان نقدی عملیاتی گزارش کرده که نسبت به 1.9 میلیارد دلار در سال گذشته افت چشمگیری دارد؛ همچنین جریان نقدی آزاد این شرکت منفی 150 میلیون دلار بوده، در حالی که این عدد در سهماهه دوم سال 2024 برابر مثبت 1.5 میلیارد دلار بود.
فرانک کندال، وزیر سابق نیروی هوایی آمریکا، پیشتر اعلام کرده بود که هیچگاه مفهومی بهنام F-35 با دو موتور در دوران مسئولیت او مطرح نبوده است. سایر تحلیلگران دفاعی نیز تردید دارند که چنین پروژهای بدون سالها بازطراحی و صرف دهها میلیارد دلار سرمایهگذاری به موفقیت برسد.
به باور منبع مورد نظر، گزینهای منطقیتر بازگشایی خط تولید F-22 و بهروزرسانی آن است:
احیای تولید F-22 و ارتقاء آن از نظر فنی، سریعتر، مقرونبهصرفهتر و هوشمندانهتر خواهد بود. اما چنین تصمیمی مستلزم آن است که بسیاری از مقامات در واشینگتن به این واقعیت اعتراف کنند که F-35 هیچگاه جایگزینی واقعی نبوده است.
او هشدار داد که تبلیغات لاکهید درباره F-55 ممکن است باعث شکلگیری انتظارات نادرست در برنامهریزیهای دفاعی شود: «این یک اقدام سیاسی برای نمایش پیشرفت است. چیزی که اکنون مشاهده میکنیم نوآوری نیست؛ بلکه نوعی کنترل خسارت است.»
او در پایان گفت:
F-35 از همان ابتدا بیش از اندازه بزرگنمایی شد. طرح F-55 تنها تلاشی دیگر برای بازتعریف برنامهای با نقصهای عمیق است و برای فرار از پیامدهای دو دهه تصمیمگیریهای فنی نادرست.