آیا واقعا فقط از ۱۰ درصد مغزمان استفاده میکنیم؟ این مقاله به بررسی علمی این افسانه رایج میپردازد و نشان میدهد که حقیقت استفاده از مغز بسیار شگفتانگیزتر از این باور غلط است.
احتمالا شما هم شنیدهاید که انسانها تنها از ده درصد ظرفیت مغز خود بهره میبرند. این ایده که ۹۰ درصد باقیمانده یک پتانسیل دستنخورده و قفلشده است در فیلمهایی مانند لوسی (Lucy) و نامحدود (Limitless) به تصویر کشیده شده است. در این آثار شخصیتها با باز کردن این ظرفیت پنهان به قدرتهای فرا انسانی دست پیدا میکنند. اما آیا این باور ریشه در واقعیت علمی دارد یا تنها یک افسانه جذاب است؟
با وجود محبوبیت این ایده، شواهد علمی آن را به طور کامل رد میکنند. جالب است بدانید یک نظرسنجی در سال ۲۰۱۳ نشان داد که ۶۵ درصد آمریکاییها این افسانه را باور دارند. حتی در تحقیقی قدیمیتر یک سوم دانشجویان روانشناسی نیز این ایده اشتباه را پذیرفته بودند. حقیقت این است که ما در هر لحظه از تمام بخشهای مغزمان استفاده میکنیم.
علم درباره شیوه استفاده از مغز چه میگوید؟
دانشمندان علوم اعصاب با استفاده از فناوریهای پیشرفته تصویربرداری مانند fMRI و PET اسکن، فعالیت مغز را در لحظه بررسی میکنند. این تحقیقات به طور مداوم نشان دادهاند که هیچ بخشی از مغز کاملا غیرفعال نیست. حتی در زمان استراحت یا خواب نیز تمام نواحی مغز سطحی از فعالیت را نشان میدهند.
تصاویری که در اسکنهای مغزی میبینیم ممکن است کمی گمراهکننده باشند. لکههای رنگی و روشن روی پسزمینه خاکستری مغز، این تصور را ایجاد میکنند که تنها آن نقاط فعال هستند. در حالی که این لکهها فقط نشاندهنده بخشهایی هستند که در حین انجام یک کار خاص، فعالیت بیشتری نسبت به حالت عادی دارند. سایر نواحی خاکستری نیز همچنان فعال هستند اما با شدت کمتر.
چرا آسیبهای کوچک مغزی پیامدهای بزرگی دارند؟
یکی از قویترین دلایل برای رد افسانه ده درصد، بررسی بیمارانی است که دچار آسیب مغزی شدهاند. اگر ۹۰ درصد مغز ما بدون استفاده بود، آسیب دیدن بخش بزرگی از آن نباید تاثیر چندانی بر زندگی روزمره ما میگذاشت. اما واقعیت کاملا متفاوت است. آسیب به ناحیه بسیار کوچکی از مغز میتواند تواناییهای حیاتی فرد را مختل کند.
برای مثال، آسیب به ناحیه بروکا که بخش کوچکی در لوب پیشانی است، توانایی فرد برای ساختن جملات صحیح و روان صحبت کردن را از بین میبرد. در یک نمونه مشهور، زنی در فلوریدا به دلیل نرسیدن اکسیژن به مغز، نیمی از مخ خود را از دست داد. این آسیب که حدود ۸۵ درصد مغز را شامل میشد، توانایی او برای فکر کردن، درک کردن و به خاطر سپردن خاطرات را برای همیشه از بین برد.
- بستن کراوات میتواند مغز شما را نابود کنپد!
- دانشمندان برای اولین بار در جهان، نور را از وسط مغز انسان رد کردند
- جامه وو؛ تجربهای عجیبتر از «دژا وو»
- خمیازه مسری چیست و چرا نمیتوانیم در برابرش مقاومت کنیم؟
نگاه تکاملی: مغز یک اندام پرمصرف است
از دیدگاه تکاملی نیز افسانه ده درصد منطقی به نظر نمیرسد. مغز انسان تنها دو درصد از وزن کل بدن را تشکیل میدهد اما به تنهایی بیش از بیست درصد از انرژی بدن را مصرف میکند. این میزان مصرف انرژی در مقایسه با سایر گونههای جانوری بسیار بالاست.
فرآیند تکامل طی میلیونها سال، صفات ناکارآمد و اضافی را حذف میکند. اگر قرار بود ما تنها از بخش کوچکی از مغزمان استفاده کنیم، طبیعت هرگز اجازه نمیداد چنین اندام پرمصرفی تا این حد بزرگ و پیچیده شود. بدن ما منابع ارزشمند خود را برای حفظ اندامی که ۹۰ درصد آن بیاستفاده است، هدر نمیدهد.