دلیل وجود سوراخ های متعدد در بدنه کشتی و پمپاژ قوی آب از آنها برای افراد زیادی سوال شده است. چرا وجود سیستم بالاست در کشتی ضروری بهنظر میرسد و در نبود آن چه فاجعههایی رخ میدهد؟
دنیای کشتیسازی ظرافتها و جزئیات بسیار زیادی دارد. برخلاف فیلمهای هالیوودی که در آنها قهرمان داستان میتواند حتی با یک قایق کوچک به دل دریای طوفانی زده و برگردد، در واقعیت ماجرا سختتر است. به همین خاطر مهندسان از سیستم بالاست در کشتی استفاده میکنند. این سیستم جلوی بروز فاجعههای عجیبی را میگیرد که در گذشته بارها رخ دادهاند.
تاریخچه و ضرورت استفاده از سیستم بالاست در کشتی
در گذشته کشتیها از چوب ساخته میشدند و برای تجارت منطقهای و جلوگیری از مشکلاتی مثل قحطی نقشی حیاتی داشتند. دریانوردان متوجه شده بودند که گاهی اوقات کشتی بهشدت اسیر امواج قوی میشود و نمیتوان آن را کنترل کرد. همچنین هدایت کشتی پس از تخلیه بار کار آسانی نبود. چراکه امکان داشت با بادهای شدید منحرف شده و یا حتی واژگون گردد.
پس از گذشت چند قرن انسان متوجه شد که سنگین کردن کشتی میتواند تا حدودی به حل مشکل کمک کند. در نتیجه آنها در کشتیهای خود مقداری سنگ، شن یا فلزات سنگین قرار میدادند تا وزن کلی افزایش یابد. در آن زمان سنگ نقش بالاست کشتی را ایفا میکرد. هرچند برخی مشکلات باعث شد که آب جایگزین شود.
سیستم بالاست در کشتی های امروزی
در کشتیهای امروزی مخازن بزرگی در کف یا بخشهای کناری به سیستم بالاست اختصاص مییابد. این مخازن تانک بالاست نام دارند و به حسگرهای گوناگون، لولهکشی پیچیده و پهپهای قوی مجهز هستند. ناخدا میتواند هر لحظه وضعیت آب موجود در مخازن بالاست را بررسی کرده و با توجه به شرایط آن را کاهش یا افزایش دهد.
آب موجود نیز از دریا تامین میشود. هرچند مشکل اینجاست که گاهی جانداران ریز دریایی و یا تخم ماهیها هنگام پمپ شدن آن وارد مخازن کشتی شده و به هزاران کیلومتر دورتر منتقل میشوند. هنگام کاهش آب بالاست این جانداران عملا وارد منطقهای کاملا متفاوت از زیستگاه اصلی خود خواهند شد. بسیار پیش آمده که اضافه شدن یک جاندار جدید باعث آسیب شدید به اکوسیستم یک منطقه شده است.
در برخی کشتیها از فیلترهای مکانیکی برای جلوگیری از ورود موجودات زنده استفاده میکنند. در برخی موارد نیز با روشهای شیمیایی یا اشعه فرابنفش جانداران دریایی ریز موجود در آب بالاست کشتی کشته میشوند تا بهعنوان گونه مهاجم دردسرساز نشوند.
کاربردهای سیستم تعادل
سیستم بالاست کاربردهای متعددی در کشتی دارد و نبود آن میتواند هزینهها را چند برابر کند. اول از همه اینکه بالاست میتواند سبب پایداری کشتی در برابر بادهای شدید، امواج قوی و جریانهای آبی شود. در نتیجه شاهد نامتعادل شدن کشتی یا حتی واژگونی آن خواهیم بود. در گذشته گاهی اوقات حتی شرایط بهگونی پیش میرفت که دماغه کشتی یا بخش عقب آن بالا میآمد.
این روزها وضعیت تعادلی کشتی هنگام تخلیه بار با دقت رصد میشود. وقتی بارهای یک بخش در حال تخلیه هستند، ناخدا آب را به مخازن بالاست همان سمت میفرستد تا تعادل برقرار گردد. با اینکار هم عمر کشتی بهخاطر فشار نامتعادل کاهش نخواهد یافت و هم فشار زیادی به موتور وارد نمیشود.
کاربرد دوم به تنظیم آبخور مربوط میشود. کشتیهای تجاری و بزرگترین نفتکش های جهان مجبور هستند برای کوتاهتر کردن مسیر از کانالهای دریایی و بنادر مشخصی عبور کنند. این مسیرها عموما عمق کمی دارند و ممکن است دردسرساز شوند. در نتیجه ناخدا با افزایش یا کاهش بالاست آبخور کشتی یعنی میزان فرو رفتن آن در آب را تنظیم میکند.
پیشتر بارها کشتیها بهخاطر برخورد با کف کانال یا تاسیسات اسکله آسیب دیده بودند. همچنین شرکتها مجبور میشدند بهخاطر مسدود کردن کانال و مختل کردن تجارت جهانی جریمه هنگفتی را بپردازند.
دیگر کاربرد بالاست در کشتی به داشتن سفری پایدار و آرام مربوط میشود. در صورت عدم وجود سیستم بالاست کشتی مرتب درگیر نوسان امواج خواهد بود. این مسئله باعث میشود که هم تجهیزات و سازه کشتی عمر کوتاهتری داشته باشند و هم بارهای حساس موجود در آن آسیب ببینند. در سفرهای طولانی نیز خدمه و مسافران بهخاطر دریازدگی و حالت تهوع کلافه میشوند.
خوشبختانه سیستم بالاست میتواند تجربهای متفاوت از سفر دریایی را بهارمغان بیاورد. به همین خاطر است که سفر با عجیب ترین کشتی تفریحی جهان در اقیانوس میتواند فوقالعاده لذتبخش باشد.
- نگاهی به راز کشتی سرگردان MV Alta؛ سفری 496 روزه در اقیانوس اطلس بدون خدمه
- مرگبارترین کشتیهای نظامی تاریخ؛ ناوهای جنگی که کابوس دشمنان بودند
- اگر کشتی تایتانیک را امروز میساختند، باز هم غرق میشد؟
چهارمین کاربرد بالاست در کشتی نیز به تخلیه بار در بنادر مربوط میشود. معمولا هنگام تخلیه بار کشتی از حالت متعادل خارج شده و کمی کج میشود. در نتیجه این اتفاق جرثقیل نمیتواند بارها را با سرعت مناسب از کشتی خارج کند. همچنین احتمال آسیب به افراد بهشدت بالا میرود. در چنین موقعیتی از ناخدا خواسته میشود با تغییر جریان آب در تانکهای بالاست کشتی را صاف نگه دارد.
تلاش برای جایگزینی Ballast
فشار گروههای طرفدار محیطزیست و سازمانهای بینالمللی باعث شده شرکتهای کشتیسازی در تلاش برای یافتن جایگزینی برای بالاست باشند.
اخیرا نیز برخی کشتیهای خاص ساخته شدهاند که بهخاطر طراحی متفاوت خود نیازی به این سیستم ندارند. هرچند مشکل اینجاست که ساخت این کشتیها هزینه بسیار بالایی دارد. همچنین آنها باید در طول فرآيند ساخت و پس از آن بارها تست شوند. با همه اینها، چنین سیستمی فقط روی کشتیهای کوچک و حداکثر متوسط جواب میدهد.
برخی شرکتها استفاده از بالاست جامد با کمک وزنههای سنگین و سیستم هیدرولیکی را پیشنهاد کردهاند. گرچه چنین سیستمی هم باعث میشود که ظرفیت بار کشتی کاهش یابد و هم تنظیم بالاست را به فرآيندی بسیار زمانبر تبدیل میکند.