گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
بسیاری جنگنده F-35 را محصولی کاملا آمریکایی می‌دانند اما راز ائتلاف جهانی پشت پرده ساخت جنگنده F-35 چیست و کدام کشورها در آن نقش حیاتی داشتند؟
شاید تصور کنید که پروژه ساخت جنگنده F-35 لایتنینگ ۲ یک دستاورد کاملا آمریکایی است. اما این جت نسل پنجم که امروزه در نیروی هوایی ۱۹ کشور جهان خدمت می‌کند محصول یک همکاری بین‌المللی گسترده است. این پروژه نه‌تنها نیروهای نظامی مختلف را در کنار هم قرار داد بلکه تیم‌های توسعه و مهندسی از ۹ کشور بنیان‌گذار را نیز متحد کرد. نقش هر کشور در توسعه این جنگنده متفاوت بود و برخی سهم بزرگ‌تری داشتند. در سراسر جهان بیش از ۱۹۰۰ شرکت در زنجیره تامین پیچیده این پروژه مشارکت می‌کنند.
ائتلاف جهانی و سطح مشارکت کشورها
کشورهای حاضر در برنامه توسعه F-35 بر اساس میزان مشارکت مالی خود دسته‌بندی می‌شوند. بالاترین سطح مشارکت یا سطح یک نیازمند تامین ۱۰ درصد از هزینه‌های پروژه است. بریتانیا تنها شریک سطح یک این برنامه محسوب می‌شود. شرکای سطح دو بین ۸۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند که شامل ایتالیا و هلند می‌شوند.
در نهایت شرکای سطح سه با سرمایه‌ای بین ۱۲۵ تا ۱۷۵ میلیون دلار در این پروژه حضور دارند. استرالیا، دانمارک، نروژ و کانادا در این دسته قرار می‌گیرند. ترکیه نیز در ابتدا یکی از شرکای سطح سه بود اما عضویت آن در سال ۲۰۱۹ پس از خرید سامانه دفاع هوایی S-400 از روسیه لغو شد.
نقش کلیدی آمریکا و بریتانیا در ساخت جنگنده F-35
پیمانکار اصلی پروژه F-35 شرکت آمریکایی لاکهید مارتین است. این شرکت نیروی محرکه اصلی پشت توسعه جت بوده و با سه شریک کلیدی دیگر یعنی بی‌ای‌ئی سیستمز، نورثروپ گرومن و آرتی‌ایکس همکاری می‌کند. این سازندگان نماینده دو کشور اصلی درگیر در پروژه یعنی آمریکا و بریتانیا هستند. نفوذ و تخصص آمریکا در تمام بخش‌های پروژه مشهود است. نورثروپ گرومن در زمینه فناوری‌های رادارگریز، سیستم‌های راداری و ارتباطی و پوشش بال‌ها مشارکت دارد. شرکت آرتی‌ایکس نیز از طریق زیرمجموعه خود یعنی پرت اند ویتنی موتورهای قدرتمند F-35 را تامین می‌کند.
- چرا جنگنده‌های F-35 هنوز از موشک 70 سال پیش آمریکا استفاده می‌کنند؟
- فناوری شگفت‌انگیز صندلی F-35؛ سیستم اجکت خودکار چگونه جان خلبان را نجات می‌دهد؟
- این جنگنده شاید به زودی بدون خلبان پرواز کند؛ زمان پرواز هوشمند F-35 فرا رسیده است؟
- جنگنده F-35B لایتنینگ 2 چگونه قوانین فیزیک را به چالش می‌کشد و عمود پرواز می‌کند؟
بریتانیا تنها شریک سطح یک در این پروژه عظیم است و شرکت بی‌ای‌ئی سیستمز بیشترین نقش را ایفا می‌کند. از جمله مشارکت‌های این شرکت بریتانیایی می‌توان به سیستم‌های جنگ الکترونیک، کامپیوتر مدیریت وسیله نقلیه و سیستم‌های پشتیبانی حیات اشاره کرد. این شرکت همچنین تخصص خود در زمینه برخاست کوتاه و فرود عمودی را که از جنگنده افسانه‌ای هریر به ارث برده بود به این پروژه آورد. بی‌ای‌ئی سیستمز همچنین تمام بخش‌های انتهایی بدنه و قطعات حیاتی دیگر مانند دم افقی و عمودی را تولید می‌کند.
از ایتالیا تا استرالیا: سهم سایر شرکا در پروژه
در میان شرکای سطح دو ایتالیا با سرمایه‌گذاری ۱ میلیارد دلاری حضور دارد. شرکت هوافضای آلنیا ارماکی مسئولیت تولید بخش‌هایی از بال‌های F-35 را بر عهده داشته است. هلند نیز با مشارکت ۸۰۰ میلیون دلاری وظیفه ساخت پنل‌ها و درهای متحرک مانند درهای ارابه فرود را بر عهده دارد.
در میان کشورهای سطح سه شرکت دانمارکی ترما از سال ۲۰۰۴ در این برنامه حضور داشته و سازه های کامپوزیتی و قطعات الکترونیکی تولید می‌کند. شرکت نروژی کونگسبرگ نیز قطعات بدنه و سکان را می‌سازد. در آن سوی اقیانوس اطلس شرکت کانادایی مژلان اروسپیس قطعات سازه‌ای پیچیده را برای این جت جنگنده تولید می‌کند.
در نهایت استرالیا نیز در این پروژه نقش مهمی دارد. شرکت ماراند یکی از بازیگران اصلی استرالیایی است که علاوه بر ساخت دم‌های عمودی تنها سازنده تریلر مخصوص نصب و جداسازی موتور F-35 در جهان است. البته داستان به اینجا ختم نمی‌شود و با وجود زنجیره تامینی شامل ۱۹۰۰ شرکت کشورهای دیگری نیز ناگزیر درگیر این پروژه شده‌اند.
آلمان با ساخت کارخانه تولید قطعات بدنه و ژاپن با داشتن خط مونتاژ نهایی از دیگر بازیگران این عرصه هستند. این زنجیره تامین آنقدر پیچیده است که حتی به‌طور بحث‌برانگیزی قطعات ساخت چین نیز در این جنگنده به کار رفته است.