گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
جنگنده‌های برتر جهان، تنها ماشین‌های پرنده نیستند؛ آن‌ها اسطوره‌های چابکی آسمان‌اند که با مانورهای خیره‌کننده، قواعد نبرد هوایی را تغییر داده‌اند.
از اولین درگیری‌های هوایی در جنگ جهانی اول که به «داگ‌فایت» معروف شد، تا نبردهای پیشرفته امروزی، اصل مانورپذیری و چابکی در جت‌های جنگنده، همچنان یک فاکتور حیاتی برای بقا و پیروزی نظامی است. این توانایی یک جنگنده برای چرخش سریع، تغییر جهت ناگهانی و دستیابی به موقعیت برتر، تعیین‌کننده سرنوشت خلبان و ماموریت است. در حالی که فناوری‌های پنهان‌کاری و نسل پنجم توجهات را به خود جلب کرده‌اند، بازار ثانویه جهانی همچنان به دنبال جت‌های جنگنده چابک و با تجربه است. در ادامه به معرفی ۱۳ جنگنده برتر جهان از نظر مانورپذیری می‌پردازیم که امروز به صورت عملیاتی پرواز می‌کنند.
۱. General Dynamics F-16 Fighting Falcon: اسطوره چابکی در جنگنده‌های برتر جهان
F-16 Fighting Falcon (اف-۱۶ فایتینگ فالکون)، جنگنده‌ای ۵۰ ساله، با طراحی سبک، نسبت رانش به وزن بالا و سیستم پرواز با سیم (fly-by-wire) پیشگام، استانداردی برای چابکی است. سیستم کامپیوتری آن اجازه می‌دهد تا با پایداری استاتیک آرام (relaxed static stability) به مانورهای استثنایی دست یابد و با نام مستعار Viper شناخته می‌شود. این جنگنده با وجود نداشتن فناوری پنهان‌کاری، همچنان یک پلتفرم برتری هوایی قدرتمند است و در بیش از ۲۴ ارتش جهان خدمت می‌کند.
۲. Lockheed Martin F-22 Raptor: استاندارد طلایی نسل پنجم
Lockheed Martin F-22 Raptor (لاکهید مارتین اف-۲۲ رپتور)، معیار طلایی جنگنده‌های برتری هوایی نسل پنجم است. این جنگنده با موتورهای Pratt & Whitney F119-PW-100 مجهز به قابلیت تغییر بردار رانش (thrust vectoring) ۲D، قادر به انجام مانورهای پس از واماندگی (post-stall maneuvers) منحصربه‌فردی است که هیچ هواپیمای دیگری بدون این سیستم قادر به انجام آن نیست.
۳. Eurofighter Typhoon: ترکیب سرعت و چابکی در آسمان اروپا
Eurofighter Typhoon (یوروفایتر تایفون)، یک جنگنده چندمنظوره نسل چهارم است که توسط کنسرسیوم ایرباس، بی‌ای‌ئی سیستمز و لئوناردو توسعه یافته است. این جنگنده Mach 2-class با سیستم پرواز با سیم و کاناردهای جلو (forward canards) برای کنترل دقیق گام، قادر به انجام چرخش‌های تنگ و مانورپذیری بهبودیافته است. تا سال ۲۰۲۰، ۵۷۲ فروند از آن تحویل داده شده و در سال ۲۰۱۲، در یک تمرین آموزشی، یک پیروزی شبیه‌سازی شده مقابل F-22 رپتور کسب کرد.
۴. Sukhoi Su-57 Felon: تلاش روسیه برای جنگنده نسل پنجم چابک
Sukhoi Su-57 Felon (سوخو سو-۵۷ فلن)، جنگنده نسل پنجم روسی، تک‌سرنشین و دو موتوره است که برای جانشینی میگ-۲۹ در سال ۲۰۱۰ پرواز کرد. این جنگنده از فناوری پنهان‌کاری و تغییر بردار رانش مشابه F-22 برای افزایش مانورپذیری استفاده می‌کند و به سرعت Mach 2 می‌رسد. اگرچه پنهان‌کاری آن به پای F-22 نمی‌رسد، اما به انواع تسلیحات هوا به هوا و هوا به زمین مجهز است. با ده‌ها فروند در خدمت و تولید آهسته، روسیه آن را به‌عنوان یک دارایی استراتژیک در درگیری‌ها مانند اوکراین نگه می‌دارد.
۵. Dassault Rafale: مانورپذیری فرانسوی در قلب نبرد
Dassault Rafale (داسو رافال)، جنگنده نسل ۴.۵ فرانسوی، از سال ۲۰۰۴ در نیروی دریایی و از ۲۰۰۶ در نیروی هوایی فرانسه خدمت می‌کند. این جنگنده با استفاده از کاناردهای جلو و دینامیک سیالات محاسباتی (CFD) به ویژگی‌های پروازی نزدیک به ناپایداری دست می‌یابد که به آن مانورپذیری بالایی می‌بخشد. رافال که در افغانستان سال ۲۰۰۷ تجربه نبرد را کسب کرده، توسط کشورهایی مانند هند نیز خریداری شده است.
۶. Mikoyan-Gurevich MiG-29 Fulcrum: چابکی شوروی سابق
Mikoyan-Gurevich MiG-29 Fulcrum (میگ-۲۹ فالکروم)، جنگنده نسل چهارم روسی که نمونه اولیه آن در سال ۱۹۷۷ پرواز کرد. این جنگنده دو موتوره که به سرعت Mach 2.2 می‌رسد، در مانورپذیری و نرخ چرخش لحظه‌ای و پایدار حتی از F-16 نیز در نبردهای نزدیک و با سرعت پایین پیشی گرفته است. علی‌رغم مشکلات مربوط به برد عملیاتی کوتاه و اویونیک قدیمی، همچنان توسط بسیاری از کشورها از جمله روسیه عملیاتی می‌شود.
۷. Boeing F-15 Eagle EX II: عقاب چابک با قدرت شلیک بالا
Boeing F-15 Eagle (بوئینگ اف-۱۵ ایگل) که از سال ۱۹۷۲ عملیاتی شده، به نسخه مدرن F-15EX Eagle II (اف-۱۵ای‌اکس ایگل ۲) ارتقا یافته است. این جنگنده نسل چهارم، با رادار AESA و سیستم جنگ الکترونیک EPAWSS، ظرفیت حمل ۱۲ موشک را دارد. با وجود نداشتن پنهان‌کاری، سرعت خیره‌کننده و برد بلند آن، در کنار مانورپذیری بالا، F-15EX را به یک جنگنده قدرتمند و چابک تبدیل کرده که قادر است موشک‌های دشمن را جاخالی دهد.
۸. Hindustan Aeronautics Limited Tejas: جنگنده بومی و سبک‌وزن هند
Hindustan Aeronautics Limited Tejas (هندوستان ایروناتیکس لیمیتد تجاس)، جنگنده چندمنظوره نسل ۴.۵ بومی هند است که در سال ۲۰۱۱ گواهی عملیاتی گرفت و در ۲۰۱۶ تحویل نیروی هوایی شد. این جنگنده با طراحی بال دلتا (delta-wing) برای پرواز در ارتفاع بالا و مافوق صوت بهینه شده است. تجاس با وزن بسیار سبک (۱۴,۴۴۰ پوند خالی) نسبت به F-16، از مانورپذیری بالایی برخوردار است و از موتورهای GE F404 بهره می‌برد.
۹. Chengdu J-10 Vigorous Dragon: اژدهای چابک چینی
Chengdu J-10 Vigorous Dragon (چنگدو جی-۱۰ ویگوروس دراگون)، جنگنده داخلی چین با موتور Shenyang WS-10B و فناوری تغییر بردار رانش، از سال ۲۰۰۳ در خدمت ارتش آزادی‌بخش خلق است. این جنگنده برای برتری هوایی و ماموریت‌های تهاجمی طراحی شده و تجربه نبرد موفقی دارد. در می ۲۰۲۵، گزارش شد که جنگنده‌های J-10 پاکستان در یک درگیری هوایی علیه رافال، میگ-۲۹، میراژ ۲۰۰۰ و سو-۳۰ هند پیروزی‌هایی کسب کرده‌اند که گواهی بر چابکی این جنگنده است.
۱۰. Chengdu J-20 Mighty Dragon: نسل پنجم پنهان‌کار چین
Chengdu J-20 Mighty Dragon (چنگدو جی-۲۰ مایتی دراگون)، یک جنگنده دو موتوره نسل پنجم چین است که اولین پرواز خود را در سال ۲۰۱۲ انجام داد. این جنگنده با موتورهای Shenyang WS-15 که ۴۴,۰۰۰ پوند رانش تولید می‌کنند، به سرعت نزدیک Mach 2 می‌رسد و از فناوری تغییر بردار رانش برای چابکی بهره می‌برد. مایتی دراگون همچنین دارای قابلیت پنهان‌کاری است؛ گزارش شده که پروازی بی‌صدا از تنگه تسوشیما انجام داده و در کنار J-10، توان هوایی چین را تکمیل می‌کند.
۱۱. Dassault Mirage 2000: میراث چابکی فرانسوی
Dassault Mirage 2000 (داسو میراژ ۲۰۰۰)، جنگنده چندمنظوره نسل چهارم فرانسوی است که از سال ۱۹۸۳ عملیاتی شده. این جنگنده با یک موتور SNECMA M53 توربوفن، به سرعت Mach 2.2 می‌رسد و دارای سرعت صعود بالا است. میراژ ۲۰۰۰ با وجود اینکه در درگیری هند و پاکستان متحمل تلفاتی شد، سابقه رزمی معتبری دارد؛ از جمله رهگیری یک موشک کروز روسی در اوکراین و سرنگونی پهپادهای حوثی در مارس ۲۰۲۴ که نشان‌دهنده چابکی و کارایی آن است.
۱۲. Sukhoi Su-35 Flanker: چابکی با نتایج متفاوت در نبرد
Sukhoi Su-35 Flanker (سوخو سو-۳۵ فلنکر)، جنگنده نسل ۴++ روسی، که از مدل Su-27 دهه ۱۹۸۰ توسعه یافته است. این جنگنده با بدنه ساخته شده از فیبر کربن و آلیاژ آلومینیوم-لیتیوم، سیستم پرواز با سیم و رادار آرایه‌فازی Tikhmirov، به سرعت ۱۵۰۰ مایل بر ساعت می‌رسد. اگرچه سو-۳۵ به عنوان یک جنگنده چابک شناخته می‌شود، اما نتایج آن در اوکراین با حملات موشک‌های سطح به هوا و F-16ها، متفاوت و در مواردی ضعیف بوده است.
۱۳. KAI KF-21 Boramae: ستاره نوظهور مانورپذیری کره جنوبی
KAI KF-21 Boramae (کی‌اِی‌آی کِی‌اِف-۲۱ بورامائه)، جنگنده نسل ۴.۵ کره‌جنوبی است که از دسامبر ۲۰۱۵ در حال توسعه بوده و تولید انبوه آن در می ۲۰۲۵ آغاز شده است. این جنگنده با هدف عملیاتی شدن ۴۰ فروند تا ۲۰۲۸ و ۱۲۰ فروند تا ۲۰۳۲، جهشی بزرگ نسبت به جت‌های F-4 و F-5 محسوب می‌شود. بورامائه با دو موتور GE 414 به سرعت Mach 1.8 می‌رسد و نمونه‌ای از تلاش‌های کشورهای منطقه برای دستیابی به جنگنده‌های چابک بومی است. هند نیز به خرید آن ابراز تمایل کرده است.
