گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
چین با معرفی سلاح لیزری Liaoyuan-1 وارد مرحله‌ای تازه از رقابت تسلیحاتی با غرب شده و مستقیماً Helios آمریکایی را به چالش می‌کشد.
پهپادها در دهه اخیر به یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های نظامی و جنگ‌های نوین تبدیل شده‌اند که می‌تواند با سرعت بالا و در ارتفاع پایین اهداف را شناسایی یا نابود کند. ویژگی‌هایی چون اندازه کم، صدای ناچیز و توان پرواز گروهی باعث شده‌اند حتی پیشرفته‌ترین سامانه‌های پدافندی نیز در مقابله مؤثر با آنها دچار مشکل شوند. در چنین شرایطی، توسعه فناوری‌های ضدپهپاد به اولویتی مهم برای ارتش‌های بزرگ دنیا تبدیل شده است. چین که طی سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در حوزه لیزرهای نظامی انجام داده، در رژه روز پیروزی سپتامبر ۲۰۲۵ از سامانه Liaoyuan‑1، جدیدترین سلاح لیزری طراحی‌شده برای هدف قرار دادن پهپادها، موشک‌های کروز و تهدیدات هوایی کم‌ارتفاع رونمایی کرد. اما این سلاح لیزری چه ویژگی‌هایی دارد؟
سلاح لیزری Liaoyuan‑1 در خط مقدم دفاع چین
سامانه لیزری Liaoyuan‑1 بر روی کامیون HZ141 به عنوان یک حامل سنگین هشت‌چرخ با توان جابه‌جایی تجهیزات سنگین و سامانه‌های دفاعی پیچیده نصب شده است. حضور این سامانه در رژه روز پیروزی سپتامبر ۲۰۲۵، نه‌تنها نمایش نمادین توان صنعتی و فناورانه چین بود، بلکه پیامی مستقیم درباره گام بعدی این کشور در توسعه سلاح‌های انرژی هدایت‌شده نیز به همراه داشت. به گفته نشریه Ordnance Industry Science Technology، هدف اصلی توسعه سلاح لیزری Liaoyuan-1 چین، نه اجرای حملات تهاجمی بلکه دفاع در فاصله نزدیک از دارایی‌های حیاتی نظامی است.
این سامانه به‌ویژه برای مقابله سریع با پهپادها، موشک‌های کروز کم‌ارتفاع، و تسلیحات سرگردان طراحی شده تا در زمانی که سایر لایه‌های پدافند مانند موشک‌های میان‌برد یا سامانه‌های توپ ضدهوایی ناکام بمانند، آخرین خط دفاعی ناوگان چین را تشکیل دهد. عملکرد Liaoyuan‑1 بر پایه پرتو لیزری پرانرژی متمرکز است که بدون نیاز به مهمات فیزیکی، اهداف را با تابش حرارت بالا ذوب یا منهدم می‌کند. حسگرهای رادیویی و مادون قرمز که در ساختار برجکی سلاح گنجانده شده‌اند، قابلیت رهگیری خودکار اهداف چندگانه را فراهم می‌کنند.
- ارتش آمریکا با این لیزر جهنمی، پهپادها را از آسمان محو می‌کند
- سامانه پدافندی رباتیک و هوشمند روسیه، هیچ پهپادی را در آسمان سالم نمی‌گذارد
- پدافند هوایی جدید چین با رهگیری همزمان ۱۰۰۰ موشک، آمریکا را به چالش می‌کشد
- اردوغان گنبد پولادین را در ترکیه می‌سازد؛ دیوار دفاعی قدرتمند با هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی
این ترکیب سیستم‌های حسگر چندطیفی سبب می‌شود Liaoyuan‑1 بتواند هدف‌هایی را که در سرعت بالا یا در ارتفاع پایین حرکت می‌کنند، به‌دقت قفل و نابود کند. منابع نظامی چینی مدعی‌اند که دهانه خروج پرتو لیزر در سلاح لیزری Liaoyuan-1 چین تقریباً دو برابر بزرگ‌تر از سامانه HELIOS آمریکایی است. همچنین به لحاظ طراحی عملیاتی، Liaoyuan‑1 یک سامانه دفاعی ماژولار و مستقل از پلتفرم محسوب می‌شود.
آینده نبردهای دفاعی در پرتو فناوری لیزری
سلاح لیزری Liaoyuan-1 چین را می‌توان همتای شرقی سیستم HELIOS ایالات متحده دانست؛ سلاحی لیزری که شرکت لاکهید مارتین آن را به عنوان یک سامانه تسلیحاتی کاملاً یکپارچه معرفی کرده است. نام HELIOS در واقع مخفف عبارت High Energy Laser with Integrated Optical‑dazzler and Surveillance «لیزر پرانرژی با تابنده نوری و سامانه پایش ادغام‌شده» است و به خوبی ماهیت چند‌منظوره این فناوری را نشان می‌دهد. یکی از ویژگی‌های متمایز در HELIOS، تابنده نوری آن است که به‌جای انهدام فیزیکی هدف، با انتشار پرتو نور شدید حسگرهای اپتیکی و دوربین‌های هدایت یا دید پهپاد دشمن را کور و مختل می‌کند.
بدین ترتیب پهپادی که چشمان آن از کار افتاده باشد، عملاً بی‌خاصیت می‌شود. نیروهای زرهی و دریایی نیز می‌توانند از همین فناوری برای دفاع نزدیک در برابر پهپادهای تجسسی یا انتحاری استفاده کنند، بدون آنکه به مهمات گران‌قیمت نیاز داشته باشند. نخستین مورد استفاده عملیاتی از این فناوری در فوریه سال ۲۰۲۰ بر روی ناوشکن آمریکایی USS Dewey نصب شد و نیروی دریایی برای اولین بار از سامانه Optical Dazzling Interdictor (ODIN) بهره گرفت.
چنین فناوری‌هایی به‌واسطه هزینه عملیاتی ناچیز و قابلیت استفاده مکرر، به گزینه‌ای بسیار مقرون‌به‌صرفه‌تر از موشک‌های رهگیر تبدیل شده‌اند. تغییر رویکرد از تخریب کامل به اخلال هدفمند نوری نه‌تنها در ایالات متحده بلکه در برنامه‌های دفاعی چند کشور دیگر نیز مشاهده می‌شود. برای نمونه، در بریتانیا پروژه دراگون فایر با هدف ساخت سامانه‌ای لیزری با قدرت تخریب بالا آغاز شد که قادر است با سرعت نور به اهداف پاسخ دهد. این سیستم در ژانویه ۲۰۲۴ نخستین شلیک موفق خود را ثبت کرد و هزینه هر شلیک آن تنها حدود ۱۰ پوند (۱۳.۵ دلار آمریکا) تخمین زده می‌شود.
برای درک بهتر، مجله Military Strategy در گزارشی تحلیلی یادآور شد که هر پرتاب موشک رهگیر تامیر (Tamir) در سامانه گنبد آهنین اسرائیل برای مقابله با یک راکت دست‌ساز ارزان‌قیمت که گاهی کمتر از هزار دلار هزینه ساخت دارد، بین ۴۰ تا ۸۰ هزار دلار خرج دارد.
Liaoyuan‑1 در برابر HELIOS؛ رقابت لیزری دو ابرقدرت در میدان نبرد آینده
ارزیابی دقیق اینکه آیا نسخه چینی سلاح لیزری Liaoyuan‑1 از سیستم آمریکایی HELIOS برتر است یا خیر، در شرایط فعلی عملاً ممکن نیست، زیرا بخش اعظم اطلاعات مربوط به تسلیحات انرژی هدایت‌شده در سطح طبقه‌بندی نظامی بالا نگه داشته می‌شود. ارتش چین به‌ویژه در حوزه فناوری‌های راهبردی، جزئیات فنی را منتشر نمی‌کند و ظرفیت عملیاتی این سلاح‌ها در محدوده «فوق محرمانه» قرار دارد. از سوی دیگر، آمریکا نیز تنها مشخصات کلی و نمایشی از سیستم HELIOS را منتشر کرده و عملکرد واقعی آن را در میدان نبرد فاش نمی‌سازد.
با این حال آنچه مسلم است، رقابت تسلیحاتی میان دو قدرت بزرگ در حوزه انرژی هدایت‌شده وارد مرحله‌ای راهبردی شده است. فناوری لیزری به دلیل ویژگی منحصربه‌فرد خود یعنی سرعت عمل معادل سرعت نور می‌تواند در دفاع از تأسیسات حیاتی، ناوهای جنگی و پایگاه‌های زمینی نقشی تعیین‌کننده ایفا کند.
در سال‌های اخیر، روش‌های متعددی برای مقابله با تهدید پهپادها طراحی شده است که از جمله آنها می‌توان به سیستم‌های لیزری نقطه‌زن و سوزاننده و پهپادهای شکارچی اوکراینی موسوم به «شاتگان پرنده» اشاره کرد که با بارشی از ساچمه در ارتفاع پایین، پهپادهای روسی را هدف قرار می‌دهند. در میان تمام این روش‌ها، راهکارهای دفاع نوری مبتنی بر لیزر جذاب‌ترین چشم‌انداز را برای آینده نبردهای دفاع نزدیک ایجاد کرده‌اند اما با این وجود، فناوری دفاع لیزری همچنان چالش‌های فنی مهمی دارد.
- توپ لیزری ؛ با دستاورد جدید نیروهای پدافندی ایران آشنا شوید
- نیروی دریایی آمریکا با لیزر LLD یک موشک کروز را سرنگون کرد
- پرتو آهنین رونمایی شد؛ سامانه پدافند لیزری فرانسوی برای صهیونیست‌ها
- پدافند لیزری YILDIRIM-100 ترکیه برای مقابله با موشک‌ها با موفقیت آزمایش شد
یکی از اصلی‌ترین موانع، پدیده‌ای است که در آن پرتو به‌دلیل عبور از هوای مرطوب، گردوغبار یا ذرات معلق دچار شکست و پراکندگی می‌شود و دقت هدف‌گیری آن کاهش می‌یابد. به همین دلیل، ارتش‌های بزرگ جهان روی بهبود سیستم‌های تطبیق نوری، اصلاح مسیر پرتو و فناوری‌های خنک‌سازی فعال سرمایه‌گذاری می‌کنند تا بر این محدودیت غلبه کنند.
واضح است که جهان نمی‌خواهد هیچ‌گاه شاهد نبردی نباشد که در آن HELIOS آمریکایی و Liaoyuan‑1 چینی به مصاف یکدیگر روند. اما رقابت فنی میان دو کشور نشان می‌دهد که دوران جدیدی در حال شکل‌گیری است. در کنار این دو قدرت، بریتانیا نیز با سامانه پیشرفته DragonFire گام‌های بلندی برداشته است. این سیستم در آزمایش‌های میدانی سال ۲۰۲۴ عملکردی تحسین‌برانگیز داشت و توانست اهداف متحرک را با دقت بالا در مدت کمتر از یک ثانیه هدف‌گیری و منهدم کند.