طوفان، این پدیده طبیعی، هرساله سبب ایجاد خسارتهای فراوانی به شهرهای ساحلی و سایر شهرهایی که در مسیر حرکت این طوفانها قرار دارند، میشود. یکی از معروفترین این طوفانها، طوفان های گرمسیری هستند که اغلب به اسم گردباد شناخته میشوند. این گردبادها نمادهایی بصری از تغییرات ناگهانی آبوهوا هستند که عوامل مختلفی در رشد و شدت گیری آنها دخیلاند.
افزایش دمای آبهای جهان به دنبال افزایش دمای زمین و ذوب شدن یخها یکی از اصلیترین علل افزایش این نوع گردبادها هستند. متخصصین هواشناسی دو دلیل عمدهای که سبب میشوند تا طوفانها و گردبادهای گرمسیری به پدیدهای عادی تبدیل شوند را بیان کردهاند:
گازهای گلخانهای
گازهای گلخانهای به دلیل اثرات نامطلوب خود بر روی دمای زمین و همچنین ایجاد اختلال در بازتابهای خورشیدی سبب ایجاد آلودگیهای آبوهوایی شده که طبق نظریات دانشمندان هر عاملی که سبب ایجاد تغییرات بزرگ و ناگهانی در آبوهوا شود طوفانهای بزرگ و عظیمی را در پی خواهد داشت.
عدم آشنایی با برخی طوفان های گرمسیری
محققین و کارشناسان هواشناسی تاکنون طوفانهای بسیاری را شناسایی کردهاند اما برخی از گردبادها و طوفان های گرمسیری به دلایل نامشخصی غیرقابل پیش بینی بوده که این موضوع سبب میشود تا محققین نتوانند بهطور صحیح به ترسیم نمودارهای مربوط به وقوع طوفانها بپردازند. هر طوفان یا گردباد دارای نموداری منحصر به فرد است که این نمودار مشخصهای برای تعیین دورههای تشکیل طوفان، میزان رشد آنها در سال و… است.
گرمایش جهانی و افزایش دمای زمین و به دنبال آن وقوع طوفانهای شدید حقیقتی انکارناپذیر است که علم بهخوبی آن را ثابت میکند. پروفسور آدام سوبل یکی از اساتید برجسته دانشگاه لامونت دوهرتی کلمبیا و یکی از اعضای انجمن «رصد زمین» این چنین توضیح میدهد:
رد پای فعالیتهای انسانی در افزایش طوفانها و شدت گیری آنها کاملا مشخص و واضح است چراکه طی فعالیتهای شیمیایی و صنعتی بشر دمای زمین طی چندین سال گذشته بهشدت بالا رفته که این موضوع به گرم شدن آبهای اقیانوسها کمک میکند. با افزایش دمای آب دریاها و اقیانوسها اختلالات جوی بسیار شدید رخ خواهد داد که این اختلالات بهصورت طوفانهای سهمگین و خطرناکی به وقوع میپیوندند.
تیم تحقیقاتی دکتر سوبل به دنبال کشف علت پدیدار شدن برخی طوفانهای ناشناخته هستند که این طوفانها دلایل متمایزی از افزایش دمای آب اقیانوسها دارند. آنها معتقدند این گردبادها و طوفانهای ناشناخته ارتباط چندانی با گرمایش زمین ندارند اما هرساله سبب ایجاد خسارتهای فراوانی میشوند. متاسفانه همانگونه که گفته شد این طوفانها به دلایل نامشخصی غیرقابل پیش بینی هستند.
جالب است بدانید مدلها و شبیهسازیها کامپیوتری نظر دیگری در مورد افزایش طوفانها دارند. مدل سازیهای انجام شده نشان میدهد که طوفانهای شدید با افزایش دمای زمین کاهش پیدا کرده اما در قبال این موضوع بسیار شدیدتر از گذشته شدهاند. بررسیها و تحقیقات انجام شده نشان میدهد حاشیه مناطق استوایی در اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام از مهمترین مناطقی هستند که طوفانهای زیادی در آنجا به وقوع میپیوندند.
نکته مشترک دانشمندان با مدلهای رایانهای این موضوع است که با کاهش سطح یخهای قطبی و از بین رفتن یخچالهای طبیعی، سطح آب دریاها طی پدیدهای با نام انبساط حرارتی بهشدت طوفانی شده و سبب ایجاد سیلهای ساحلی میگردد. شواهد موجود نشان میدهد آلودگی زیست محیطی و آبوهوای زمین در آیندهای نهچندان دور سبب ایجاد سیلها و طوفانهای بسیار شدیدی خواهند شد.
آلودگی هوا را میتوان به عنوان یک پدیده آئروسل تعریف کرد. آئروسل در واقع به ذرات معلق و پراکنده در شکل گازی گفته میشوند که اغلب دارای حجم زیاد و خواص فیزیکی و شیمیایی منحصر به فردی هستند. فرایندهای صنعتی، حمل و نقل و فورانهای آتشفشانی مقادیر بسیار زیادی از ذرات معلق همانند دی اکسید گوگرد و کربن را وارد هوای محیط کرده که این پدیده درنهایت سبب کاهش جذب نور توسط سطح زمین میگردد.
این ذرات معلق به دلیل خواص فیزیکی خود سبب بازتاب نور خورشید به فضای خارج زمین میشوند. کاهش جذب نور توسط زمین، کاهش دمای هوا را به دنبال دارد اما از طرفی گرمای تولید شده توسط فعالیتهای انسانی را در نزدیکی سطح زمین نگهداشته و سبب آلودگی شدید هوا و افزایش دما در ارتفاعات کم شهری میشود.
بدون شک دی اکسید کربن، دی اکسید گوگرد و گازهای گلخانهای تولید شده توسط فرایندهای بشری سبب گرمایش زمین میشوند اما دانشمندان بر اساس تحقیقات خود معتقدند که تاثیر ذرات معلق در هوا بر روی افزایش طوفانها و شدت گیری آنها تقریبا دو برابر اثر گازهای گلخانهای بر روی این پدیده است. به هر حال نمیتوان گازهای گلخانهای را نادیده گرفت چراکه این گازها علاوه بر ایجاد طوفان های گرمسیری اثرات نامطلوبی را بر زندگی گیاهان و جانوران زمین گذاشتهاند.
پیامدهای نامطلوب افزایش دمای زمین را میتوان بهوضوح در محیطزیست، جو، اقیانوسها و بیوسفر (زیست کره) مشاهده کرد. دانشمندان و متخصصین هواشناسی پیش بینی کردهاند که تا سال 2100 دمای هوای زمین به میزان 2.6 تا 3.1 درجه سانتی گراد افزایش خواهد داشت که این موضوع برشدت گیری طوفانها بیش از بیش تاثیر خواهد گذاشت.