دانشمندان دریافتند که نشت اکسیژن جو زمین به آرامی صورت میگیرد اما آنها هنوز نمیدانند که دلیل اصلی این رویداد چیست. تیمی از محققان دانشگاه پرینستون با انجام بررسیهای دقیق بر روی حباب های هوای به دام افتاده در هستههای یخی گرینلند و قطب جنوب متوجه شدند که سطح اکسیژن جو زمین در طول ۸۰۰ هزار سال گذشته 0/7 درصد کاهش پیدا کرده است. با گجت نیوز همراه شوید.
مطالعات علمی نشان میدهد که جو زمین در نیمهی اول تاریخچهی حیات خود، اکسیژن نداشته است. اکسیژن جو زمین از حدود ۲/۴ میلیارد سال پیش بوجود آمد. از این دوران اغلب با عنوان «رویداد بزرگ اکسیداسیون» یاد میشود. جای تردید نیست که سیانوباکترها تقریبا ۲/۹ میلیارد سال پیش بوجد آمدند. شواهدی در دست است که نشان میدهد، در آن زمان ترکیبی ایزوله به نام اکسیژن اوآسس (Oxygen oases) وجود داشته است. آنطور که دانشمندان دانشگاه ایالتی آریزونا (Arizona State University) میگویند، ۲/۵ میلیارد سال پیش در جو زمین تقریبا هیچ اکسیژنی وجود نداشت و لذا بدیهی است که حیات در محیط فاقد اکسیژن، خیلی با حیاتی که امروزه میشناسیم متفاوت بوده است.
یک سیانوباکتر اکسیژن را به نوان پسماند تولید میکند، یعنی اکسیژن، کاربردی برای خود سیانوباکترها ندارد در نتیجه آنها مجبور میشوند که آن را در هوا آزاد کنند. در حال حاضر یک تعریف ساده برای اکسیداسیون بزرگ وجود دارد، این تعریف میگوید: اجداد سیانوباکترهای امروزی با دفع اکسیژن غیرضروری باعث شدهاند که جو زمین به طور کلی دستخوش تغییری اساسی شود.
استاد زمین شناسی دانشگاه پرینستون دانیل استالپر میگوید:
در هر چندهزار سال تقریبا، کل اکسیژن جو زمین تبدیل به آب میشود و بعدا دوباره به اکسیژن تبدیل میگردد. ولی در این فرآیند، مقداری از این عنصر حیاتی ناپدید میشود.
آنها برای این کار، به سراغ یکی از بهترین منابع آماری اکسیژن زمین، یعنی هستههای یخی گرینلند و جنوبگان رفتند، که حبابهای هوای مربوط به میلیونها سال قبل کره خاکی را در بطن خود محصور کردهاند. آنها با بررسی نسبت ایزوتوپهای اکسیژن به نیتروژن، توانستند روند تغییرات اتمسفر را شناسایی نمایند. متوجه شدند که سطح اکسیژن طی ۸۰۰ هزار سال گذشته ۷ دهم درصد کاهش یافته است. آنها نرخ فرسایش، تغییرات اقلیمی درازمدت و فعالیت صنعتی جوامع انسانی را دلیل اصلی کاهش اکسیژن زمین میدانند. با خنک شدن اقیانوس ها، انحلال پذیری اکسیژن در آب افزایش می یابد، در نتیجه کربن آلی بیشتری در دریاها اکسید شده و بنابراین O2 کمتری به جو باز خواهد گشت.
اکسیژن زمین به طور مستمر توسط انسانها، جانوران، گیاهان و حتی سنگهای سیلیکات مصرف و جایگزین میشود و به همین علت یافتن دلیل واقعی کاهش میزان اکسیژن زمین کار دشواری است. افزایش نرخ فرسایش در زمین یکی از عوامل احتمالی در کاهش سطح اکسیژن بوده است زیرا هرچه نرخ فرسایش در زمین بیشتر باشد، رسوبات تازه بیشتری در معرض اکسید شدن قرار گرفته و در نتیجه اکسیژن زمین کمتر میشود.
با این حال، دانیل استالپر میگوید هنوز خطری متوجه انسان نیست و اکسیژن به این زودیها به پایان نخواهد رسید، گرچه بهتر است با شناسایی بهتر وضعیت کنونی، از آینده و عوامل تاثیرگذار بر آن آگاه شویم.