سال 1904 بود که برای اولینبار مصرشناسان، مقبره ملکه نفرتاری (Queen Nefertari) را شکسته و محتوای آن را مورد بررسی قرار دادند. یافتههای اولیه در کنار پیدا شدن چند پای مومیایی شده، از غارت شدن این مقبره بعد از برگزاری مراسمی باشکوه حکایت داشتند. حال بعد از گذشت زمانی طولانی، محققین مومیایی ملکه نفرتاری را از نظر علمی بررسی کرده و به اطلاعات جدید و جذابی از همسر رامسس دوم (Ramesses II) یا رامسس کبیر (Ramesses the Great) -که در سالهای 1213 تا 1279 پیش از میلاد میزیسته- رسیدهاند.
مطالعات علمی و جدید روی مومیایی ملکه نفرتاری زنی میانسال یا کمی پیرتر را با قد 165 سانتیمتر و مبتلا به درد مفصل آرتروز را نشان داده و تعلق آنها به نفرتاری را تایید میکند. بهتر است ابتدا با این ملکه مشهور آشنا شویم.
نفرتاری نام یکی از بزرگترین و مشهورترین ملکههای مصر باستان است که مقبره آن به شکل استادانهای ساخته و در دره ملکهها (Valley of Queens) جایی نزدیک به شهر اقصر (Luxor) قرار گرفته است. دیوارهای گچی مقبره نفرتاری با رنگآمیزی حرفهای و سقفی شبیه به آسمان پرستاره، مقام بالای او را نشان میدهد. پیش از این مجسمه نفرتاری در معبد ابوسمبل (Abu Simbel) در مصر جنوبی کشف شده بود که تلاش مجسمهساز برای هماندازه بودن آن با نفرتاری قابل تحسین است.
همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم، مقبره نفرتاری در همان دوران شکسته شد و تابوت صورتیرنگی که وظیفه حفظ مومیایی این ملکه بزرگ را داشت، به صورت کامل تخریب شد و تنها چیزی که از آن باقی ماند، یک جفت صندل دستساز همراه با 34 مجسمه چوبیست که نام این شاهزاده روی آن نوشته شده است.
پاهای مومیایی مرموزی که پیشتر توسط مصرشناسان پیدا شده بود، حالا در موزه مصرشناسی تورین ایتالیا (Museo Egizio) نگهداری میشود. همانطور که در تصاویر قرار گرفته نیز مشاهده میکنید، یکی از این پاها که تنها 30 سانتیمتر طول دارد شامل بخشی از استخوان ران، استخوان کشکک و بخشی از درشتنی میشود. در دو استخوان دیگر نیز بخشهایی از استخوان ران و کشکک وجود دارد.
Frank Ruhli، مدیر موسسه پزشکی تکاملی دانشگاه مونیخ و تیمش با بررسی پاهای مومیایی ملکه نفرتاری از طریق امواج ایکس ری اطمینان دارند که این پاها متعلق به یک زن است. همچنین با وجود آرتروز زانو، میتوان گفت که این زن در سن 40 تا 60 سالگی از دنیا رفته که در قیاس با اطلاعات تاریخی میتواند درست باشد. اگرچه آزمایش نمونه DNA بهخاطر فرسوده شدن و از بین مولکولهای آن هیچ نتیجه نداشت، اما با بررسی بیوشیمی مولکولها، محققین از بهکارگیری موادی یکسان برای مومیایی کردن این جسد با موادی که در سلسلههای نوزدهم و بیستم مصر مورد استفاده قرار میگرفت خبر دادند.
نگاهی دقیقتر به استخوانهای مومیایی ملکه نفرتاری
بر اساس اندازههای این استخوانها، محققین قد نفرتاری را بین 165 تا 168 سانتیمتر تخمین میزنند. روش سنیابی رادیوکربن نیز دوره زندگی این ملکه مشهور را بین سالهای 1450 تا 1607 پیش از میلاد نشان میدهد که با اطلاعاتی که ما از دوره حیات او دارای در تناقض است. در واقع این احتمال هم وجود دارد که نفرتاری همسن همسر خود که در سال 1308 پیش از میلاد متولد شده، باشد. با اینحال محققین در انتهای گزارش خود از احتمال اشتباه در آن بهخاطر از بین رفتن مولکولهای DNA خبر دادهاند.
بعضی از کارشناسان از احتمال خاکسپاری دوم و استفاده مجدد از این مقبره برای یکی از دخترهای نفرتاری سخن گفتهاند، اما روش سنیابی رادیوکربن این موضوع را تایید نمیکند. شاید فرآیندهای طبیعی باعث از بین رفتن این جسد شده باشد. در نهایت، محققین گزارش خود را اینگنه تمام کردند:
اگرچه هیچ مدرک قطعی و کاملی برای تایید این موضوع وجود ندارد، اما به احتمال زیاد استخوانهای مومیایی شده به ملکه نفرتاری تعلق دارند.