سالهاست که بحث فعالیت شبکه های اجتماعی در ایران مطرح شده و همچنان نیز اختلاف نظرهایی در این رابطه وجود دارد. در آخرین اظهار نظر، رئیس پلیس فتا خواستار فیلترینگ 30 شبکه اجتماعی در ایران شد.
شورای عالی فضای مجازی به عنوان تصمیمگیرنده و سیاستگذار حوزهی ارتباطات و فناوری اطلاعات شناخته میشود. این شورا با حضور اعضایی از تمام بخشهای مرتبط و رئیس جمهوری، جلساتی را تشکیل میدهد و به این نقطه نظر رسیدند که فعالیت شبکه های اجتماعی در ایران ایرادی ندارد اما فعالیت این شبکهها به طراحی و تدوین قوانین مختلف و نظارت بر آنها نیاز دارد.
در آخرین جلسهی شورای عالی فضای مجازی، تبصرهی جدیدی به تصویب رسید که بر اساس آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است تا برای کانالهایی با بیش از 5 هزار عضو، آئیننامهای را طراحی کند و فعالیت این کانالها با دریافت مجوز از مراجع مربوطه صورت بگیرد.
تعداد شبکه های اجتماعی در ایران و درصد جرایم آنها
با این وجود، چند روز پیش رئیس پلیس فتا در یک نشست مطبوعاتی اعلام کرد که طبق مصوبهی کارگروه مصادیق مجرمانه باید 30 شبکه اجتماعی در ایران فیلتر شود. به گفتهی هادیان فر، در سراسر دنیا 152 پیام رسان وجود دارد که 52 مورد آنها در کشور ما فعال است. وی در ادامه افزود:
در حال حاضر در میان شبکه های اجتماعی فعال در ایران، 66 درصد جرایم در پیام رسان تلگرام، 20 درصد در اینستاگرام و کمتر از 2 درصد در واتس آپ اتفاق میافتند.
با توجه به این اظهارات جای تعجب است که اگر سومین رتبهی جرایم سایبری به واتس آپ با حدود 2 درصد از کل جرایم اختصاص دارد، پس سایر شبکه های اجتماعی چه مشکلی دارند که باید فیلتر شوند؟
رئیس پلیس فتا تاکید کرد که باید سرور اپلیکیشنها در اختیار خودمان باشد تا بتوانیم نظارت بیشتری بر روی آنها داشته باشیم؛ اما تلگرام، واتس آپ و اینستاگرام تمایلی به دسترسی در ایران ندارند و در شورای عالی فضای مجازی نیز به آنها فرصت داده شد تا این کار را انجام دهند. وی ابراز امیدواری کرد که تا سال آینده از ظرفیتهای بومی داخل کشور استفاده شود.
هادیان فر متذکر شد که در سال جاری حدود 60 درصد جرایم فضای مجازی مربوط به برداشتهای غیر مجاز میشود که از این میان، 86 درصد پروندهها به سرانجام رسید و مشکل پیش آمده حل شد. آخرین پرونده در تهران بود که اطلاعات بانکی 800 مشتری در یک بانک خصوصی هک شد. این پرونده هنوز در جریان است و فعلا مشخص نیست که آیا کارمندان بانک نیز با این هکرها همکاری کردهاند یا خیر؟
واضح است که دسترسی مطلوب به شبکه های اجتماعی، آرامش بیشتری را برای کشور به همراه دارد اما تجربه در سالهای اخیر نشان داده که سیاستگذاریهای سلبی در نهایت باعث عدم دسترسی به شبکه های فیلتر شده مانند فیسبوک، توییتر و یوتیوب نشده و تنها آمار فروش و استفاده از فیلتر شکنها را بالاتر برده است.