کشف اتمسفر مشابه زمین در حوالی یک سیاره فراخورشیدی

یکی از اصلی‌ترین عوامل شکل‌گیری زیست فرازمینی، وجود اتمسفری مناسب با قابلیت پشتیبانی از حیات در سیاره‌های فراخورشیدی است. بررسی سیاره‌های فراخورشیدی، با تمرکز بر وضعیت اتمسفر آنان، از مهم‌ترین موضوعات قابل توجه برای دانشمندان و عموم مردم است. با وجود پیشرفت چشم‌گیر در زمینه‌های مختلف علم، تکنولوژی و نجوم، هنوز هیچ اثری از حیات هوشمند در ماورای زمین مشاهده نشده است. کشف اتمسفر مشابه زمین در حوالی سیاره‌های فراخورشیدی، یکی از مهم‌ترین گام‌ها در زمینه اکتشاف حیات فرازمینی به شمار می‌رود.

به تازگی، ستاره‌شناسان موفق به کشف سیاره‌ای فراخورشیدی شده‌اند که پیش‌بینی می‌شود اتمسفری مشابه با سیاره زمین داشته باشد. این سیاره با نام Gliese 1132b، در فاصله‌ی 39 سال نوری از کره زمین و در صورت فلکی وِلا (Vela) واقع شده است.

کشف اتمسفر مشابه زمین در حوالی سیاره Gliese 1132b

این اولین باری‌ست که نشانه‌هایی از وجود اتمسفر، در حوالی یک سیاره فراخورشیدی کشف می‌گردد. در واقع کشف اتمسفر مشابه زمین در اطراف این سیاره، پیشرفتی قابل توجه در زمینه اکتشاف حیات فرازمینی به شمار می‌رود. این سیاره دارای جرم و شعاع بسیار نزدیک به سیاره زمین است؛ از این رو Gliese 1132b را می‌توان به عنوان یک دستاورد بسیار امیدوار کننده برای محققین به شمار آورد.

John Southworth از دانشگاه کیلی در انگلستان، در این باره می‌گوید:

با وجود آنکه چنین یافته‌ای، به معنای اکتشاف هوش فرا زمینی نیست، اما به نظر می‌رسد که ما در مسیری درست قدم گذاشته‌ایم. بررسی سیاره Gliese 1132b، منجر به کشف اتمسفر مشابه زمین در حوالی آن شد. این اولین بار است که یک سیاره‌ فراخورشیدی، وضعیت جَوی مشابه با سیاره‌ مادری‌ ما دارد.

هنوز اطلاعات بسیاری از اتمسفر سیاره GJ 1132b به شکلی ناشناخته باقی مانده‌اند، اما اولین مطالعات صورت گرفته بر روی آن نشان می‌دهد که این سیاره، دارای آب مایع و اتمسفری با بخار داغ است. به نظر می‌رسد که ما با جهانی بسیار مناسب برای جستجوی حیات فرازمینی طرف هستیم!

تاکنون ما به این نتیجه رسیده‌ایم که سیاره Gliese 1132b دارای جرم 1.6 و شعاع 1.4 برابری نسبت به زمین است. این نشان از شباهت بسیار زیاد سیاره مذکور، با زمین دارد.

با وجود اکتشافات بسیار در زمینه سیاره‌های فراخورشیدی، همچنان محققین بر این موضوع تاکید دارند که به طور دقیق نمی‌توان شباهت‌های سیاره نام‌برده را با سیاره‌ مادری‌مان تشریح کنیم.

البته لازم است بدانید که دمای سطحی این سیاره، به 370 درجه سانتی گراد می‌رسد! از این رو سیاره مذکور توانایی پشتیبانی از حیات (همانند زمین) را ندارد. مطالعه و بررسی سیاره‌هایی با احتمال پشتیبانی از حیات، در موارد بسیاری با نا امیدی همراه بوده است. همانطور که پیش‌تر بررسی کردیم، منظومه تراپیست-1 آنگونه که انتظار داشتیم، از حیات پشتیبانی نمی‌کند. این موضوع، در مورد سیاره پروکسیما بی نیز به همین طریق صدق می‌کند.

اما نکته جالب در مورد سیاره‌های مذکور، این است که هیچ کدام از آن‌ها، دارای اتمسفر نزدیک به سیاره ما نبوده‌اند. از این رو، کشف اتمسفر مشابه زمین در حوالی سیاره Gliese 1132b، یک قدم بسیار مهم و نادر به شمار می‌رود.

در حال حاضر، اصلی‌ترین استراتژی دانشمندان برای جستجوی حیات در یک سیاره فراخورشیدی، بررسی ترکیبات شیمیایی موجود در اتمسفر آن است. برای مثال، در کره زمین وجود مقدار زیادی از اکسیژن در اتمسفر، یکی از اصلی‌ترین عوامل میزبانی سیاره ما از حیات به شمار می‌رود.

در مورد سیاره Gliese 1132b، هنوز راه درازی را در پیش داریم، اما کشف اتمسفر مشابه زمین در حوالی این سیاره، به خودی خود یک پیشرفته قابل ملاحظه به شمار می‌رود.

سیاره مذکور، به دور ستاره‌ای از نوع کوتوله‌ی قرمز با نام Gliese 1132 در حال گردش است. John Southworth و اعضای تیم او، مشاهدات فعلی را به کمک تلسکوپ ESO/MPG در شیلی انجام داده‌اند.

دانشمندان وضعیت روشنایی ستاره‌ی مادر را در طول 7 موج نوری، ضمن عبور سیاره GJ1132b از مقابل آن مورد بررسی قرار دادند. در نتیجه‌ی این مطالعه، جرم سیاره مذکور به انداز 1.6 برابر نسبت به سیاره زمین اندازه‌گیری شد. با مشاهده‌ی این سیاره در نور مادون قرمز، اتمسفر آن به صورت نیمه شفاف مشاهده شد. این بدان معناست که بر خلاف بسیاری از سیارات کشف شده، Gliese 1132 دارای اتمسفر مشابه زمین است. دانشمندان جو این سیاره را در اشکال مختلف مدل‌سازی کرده و علت نیمه شفاف بودن جَو آن را با احتمال وجود مقدار زیادی از آب و متان در اتمسفر این سیاره توضیح دادند.

پیش از این، تمامی سیاره‌های فراخورشیدی کشف شده با اتمسفر، دارای جرم 8 برابری نسبت به زمین بوده‌اند. در برخی موارد نیز چنین اتمسفری، فقط در حوالی غول‌های گازی، همچون سیاره مشتری مشاهده شده بود.

John Southworth در ادامه اضافه کرد:

با این پژوهش، ما اولین گام را در مطالعه اتمسفر سیاره‌های هم اندازه با زمین برداشته‌ایم. این سیاره داغ‌تر و اندکی بزرگ‌تر از زمین است، از این رو سیاره مذکور، دارای آب مایع و اتمسفری با بخار داغ خواهد بود.

نوع چرخش سیاره GJ1132b به دور ستاره مادر نیز در نوع خود جالب به نظر می‌رسد! این سیاره به دور ستاره‌ای از نوع کوتوله‌ی قرمز با جرم کم گردش می‌کند. این ستاره، یک میزبان بسیار فعال بوده و انفجارهای خورشیدی بسیاری دارد. چنین پدیده‌ای در بسیاری از موارد موجب تبخیر اتسمفر سیاره‌های موجود در منظومه می‌شود. اما این کشف نشان می‌دهد که یک سیاره، می‌تواند اتمسفر خود را حتی در چنین شرایطی، تا میلیارد‌ها سال نگهداری کند. در واقع از این پس، می‌توان سیاره‌های در حال گردش به دور ستاره‌هایی از نوع کوتوله‌ی قرمز و با جرم کم را با احتمال وجود اتمسفری مشابه با زمین مورد بررسی قرار داد.

با توجه به اینکه تعداد بسیاری از ستاره‌ها و سیاره‌ها با جرم کم در سراسر دنیا وجود دارند، به نظر می‌رسد که شرایط شکل‌گیری حیات در نقاط مختلف کیهان امری بعید به نظر نمی‌رسد!

هنوز سوالات بی پاسخ بسیاری در مورد سیاره GJ1132b وجود دارند که احتمالا به زودی اطلاعات بیشتری از آن را به دست خواهیم آورد. این اکتشاف، می‌تواند به عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف تلسکوپ هابل و یا تلسکوپ جیمز وب مورد توجه قرار گیرد.