پیوند عضو از حیوان به انسان رویایی است که با تازهترین پژوهشهای دانشمندان مهندسی ژنتیک (Genetic Engineering)، به واقعیت نزدیکتر شده است.
علم پیوند عضو میان گونهای (Xenotransplantation) که بر پیوند بافت و عضو از یک گونه جانوری به گونهای دیگر تمرکز دارد، با کشف متد ویرایش ژن «کریسپر» (CRISPR) در چند سال گذشته، پیشرفتهای چشمگیری داشته است و چالشهای پیشین آن دیگر به بزرگی و دشواری گذشته نیستند؛ به تازگی گروهی از دانشمندان موفق به اصلاح ژنتیکی تعدادی بچه خوک و پاک کردن بدن آنها از 25 ویروس پسگرد یا همان رتروویروسی (Retrovirus) که در تمام خوکها وجود دارند، شدهاند. این اقدام باعث افزایش احتمال موفقیتآمیز بودن پیوند عضو از خوک به انسان میشود.
چند مشکل اساسی وجود دارند که قبل از عملی شدن پیوند عضو یا بافت از خوک به انسان، باید برطرف شوند؛ صرف نظر از شباهت اندازه و ساختار بین اعضای خوکها و انسانها و صلاحیت بالای اعضا این موجود برای جایگزینی ارگانهای بدن ما، اولین مشکل موجود به پسزدگی اعضای خوک توسط سیستم ایمنی بدن مربوط میشود.
جوزف تِکتور (Joseph Tector) و دیوید کوپر (David Cooper) دو نفر از دانشمندان برجسته و پیشگام حوزهی پیوند عضو از دانشگاه آلاباما در برمینگهام (UAB) هستند که در کنار سایر پژوهشگران، برای برطرف کردن این مشکل تلاش میکنند. تکتور و کوپر تاکنون پیشرفتهای چشمگیری در تشخیص ژنهای کلیدی موجود در بدن خوکها که در سیستم ایمنی انسان ناسازگاری ایجاد میکنند، داشتهاند و توانستهاند با استفاده از روش ویرایشی کریسپر، خوکهایی که این ژنهای کلیدی در آنها سرکوب شدهاند را به وجود آورند. این دو پژوهشگر معتقدند که به زودی پیوند عضو از این خوکهای اصلاح ژنتیک شده به انسان، به صورت آزمایشی، انجام خواهد شد.
چالش دیگر پیش روی چنین روشهای انتقال بافت، حضور ویروسهای پسگرد آلوده و خطرناکی با نام «رتروویروسهای درونزاد خوکی» (PERV) در حیواناتی مانند خوک است؛ PERV باقیماندههایی از عفونتهای ویروسی باستانی هستند که سلامتی خوکها را به خطر نمیاندازند، اما به اعتقاد بسیاری انتقال آنها به بدن انسان، مخصوصا بیمارانی که تحت عمل اهدای عضو هستند و سیستم ایمنیشان برای موفقیتآمیز بودن عمل ضعیفتر شده، میتواند خطرناک باشد.
اما دستاورد علمی پژوهشگران کمپانی آمریکایی «ای جنِسیس» (eGenesis) کمک شایانی به حل این مشکل کرده است؛ این پژوهشگران با اعمال موفقیتآمیز روش کریسپر، بچه خوکهایی را که هیچ نوع ویروس پسگرد PERV در بدن آنها وجود ندارد، پرورش دادهاند. به طور دقیقتر، در تحقیق انجامشده 25 عامل ژنومی که باعث فعالسازی رتروویروسهای PERV میشدند، شناسایی و غیر فعال شده و امکان بارداری خوکها با جنینهایی عاری از این نوع ویروسهای پسگرد و تولد بچه خوکهایی بدون ویروس درونزا فراهم شده است.
تاثیر متد کریسپر بر حوزه پیوند اعضا میان گونهای و سایر شاخههای علمی غیرقابل انکار است؛ در اوایل سال میلادی جاری هم تحقیقی در مورد ساخت موفقیتآمیز کایمرا یا همان آمیژه (Chimera) انسان و خوک به چاپ رسید و ایدهی پیوند عضو از حیوان به انسان را از آنچه که بود، به واقعیت نزدیکتر کرد.
تحقیق پژوهشگران ای جنسیس در ژورنال “Science” به چاپ رسیده است.