گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
سفارت روسیه در آفریقای جنوبی با انتشار تصویری از شناور اثر سطحی جدید خود موسوم به چایکا A-050 مدعی شد این وسیله تا سال 2020 الی 2022 آماده خواهد شد.
عکس گرافیکی از چایکا A-050
چایکا اِی-050 (Chaika A-050) یک شناور اثر سطحی است که به انواع روسی آن اکرانوپلین (ekranoplan) نیز می‌گویند. این شناورها ظاهری عجیب و غریب مشابه هواپیما دارند، اما همچون هواپیماها قادر به پرواز در ارتفاع بالا نیستند، بلکه تنها در ارتفاع چند متری از سطح آب که اصطلاحا به آن پرواز سینه مال می‌گویند، پرواز می‌کنند؛ از این رو به آن‌ها قایق پرنده نیز گفته میشود.
اکرانوپلین A-90 اورلیونک ساخت شوروی که اکنون از خدمت خارج و در موزه نگه‌داری میشود.
شناورهای اثر سطحی کاربری‌های متفاوتی دارند. آن‌ها می‌توانند در نقش مسافربری، باربری و یا برای مقاصد نظامی و به عنوان سکوی پرتاب موشک نیز بکار روند. مزیت این شناورها نسبت به کشتی سرعت بسیار بالاتر و نسبت به هواپیما نیز قابلیت پهلوگیری در اسکله دارد.
شلیک موشک کروز ضد کشتی فراصوت روسی P-270 موسکیت از اکرانوپلین لونا
اما این وسیله چگونه کار می‌کند؟ یک اصل آیرودینامیکی پایه در طراحی شناورهای اثر سطحی این است که هرچه بال‌ها بیشتر به سطح (زمین/دریا) نزدیک باشند، بازدهی بالاتری دارند. البته این قضیه برای هواپیماها که تلاش برای پرواز در ارتفاع بسیار بالا بر فراز سطح را دارند، صدق نمی‌کند.
در طراحی شناورهای اثر سطحی، بال‌ها در پایین بدنه نصب شده و خود شناور هنگام پرواز نیز تا جایی که بتواند نزدیک به سطح پرواز می‌کند. قایق‌های پرنده برای شناور ماندن در هوا از پدیده‌ای به نام اثر سطح بهره می‌گیرند. در این پدیده، هنگامی که شناور در ارتفاع کمی از سطح، معلق باشد، بال‌هایش نیروی برا (لیفت) بیشتر و کشش (درگ) کمتری تولید می‌کنند. اثر سطحی باعث میشود پرواز هنگام در ارتفاع نزدیک به زمین، انرژی نیروی کمتری صرف شود که بر کاهش مصرف سوخت و هزینه و همچنین افزایش برد، اثر مثبت مستقیم دارد.
هنگام فرود هواپیما، زمانی که خلبان به زمین نزدیک میشود، اثر پدیده زمین باعث میشود خلبان حس کند هواپیمایش در هوا شناور است. هنگام برخاست نیز بسته به نوع هواپیما، خلبانان می‌توانند مدت بسیار کوتاهی در ارتفاعی نزدیک به باند پرواز کرده تا با اثر سطحی به سرعت امن مناسب برای اوج گیری و جلوگیری از واماندگی (استال) برسند.
شناورهای اثر سطحی برای پرواز بر فراز آب مناسب‌تر از خشکی هستند. زیرا سطح خشکی ناهمواری‌های بسیاری دارد و برخورد با آن خطرناک‌تر از برخورد با آب است، ضمن اینکه سطح آب یک‌دست و هموار بوده و پرواز نزدیک به آن خطری ندارد؛ همچنین فرود اضطراری روی آب کم خطرتر است.
X-112 به احتمال زیاد اولین شناور اثر سطحی بود
ایده ساخت چنین وسیله‌ای اولین بار پیش از جنگ جهانی دوم در سال 1934 از سوی کمیته رایزنی ملی هوانوردی آمریکا موسوم به ناکا (NACA) مطرح و توسط فرانسوی‌ها گسترش داده شد. احتمالا اولین شناور اثر سطحی به نام X-112 نیز توسط دکتر الکساندر لیپیچ آلمانی در آمریکا ساخته شد. با این حال شوروی به دلیل مجاورت با بزرگ دریاچه کاسپین (دریاچه مازندران) بیش از دیگر کشورها در این زمینه سرمایه‌گذاری کرد و شماری شناور اثر سطحی گوناگون ساخت.
اکرانوپلین هیولای دریای کاسپین
بزرگترین شناور اثر سطحی ساخته شده تا به امروز نیز توسط اتحاد جماهیر شوروی ساخته شد. این شناور غول‌پیکر هنگام ساخت توسط ماهواره‌های شناسایی و جاسوسی آمریکا در حاشیه دریاچه کاسپین کشف و به دلیل اندازه بسیار بزرگش، «هیولای دریای کاسپین» لقب گرفت.
اکرانوپلین هیولای دریای کاسپین
این شناور در سال 1966 برای اولین بار پرواز کرد و بیشینه وزن آن هنگام برخاستن 544 تن بود! این شناور در ارتفاع بین 5 تا 10 متری بر فراز آب پرواز می‌کرد و در سبک‌ترین حالت خود (بدون بار و با مقدار کمی سوخت) می‌توانست به بیشینه سرعت 500 کیلومتر بر ساعت برسد. البته ناگفته نماند در سال 1980 در پی اشتباه خلبان، این شناور در آب سقوط کرد و به دلیل وزن بالای آن، روس‌ها قادر به بازیابی آن نشدند و هیولای دریای کاسپین برای همیشه در ژرفای این دریاچه بزرگ آرام گرفت.
اکرانوپلین لونا
شوروی همچنین پنج شناور اثر سطحی از مدل A-90 اورلیونک و یک شناور از مدل لونا ساخت که شناورهای A-90 همگی ترابری و لونا نیز موشک انداز بود. هم اکنون تمامی این شناورهای اثر سطحی از خدمت خارج شده‌اند. در حال حاضر شناور اثر سطحی لونا روی یک سکوی شناور در شهر کاسپییسک واقع در جمهوری داغستان از خاک روسیه پارک شده که برای دیدن آن با گوگل مپ می‌توانید اینجا کلیک کنید.
و اما تا اینجای کار با شناور اثر سطحی و سابقه شوروی (و سپس روسیه) با ساخت چنین شناورهایی آشنا شدیم، پس دیگر وقت آن است تا دوباره به چایکا A-050 برگردیم. در عکس‌های منتشر شده، چایکا A-050 دارای رنگ آمیزی غیرنظامی است. با این حال با وجود شماری برتری نسبت به وسایل نقلیه متعارف دریایی و هوایی، به نظر نمی‌رسد این شناور نسبت به کشتی‌ها و هواپیماهای عادی برتری داشته باشد. پرواز کردن با این شناورها بسیار سخت‌تر از پرواز با هواپیماست و به نظر حوادث زیادی داشته‌اند.
از سوی دیگر برای مقاصد نظامی، این شناور بسیار کاربردی است. زیرا ارتفاع پرواز این شناورها بسیار کم است و می‌توانند زیر پوشش رادرای به پرواز در آمده، با سرعت بسیار بالا حرکت کرده و خود را به ساحل برسانند تا نیروهای نظامی را برای انجام عملیات تهاجم ساحلی پیاده کنند. از این رو ممکن است چایکا A-050 در آینده به خدمت نیروی دریایی روسیه در آید.
بر اساس برخی گزارش‌های منتشر شده در سال 2015، چایکا A-050 می‌تواند در سبک‌ترین حالت به بیشینه سرعت 480 کیلومتر بر ساعت دست یابد. برد این شناور در حالت بدون بار، با سوخت کامل و البته پرواز با سرعت کم نیز بیش از 4800 کیلومتر است. بر اساس گزارش سال 2015 توان حمل این شناور اثر سطحی نیز 9 تن بار و یا 100 نفر مسافر است، درحالی که گزارش‌های اخیر رسانه‌های دولتی روسی توان حمل را 15 تن عنوان کرده‌اند.
همچنین اعلام شده که این شناور برای عملیات جستجو و نجات طراحی شده است و پتانسیل لازم برای خدمت در وزارت امور داخلی روسیه، وزارت شرایط اضطراری، وزارت ترابری و همچنین وزارت دفاع را دارد. روسیه همچنین از امکان فروش خارجی این محصول و مسلح سازی آن برای مشتریان به ویژه هند که بزرگترین مشتری جنگ افزارهای روسی است نیز سخن گفت.
گفته میشود توضیحات سازنده درباره این طرح ارائه شده و کارهای لازم مربوط به طراحی سیستم‌های ناوبری، هدایت، ناوبری و سیستم‌های الکترونیکی رادیویی در جریان است. همچنین ماکت‌های کوچک مقیاس آن نیز آزمایش شده‌اند. نمونه اصلی 54 تن وزن و 35 درازا خواهد داشت و توسط دو خدمه هدایت میشود. نیروی لازم برای فراهم کردن رانش و به طبع از آن نیروی برا نیز توسط دو موتور توربوفن فراهم می‌شوند.