سیاره کوتوله هائومیا (Haumea) که با نام هومیا هم شناخته میشود، جرمی آسمانی در آن سوی سیاره نپتون، با ویژگیهایی عجیب و جالبتوجه از جمله حلقهای زیبا همچون سیاره زحل به دور خود است.
از ویژگیهای شگفتانگیز سیاره کوتوله هائومیا میتوان به ظاهر تخممرغی شکل و سرعت بالای چرخش آن به دور خودش اشاره کرد که باعث میشود روزها بر روی این جرم آسمانی تنها چهار ساعت طول بکشند. به تازگی هم مشاهدات نشان میدهند که وجود یک حلقه کوچک، همانند حلقههای سیاره زحل در اطراف هومیا به این ویژگیها اضافه شده است.
در تاریخ بیست و یکم ماه ژانویه، گروهی از ستاره شناسان رصدخانههای اروپا زمانی که سیاره کوتوله هائومیا از جلوی یک ستاره دور دست به نام “URAT1 533− 182543” عبور میکرد، متوجه این حلقه باریک شدند. اهمیت این کشف ستاره شناسان زمانی آشکار میشود که اطلاعات موجود در مورد این سیاره کوچک نسبتا محدود است و اختلافات زیادی میان دانشمندان، در مورد هومیا وجود دارد.
مقاله کشف حلقه سیاره کوتوله هائومیا در ژورنال “Nature” به چاپ رسیده است و نویسندگان آن اشاره کردهاند که عرض این حلقه در حدود 70 کیلومتر بوده و شعاع آن 2,287 کیلومتر است؛ با توجه به اندازهگیریها که نشان میدهند طول این جرم آسمانی 2,322 کیلومتر بوده، میتوان به راحتی سیاره کوتوله هائومیا را از طول، در نیمی این حلقه جا داد.
کنستانتین باتیگین (Konstantin Batygin)، متخصص فیزیک نجومی از موسسه فناوری کالیفرنیا (CalTech) در مصاحبهای با وب سایت Gizmodo، در کنار شگفتانگیز دانستن این کشف اظهار کرده است که یافتن یک حلقه به دور سیاره کوتوله هائومیا به خوبی با دانش قبلی ستاره شناسان در مورد علت به وجود آمدن این جرم آسمانی هماهنگی دارد؛ او اشاره میکند که چرخش سریع این سیاره کوچک به دور خود، به احتمال قوی حاصل برخوردی قوی در میلیاردها سال پیش بوده که علاوه بر ایجاد دو قمر در اطراف این جرم آسمانی، ردی از گرد و غبار را به جا گذاشته است؛ امکان این وجود دارد که گرد و غبار به جا مانده بعدها به صورت حلقهی رصدشده شکل گرفته باشد.
اما داستان کشف سیاره کوتوله هائومیا کمی مفصلتر است؛ در وب سایت New Scientist اشاره شده است که ستارهشناس معروفی به نام خوزه لوییس ارتیز (Jose-Luis Ortiz) در سال 2005 برای اولین بار از کشف این سیاره کوچک خبر داد، اما اینطور که به نظر میرسد یک شکارچی سیارهای مشهور به نام مایک براون (Mike Brown)، پیش از این ادعا، در یادداشتهای آنلاین خود تصویری از جرم آسمانی کشف شده ارائه کرده بود.
با این تفاسیر اتحادیه بینالمللی ستاره شناسی (IAU) نامی که براون انتخاب کرده بود را تایید کرد و این سیاره کوچک از آن پس با نام هومیا شناخته شد.
همانطور که ستاره شناسی از دانشگاه ام آی تی (MIT) به نام آماندا ای سیکافوس (Amanda A. Sickafoose) اظهار کرده است، به تازگی گزارشهای زیادی از وجود حلقه در اطراف سیارههای کوتوله منظومه خورشیدی منتشر شده و یافتههایی مانند کشف اخیر، اطلاعات دانشمندان در مورد حلقههای اطراف جرمهای آسمانی را به میزان زیادی افزایش میدهد.
مقاله حلقه سیاره کوتوله هائومیا که توسط تیم ارتیز به چاپ رسیده است، قدمهای ابتدایی برای بررسی دقیقتر اجزاء تشکیل دهنده این حلقه را توصیف میکند.