ناسا (NASA) به تازگی آخرین نتایج آزمایشها بر روی فضانورد معروف، اسکات کلی، در رابطه با تاثیرات زندگی در فضا بر روی بدن انسان را منتشر کرده است.
مدتی پیش فضانوردی از آژانس فضایی آمریکا به نام اسکات کلی (Scott Kelly) در قالب آزمایشی که با هدف بررسی تاثیرات زندگی در فضا بر روی بشر طراحی شده بود، مدت زمانی معادل 340 روز را در ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) سپری کرد و در طول این مدت، برادر دوقلوی اسکات یعنی مارک کلی بر روی زمین زندگی کرد؛ به این ترتیب امکان بررسی مجموعههای دی ان ای یکسانِ بدن دو برادر دوقلو که یکی تحت تنشهای موجود در خارج از جو زمین بوده و دیگری بر روی سیاره زندگی کرده است، برای ناسا فراهم شد.
وقتی که اسکات کلی در ماه مارس گذشته پس از بازگشت به سیاره در کنار برادرش ایستاد، مشخص شد که زندگی در فضا به مدت یک سال باعث شده تا اسکات حدودا 5 سانتیمتر از مارک کلی بلندتر شود؛ اما افزایش قد تنها اثر فضا بر روی بدن او نبوده است. کریستوفر میسون (Christopher Mason)، محقق اصلی آزمایش بررسی بدن دوقلوها توسط ناسا و استاد دانشگاه پزشکی ویل کورنل (Weill Cornell) در این رابطه میگوید که وجود این دو برادر باعث شد تا بشر بتواند تاثیرات زندگی در فضا بر روی سیستم بیولوژیکی بدن را به دقت بررسی کند.
دانشمندان میدانستند که قرارگیری در خارج از جو زمین باعث ایجاد تغییراتی از قبیل کشیدگی ستون فقرات، جم شدن عضلات و مختل شدن سیکل خواب شبانهروزی انسان میشود، اما تا پیش از بررسی بدن اسکات کلی و مقایسه نتایج با بدن مارک، تاثیرات زندگی در فضا به صورت درازمدت، مجهول بود.
میسون ادعا میکند که با وجود مقدماتی بودن نتایج به دست آمده از تحلیلها، این آزمایش اطلاعات گستردهای را در اختیار پژوهشگران قرار داده است؛ بیشتر این اطلاعات در مورد فرآیند بیان ژن (Gene expression) هستند و انتظار میرود که با مطالعه گستردهتر دادهها در آینده نزدیک، دانش کاملتری در مورد نحوه تضمین بقای انسان در خارج از جو زمین، برای مدت طولانی، در دسترس قرار بگیرد.
یکی از آزمایشهای انجام شده نشان داد که تلومر (Telomere) یا همان پایانه فیزیکی کروموزومهای خطی بدن اسکات کلی در زمانی که او ساکن ایستگاه فضایی بین المللی بود، به نسبت برادرش بلندتر شده بود، اما این بخش از کروموزومها پس از بازگشت به زمین به سرعت به حالت اولیه خود برگشتند؛ این در حالی است که دانشمندان انتظار اتفاقی عکس آنچه که گزارش شده را داشتند.
به طور کلی کوتاه شدن تلومر به افزایش سن ارتباط داده میشود و فرضیههای مقدماتی، دلیل کوتاه شدن تلومرهای اسکات کلی را به فعالیت بدنی زیاد و کم بودن کالری مصرفی در فضا ارتباط میدهند.
بخش دیگر نتایج آزمایش بررسی تاثیرات زندگی در فضا بر روی بدن انسان از تغییر بیان ژن در بدن اسکات کلی خبر داد؛ سطح متیلاسیون اسکات، که فرآیندی مرتبط با خاموش و روشن شدن ژنها در بدن است، در بخشهایی کاهش یافت و در قسمتهای دیگر هم افزایش آن گزارش شد.
میسون در این رابطه میگوید که تحلیل بیان ژن فضانوردان نشان میدهد که به محض خارج شدن از جو زمین، تغییرات شگفتانگیزی در بدن رخ میدهند؛ بر اساس ادعای دانشمندان ناسا، این تغییرات به احتمال قوی نشاندهنده وجود ژنهایی در ساختار فیزیکی ما هستند که به زندگی در فضا بسیار حساساند.
به علاوه دو مورد ذکرشده، باکتریهای شکمی مرتبط با هضم غذا در بدن اسکات و مارک کلی هم پس از انجام آزمایش، با یکدیگر متفاوت بودند. ناسا اعلام کرده است که این تغییر احتمالا به تفاوت رژیم غذایی این برادران دوقلو مرتبط میشود.
همچنین، بررسی توالی RNA در گلبولهای سفید خون اسکات و مارک نشان داد که بیش از 200 هزار مولکول RNA دو برادر به صورت متفاوت بیان میشوند؛ با وجود عادی بودن وجود تفاوت در ژنوم انسانهای دوقلو، نتایج تحلیلها دانشمندان را واداشتهاند که فعال شدن ژن مخصوص زندگی در فضا، در بدن اسکات کلی را بیشتر موردمطالعه قرار دهند.