سریع ترین هواپیماهای نظامی تاریخ؛ پادشاهان آسمان در عصر جت

در این نوشتار قصد داریم شما را با 10 فروند از سریع ترین هواپیماهای نظامی تاریخ آشنا کنیم. هواپیماهایی که در یک چشم بهم زدن، مسافتی طولانی را می‌پیمایند!

سرعت در هوانوردی نظامی یک امر بسیار مهم است. هواگردهای پر سرعت می‌توانند در کمترین زمان، بیشترین مسافت را پیموده و سریع‌ به مقصد برسند، زودتر به هدف رسیده و سریع‌تر از دست دشمن فرار کنند. همچنین هواگردهای پر سرعت در ماموریت‌هایی همچون گشت هوایی،‌ توان پویش و گشت در منطقه وسیع‌تری نسبت به هواگردهای کم سرعت‌تر دارند.

سریع ترین هواپیماهای نظامی را بشناسید

هواپیماهای نظامی بسیاری وجود دارند که سرعتشان از 2 ماخ بیش‌تر است. 2 ماخ به صورت کلی به معنی 2 برابر سرعت صوت است. البته به طور دقیق‌تر باید گفت عدد ماخ و همچنین سرعت صوت نسبی هستند و در ارتفاع،‌ فشار و شرایط مختلف، مقدار عددی آن متفاوت است. با این حال به صورت کلی این عدد برای همه هواپیماها که در یک شرایط مشابه پرواز می‌کنند، یکسان است و ما آن را 2 برابر سرعت صورت در نظر می‌گیریم.

از میان شمار بالای این هواپیماهای پر سرعت، قصد داریم 10 فروند اول که از همه سریع‌تر هستند را به شما معرفی کنیم. در این نوشتار تنها به سریع ترین هواپیماهای نظامی سرنشین‌دار اشاره می‌کنیم و هواپیماهای سریع اما غیر نظامی و همچنین هواپیماهای نظامی بدون سرنشین از دایره بحث ما خارج هستند.

رتبه دهم: TSR-2

TSR-2 یک بمب افکن تاکتیکی و هواپیمای شناسایی بود که در زمان جنگ سرد توسط کمپانی هوافضای انگلیسی BAC طراحی و ساخته شد و اولین پروازش را در سال 1964 انجام داد.

TSR-2 دو موتور توربوجت داشت که هواپیما را به سرعتی بیش از 2.35 ماخ می‌رساند و آن را به یکی از سریع ترین هواپیماهای نظامی جهان تبدیل می‌کرد. البته بدنه هواپیما طوری طراحی شده بود که توان تحمل سرعت 3 ماخ و بالاتر را نیز داشت. این هواپیما در حد یک پیش نمونه باقی ماند و هرگز وارد خدمت نشد.

رتبه نهم: F-14 تامکت

F-14 تامکت (TomCat) یک جنگنده رهگیر نسل 4 ساخت کمپانی هوافضای آمریکایی گرومن (Grumman) بود که اولین پروازش را در سال 1970 انجام داد. تامکت در زمان خودش پیشرفته‌ترین جنگنده و همچنین پیشرفته‌ترین کامپیوتر در جهان بود. این هواپیما پذیرای اولین ریزپردازنده دنیا بود که به طور اختصاصی برای آن ساخته شده بود. این ریزپردازنده 20 بیتی بود. تا پیش از انتشار اسناد مرتبط با F-14 توسط آژانس امنیت ملی آمریکا(NSA)، گمان می‌شد اینتل 4004 اولین ریزپردازنده دنیا باشد. اینتل 4004 یک ریزپردازنده 4 بیتی بود که در سال 1971 توسط اینتل ساخته شد.

و اما این تمام ماجرا نیست. در طول 8 سال دفاع مقدس، تامکت‌های ایرانی با هدایت تیز پروازان نیروی هوایی پر افتخار کشورمان، افتخارهای بسیاری در برابر مهاجمان عراقی کسب کردند. دوربردترین شکار هوایی تاریخ در میدان نبرد، بالاترین شمار سرنگونی هواپیما با شلیک تنها یک موشک و… تنها بخش بسیار کوچکی از هنرنمایی خدمه ایرانی تامکت‌ها بوده است؛ افتخارهایی که نیروی دریایی آمریکا به عنوان کاربر اصلی تامکت هیچ‌گاه موفق به کسب آنها نشد!

تامکت دارای دو موتور توربوفن بود که در مدل اولیه F-14A، مدل TF30-P-414A ساخت پرت اند ویتنی بودند، اما در مدل‌های C ،B و D به موتورهای F110-GE-400 ساخت جنرال الکتریک مجهز شدند که موتوری بهتر بود. این هواپیما به لطف دو موتور توربوفن خود می‌توانست به بیشینه سرعت 2.4 ماخ دست یابد.

رتبه هشتم: F-111 آردوارک

F-111 آردوارک (Aardvark) یک جنگنده-بمب افکن بود که به عنوان بمب افکن تاکتیکی، جنگنده رهگیر،‌ هواپیمای تهاجمی و حتی بمب افکن استراتژیک نیز شناخته می‌شد و قادر به انجام این نقش‌ها بود. نمونه ناونشین، شناسایی و جنگ الکترونیک این هواپیما نیز ساخته شد که به جز نمونه ناونشین، بقیه وارد خدمت شدن. F-111 آردوارک اولین بار در سال 1964 به پرواز در آمد.

آردوارک توسط کمپانی هوافضا، دفاعی و امنیتی امریکایی جنرال داینامیکس (General Dynamics) طراحی و ساخته شده بود و اولین هواپیمای عملیاتی مجهز به موتور توربوفن به شمار می‌رود. F-111 دو موتور توربوفن مدل TF30-P-100 ساخت پرت اند ویتنی داشت که هواپیما را به بیشینه سرعت 2.5 ماخ می‌رساند. این هواپیما دارای بال‌های متغیر بود و در سرعت‌ها و شرایط پروازی مختلف، زاویه پس‌گرایی بال‌ها تغییر می‌کرد.

رتبه هفتم: F-15 ایگل

دو فروند F-15C (نمونه برتری هوایی) و 4 فروند F-15E (نمونه تهاجمی و چند منظوره)

خانواده F-15 ایگل (Eagle) شامل جنگنده‌های برتری هوایی، تهاجمی و چندمنظوره و همچنین جنگنده‌های نیمه پنهانکار است که از نسل جنگنده‌های 4 و 4.5 هستند. این هواپیماها به دست کمپانی هوافضای آمریکایی مک‌دانل داگلاس (McDonnell Douglas) طراحی و ساخته شدند. خانواده ایگل از سریع ترین هواپیماهای نظامی جهان هستند. F-15 اولین پرواز خود را در سال 1972 تجربه کرد.

این جنگنده‌ها به دو موتور توربوفن مدل PW-F100-XX ساخت کمپانی هوافضای آمریکایی پرت اند ویتنی (Pratt & Whitney) مجهز هستند که هواپیما را به سرعتی بیش از 2.5 ماخ می‌رساند؛ البته به لطف بدنه بسیار مستحکم F-15، دستیابی به سرعت‌های بالاتر نیز برای این جنگنده ممکن است.

ناگفته نماند F-15 ایگل با رکورد 105 پیروزی هوایی بدون حتی یک مورد شکست در برابر جنگنده‌های حریف در نبرد هوایی، به عنوان موفق‌ترین جنگنده تاریخ شناخته می‌شود. F-15 از سال 2000 رادار آریه فازی فعال APG-63(V)2 را دریافت کرد؛‌ از این رو ایگل اولین هواگرد در تاریخ است که رادار آرایه فازی فعال داشت.

رتبه ششم: میگ-25 و میگ-31

میگ-25

میگ-25 (نام‌گذاری ناتو: فاکسبت) یک جنگنده رهگیر نسل 3 ساخت شوروی است که در زمان جنگ سرد به دست دفتر طراحی میکویان طراحی شد و اولین پرواز خود را در سال 1964 انجام داد. این هواپیما نه تنها یکی از سریع ترین هواپیماهای نظامی است، بلکه به عنوان پرسرعت‌ترین جنگنده‌ای که تاکنون وارد خدمت شده نیز شناخته می‌شود. میگ-25 دو موتور توربوجت R-15B-300 داشت که توسط دفتر تومانسکی طراحی شده بودند. این موتورها می‌توانست میگ-25 را به بیشینه سرعت 2.83 ماخ برسانند. گرچه میگ-25 می‌توانست برای چند لحظه به سرعت 3.2 ماخ نیز برسد، اما این کار فشار زیادی به بدنه و موتور وارد می‌کرد و ممکن بود آسیبی جدی به موتور و بدنه وارد شود که منجر به سقوط هواپیما می‌شد.

جنگنده رهگیر میگ-31 متعلق به نیروی هوایی روسیه

میگ-31 (نام‌گذاری ناتو: فاکس‌هاوند)‌ که در اصل نمونه بهسازی شده و تکامل یافته میگ-25 است نیز دارای بیشینه سرعت 2.83 ماخ است. این هواپیما در سال 1981 اولین پرواز خود را انجام داد. از بهسازی‌های میگ-31 می‌توان به استفاده از موتورهای توربوفن به جای توربوجت و به‌کارگیری رادار آرایه فازی (نمونه غیرفعال) اشاره کرد. ناگفته نماند میگ-31 اولین جنگنده در تاریخ است که رادار آرایه فازی داشت.

رتبه پنجم: XB-70 ولکری

XB-70 ولکری (Valkyrie) یکی دیگر از شاهکارهای هوانوردی است که برای اولین بار در سال 1964 به پرواز در آمد. هواپیمایی بسیار غول پیکر با سرعتی بیش‌تر از یک جنگنده! ولکری یک بمب افکن راهبردی با توان حمل بمب اتمی بود که در زمان جنگ سرد توسط کمپانی هوافضای آمریکایی نورث امریکن اویشین ساخته شد.

این هواپیما 57.6 متر درازا و 9.1 متر ارتفاع داشت. فاصله بین دو سر بال‌های آن از یکدیگر (دهانه بال) نیز 32 متر بود. این غول پرنده هنگام برخاستن 246 تن وزن داشت.

6 موتور توربوجت YJ93-GE-3 ساخت بخش هوافضای کمپانی آمریکایی جنرال الکتریک (General Electric) وظیفه تولید رانش مورد نیاز ولکری را بر عهده داشتند. XB-70 با این اندازه بزرگ و وزن زیاد، دارای بیشینه سرعت 3.1 ماخ و سرعت پیمایش عملیاتی 3 ماخ بود. ولکری نه تنها یکی از سریع ترین هواپیماهای نظامی در تاریخ،‌ بلکه پر سرعت‌ترین بمب افکن و هوپیمای پیل پیکر ساخته شده تا به امروز است.

رتبه چهارم: X-2 استارباستر

X-2 استارباستر (StarBuster) یک هواپیمای آزمایشی آمریکایی بود که به دست کمپانی بل با همکاری کمیته رایزنی ملی هوانوردی آمریکا موسوم به ناکا (NACA)‌ طراحی و ساخته شد و اولین پروازش را در سال 1955 انجام داد. این هواپیما نیز همچون X-15 یک موتور راکتی داشت. موتور راکتی این هواپیما آن را به بیشینه سرعت 3.2 ماخ می‌رساند و از این رو در جایگاه چهارم از سریع ترین هواپیماهای نظامی جای می‌گیرد.

رتبه سوم: A-12 و YF-12

A-12

A-12 نیز همچون اس‌آر-71 یک هواپیمای شناسایی راهبردی آمریکایی بود که تنها یک سال در آژانس اطلاعاتی مرکزی آمریکا موسوم به سیا (CIA) خدمت کرد و سپس به دلیل ورود به خدمت اس آر-71 بازنشسته شد. A-12 در اصل پایه طراحی اس‌آر-71 نیز بوده است. A-12 که به آن آکس‌کارت (OXCART) نیز می‌گفتند، دارای بیشینه سرعت 3.35 ماخ بود و یکی دیگر از سریع ترین هواپیماهای نظامی تاریخ است. اولیپ پرواز آکس‌کارت در سال 1962 صورت گرفت.

YF-12

یک نمونه جنگنده رهگیر نیز بر اساس A-12 طراحی شده بود که نامش YF-12 بود و سرعتی مشابه A-12 داشت. YF-12 سریع‌ترین جنگنده ساخته شده در تاریخ است؛ البته هرگز وارد خدمت نشد. YF-12 اولین پرواز خود را در سال 1963 تجربه کرد. این جنگنده دارای موشک‌های هوا به هوای دور برد بود و به عنوان یکی از بزرگترین جنگنده‌های رهگیر ساخته شده در تاریخ نیز به شمار می‌رود.

رتبه دوم: SR-71 بلک برد

اس آر-71

یکی از معروف‌ترین هواپیماهای دنیا که در نوشتارهای پیشین مفصل درباره آن و رکوردهایش توضیح دادیم. بلک برد (Black Bird) یک هواپیمای شناسایی راهبردی آمریکایی است که با پرواز پیوسته و طولانی مدت در ارتفاع 26 هزار متری از سطح زمین، رکورد مطلق و همچنان پابرجای بلندترین پرواز پیوسته برای هواپیماهای عملیاتی در تاریخ را از آن خود کرد. این هواپیما همچنین در یکی از ماموریت‌های خود بر فراز لیبی برای فرار از موشک‌های پدافند هوایی با سرعت بیش از 3.5 ماخ پرواز کرد و از این رو رکورددار سریع‌ترین هواپیما سرنشین‌دار عملیاتی تاریخ است. این هواپیما اولین پرواز خود را در سال 1964 انجام داد.

رتبه اول: X-15

X-15 یک هواپیمای آزمایشی ساخت کمپانی هوافضای آمریکایی نورث امریکن اویشین (North American Aviation) است که به یک موتور راکتی سوخت مایع مجهز بود! از این رو به X-51 هواپیمای راکتی نیز می‌گویند. موتور این هواپیما مدل XLR99-RM-2 و ساخت کمپانی آمریکایی ری‌اَکشن موتورز (Reaction Motors) بود که یک کمپانی فعال در زمینه ساخت موتورهای راکتی به شمار می‌رفت. این موتور بیش از 313 هزار نیوتون رانش (تراست) تولید می‌کرد.

XLR99-RM-2 اولین موتور راکتی ساخته شده در تاریخ بود که توان کنترل جریان سوخت و همچنین امکان راه‌اندازی دوباره را داشت. به بیانی ساده این موتور یک شاهکار مهندسی بود و با هر موتور راکتی دیگر فرق داشت! جالب است بدانید موتور اولین هواپیمای تاریخ که موفق به دستیابی به سرعت فراصوت در پرواز افقی شد،‌ یعنی X-1 ساخت کمپانی هوافضای آمریکایی بل (Bell) نیز توسط ری‌اَکشن موتورز ساخته شده بود.

و اما به X-15 باز می‌گردیم. این هواپیما اولین پروازش را در سال 1959 انجام داد و در سال 1967 نیز رکورد مطلق خود در سرعت را به جای گذاشت. X-15 زیر بال یک بمب افکن راهبردی آمریکایی بی-52 استراتوفورترس (B-52 Stratofortress) نصب و با آن به پرواز در می‌آمد. سپس هنگامی که به ارتفاع 14 هزار متری می‌رسید، موتور خود را روشن کرده و به پرواز در می‌آمد. X-15 در سال 1967 به سرعت هایپرسونیک بیش از 6.72 ماخ (7274 کیلومتر بر ساعت،‌ بیش از 2 کیلومتر بر ثانیه) دست یافت! سرعتی که همچنان هیچ هواپیمای سرنشین‌داری به آن نرسیده است. سریع‌ترین هواپیماهای سرنشین‌دار ساخته شده در تاریخ نصف X-15 سرعت دارد.

اما این تمام ماجرا نیست. X-15 با رسیدن به ارتفاع 108000 متری (108 کیلومتری) رکورد بلند پروازترین هواپیمای سرنشین‌دار تاریخ را نیز به نام خود ثبت کرده است. X-15 این رکورد سرعت و ارتفاع پروازی را مدیون تک موتور راکتی خود است. این هواپیما به دلیل امکان رسیدن به چنین ارتفاع بالایی، اولین هواپیمای فضایی نیز محسوب می‌شود.