اخیرا یک تیم از دانشگاه میسوری موفق به ساخت یک هوش مصنوعی پدافند یاب شده که میتواند از بین چندین ترابایت عکسهای ماهوارهای، سامانههای پدافند هوایی چین را با دقت پیدا کند.
این هوش مصنوعنی نه تنها این وظیفه خود را با دقت بسیار بالاتری نسبت به انسان انجام میدهد، بلکه سرعت جستجو و تشخیص آن نیز چند صد برابر بیشتر از انسان است. این هوش مصنوعی میتواند به متخصصان و تحلیلگران اطلاعاتی کمک کند تا بتوانند با کارایی بالاتری محل پدافند هوایی دشمن را پیدا کرده و هواپیماهای خود را از آنها دور نگه دارند.
محققان دانشگاه ایالت میسوری در آمریکا تصمیم به یک خلق الگوریتم یادگیری عمیق با قابلیت یادگیری و کشف بر اساسهای الگوهایی مشخص بودند. آنها عکسهای ماهوارهای را از کمپانی آمریکایی دیجیتالگلوب که در زمینه فروش عکسهای ماهوارهای فعالیت دارد خریداری کرده و عکسهایی از سامانههای پدافند هوایی را نیز به دست آوردند. سپس اطلاعات عکسهای ماهوارهای را با اطلاعات غیرمحرمانه و عمومی از 2200 ایستگاه پدافند هوایی ترکیب کردند.
این هوش مصنوعی پدافند یاب موفق شد در ناحیهای به مساحت 144840 کیلومتر مربع (محیطی بزرگتر از کل خاک کره شمالی) در جنوب شرقی چین، 90 موقعیت تایید شده از ایستگاههای پدافندی چین را پیدا کند. هوش مصنوعی پدافند یاب موفق شد این کار را ظرف مدت تنها 45 دقیقه انجام دهد، در حالی که یک انسان برای انجام همین کار با این سطح دقت، 60 ساعت زمان نیاز دارد.
سازندگان همچنین هوش مصنوعی خود را طوری آموزش دادهاند که میتواند علاوه بر عکسهای رنگی، عکسهای سیاه و سفید را نیز آنالیز کند. البته پیشتر نقاطی که پدافند هوایی در آن حضور دارد مشخص شدهاند، اما این هوش مصنوعی میتواند در صورتی که پدافند جدیدی به شبکه پدافندی دشمن اضافه شد، یا تغییری در پراکنش آتشبارها در منطقه رخ داد، سریعا اطلاع رسانی کند.
ایستگاههای پدافند هوایی اغلب مشابه یکدیگر هستند و پراکندگی آنها در ناحیه از الگویی استاندارد پیروی میکند که مطمئن شود بیشترین مساحت ممکن را زیر پوشش پدافندی خود میگیرد. ایستگاههای پدافند هوایی معمولا به شکل ستاره هستند تا نسبت به تمامی جهتها پوشش داشته باشند و هرکدام بین چهار تا پنج پرتابگر موشک زمین به هوا دارند.
پرتابگرهای موشک ستارهوار پیرامون مرکز قرار دارند. خودروی فرماندهی و کنترل، ژنراتور برق، رادارهای جستجو و کنترل آتش نیز در مرکز این ستاره قرار میگیرند. پیرامون ایستگاه پدافندی و اجزای آن نیز خاکریز قرار دارد تا در صورتی که یکی از بخشها توسط دشمن هدف قرار گرفت و منهدم شد، ترکشهای ناشی از انفجار به دیگر بخشها و پرتابگرها آسیب نرساند.
نکته دیگر این است که مکان ایستگاههای پدافند هوایی را میتوان در بسیاری از موارد حدس زد، زیرا پدافند هوایی معمولا برای محافظت از مراکز نظامی همچون پایگاههای هوایی و همچنین مراکز غیرنظامی پراهمیت همچون نیروگاههای اتمی، پلها، پالایشگاهها، کارخانهها و… به کار میروند. پس اگر بدانیم برای یافتن پدافند هوایی کجا را باید گشت، در عکسهای ماهوارهای میتوان بسیاری از آنها را با سرعت پیدا کرد.
با کلیک در اینجا میتوانید یکی از پایگاههای هوایی چین در نزدیکی تایوان را مشاهده کنید. این پایگاه که به سرعت آن را پیدا کردیم، پذیرای جنگندههای چینی J-7 است که دستکم 9 فروند آنها را میتوانید در عکس ماهوارهای مشاهده کنید. در شمال شرقی پایگاه، یک ایستگاه پدافند هوایی دیده میشود که البته به شکل یک هلال است؛ زیرا با توجه به موقعیت جغرافیایی این پایگاه، در صورت بروز جنگ، هواپیماهای جنگنده و موشکهای تایوانی از سمت شرق به این پایگاه نزدیک میشوند و نیازی به آرایش ستارهای نیست.
با کمک این هوش مصنوعی پدافند یاب میتوان پیش از حمله مکان دقیق پدافند دشمن را شناسایی و در عملیات سرکوب پدافند هوایی دشمن به آنها حمله کرد. این ابزار برای کشورهای شرقی همچون روسیه و چین بسیار خطرناک است. زیرا استراتژی اصلی این کشورها برای حفاظت از حریم هوایی خود، تکیه بر سامانههای پدافند هوایی است. در حالی که در کشورهای غربی و به ویژه اعضای ناتو، استراتژی اصلی برای حراست از حریم هوایی بر عهده جنگندهها و رادارهای پیش اخطار و کنترل هوابرد موسوم به آواکس است که این روش مزیتهای فراوانی نسبت به پدافند زمین پایه دارد.
علاوه بر نیروهای نظامی، سازمانهای اطلاعاتی نیز میتوانند از این هوش مصنوعی پدافند یاب کمک فراوانی بگیرند. تحلیلگران این زمینه همواره با حجم بسیار بالایی از اطلاعات روبرو هستند که میبایست در کوتاهترین زمان، با بالاترین دقت ممکن بررسی شوند. صرف نظر از مراکزی که حضور پدافند هوایی در آنها قطعی است، همچون پایگاه هوایی، این هوش مصنوعی میتواند پدافند هوایی در دیگر نواحی که به منظور فراهم کردن پوشش پدافندی در آن منطقه مستقر هستند را نیز با دقت بالایی پیدا کند.
یک مسئله دیگر که کشف پدافند را سخت میکند استفاده از پوششهای استتاری برای پنهان کردن پدافند از دید ماهوارههاست. هنگام کمک گرفتن از هوش مصنوعی، تحلیلگران میتوانند توجه خود را معطوف مکانهایی کنند که پدافند هوایی باید در آنجا حضور داشته باشد، اما به دلیل استتار، چیزی معلوم نیست. در آینده با بهسازی و ارتقا این هوش مصنوعی میتوان در یافتن سامانههای پدافندی استتار شده نیز از آن کمک گرفت. ناگفته نماند هوش مصنوعی پدافند یاب بر پایه شبکه عصبی مصنوعی ساخته شده و بر اساس تجربههای کسب شده و اطلاعاتی که تحلیل میکند، توان یادگیری بالایی نیز دارد که این امر در افزایش توان تشخیص و سرعت آن بسیار موثر است.