آمریکا به دنبال موشک کروز هواپرتاب اتمی پنهانکار و رادارگریز جدیدی است!

AGM-158A JASSM در سال 2009 و AGM-158B JASSM ER در سال 2014 وارد خدمت شدند؛ این دو موشک پنهانکار و رادارگریز از جنگنده‌ها و بمب‌ افکن‌ها شلیک می‌شوند. AGM-86C CALCM و AGM-86D نیز به ترتیب در سال‌های 1991 و 2002 وارد خدمت شده و در طول این مدت دستخوش بهسازی و ارتقا شدند. AGM-86C/D از بمب‌ افکن‌ راهبردی آمریکایی B-52H استراتوفورترس (Stratofortress) شلیک می‌شود؛ هر فروند B-52H می‌تواند 20 موشک AGM-86C/D با خود حمل کند! از این 20 موشک 12 فروند در 2 آویزگاه زیر بال‌ها و 8 موشک نیز در یک پرتابگر چرخان داخل بدنه نصب می‌شوند.

نیروی هوایی قصد دارد AGM-86C را از خدمت خارج کرده و AGM-158B JASSM ER را جایگزین آن کند تا بدین ترتیب بسیاری از هزینه‌ها همچون هزینه نگه‌داری AGM-86C، که تنها از B-52H شلیک می‌شود، را کم کند. AGM-158B JASSM ER نسبت به AGM-86C CALCM مزایای بیشتری دارد که سطح مقطع راداری بسیار کم‌تر و امکان شلیک‌ آن از همه هواپیماها، اصلی‌ترین‌ آن‌ها هستند. هر فروند B-52H می‌تواند 20 موشک AGM-158B JASSM ER با خود حمل کند.

اما تا اینجای کار تنها از موشک‌های کروز هواپرتاب آمریکایی مسلح به سرجنگی غیر اتمی سخن گفتیم. آمریکا در حال حاضر دارای یک نمونه موشک کروز هواپرتاب اتمی به نام AGM-86B ALCM است که بیش از 2500 کیلومتر برد داشته و تنها توسط B-52H حمل می‌شود؛ هر B-52H می‌تواند 20 موشک کروز اتمی هواپرتاب AGM-86B ALCM حمل کند. توان انفجار سرجنگی هیدروژنی این موشک با توجه به نوع هدف و ماموریت قابل تغییر است و هم ارز 5 هزار تن تا 150 هزار تن TNT قدرت انفجار دارد.

AGM-86B ALCM در سال 1982 وارد خدمت شد و در طول عمر خدمتی خود دستخوش بهسازی و ارتقا شده است. آمریکا در ابتدا قصد تولید سه هزار موشک کروز هواپرتاب AGM-86B داشت، اما در نهایت تنها 1715 موشک تولید کرد؛ دلیل این کار ساخته شدن موشک جدیدی به نام AGM-129 ACM بود. شمار بسیاری ازموشک‌های AGM-86B ALCM به نمونه‌های AGM-86C CALCM و AGM-86D تبدیل شدند. هم اکنون نیروی هوایی آمریکا 527 موشک AGM-86B دارد که تا سال 2030، یعنی زمان ورود به خدمت موشک کروز اتمی و پنهانکار و رادارگریز جدید، در خدمت خواهند بود.

نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا موشک کروز اتمی هواپرتاب دیگری به نام AGM-129 ACM نیز داشت که در سال 1990 وارد خدمت شد و 22 سال بعد،‌ در سال 2012 از خدمت خارج شد. این موشک پنهانکار و رادارگریز دست‌کم تا زمان خروج از خدمت پیشرفته‌ترین و دوربردترین موشک کروز هواپرتاب ساخته شده بود. نیروی هوایی در ابتدا قصد داشت 2500 موشک AGM-129 بسازد، اما سپس تعداد مد نظرش را به 1460 و سپس 1000 موشک کاهش داد. در نهایت پس از پایان جنگ سرد تصمیمش دوباره عوض شد و تولید ACM پس از ساخت تنها 460 موشک در سال 1993 متوقف شد.

AGM-129 ACM نیز سرجنگی مشابه AGM-86B ALCM داشت و تنها توسط B-52H حمل می‌شد؛ هر فروند B-52H می‌توانست 20 موشک کروز اتمی هواپرتاب پنهانکار و رادارگریز AGM-129 ACM حمل کند. در ابتدا نیروی هوایی آمریکا قصد داشت ACM را با اعمال بهسازی و ارتقاهای میان دوره‌ای، تا 2030 در خدمت نگه دارد.

اما در پی توافقی مبنی بر کاهش جنگ افزارهای اتمی که آمریکا و روسیه در سال 2002 امضا کردند، نیروی هوایی آمریکا تصمیم به بازنشسته کردن ACM و نابودی آن‌ها گرفت. ناگفته نماند هزینه‌های نگه‌داری ACM در مقایسه با AGM-86B بسیار بیشتر بود، ضمن آنکه AGM-86B اعتمادپذیری بالاتری نسبت به AGM-129 داشت و تعدادشان نیز در زرادخانه‌های نیروی هوایی آمریکا بیشتر بود. این عوامل سبب شد نیروی هوایی ACM را برای خروج از خدمت انتخاب کند.

موشک جدید با نام جنگ افزار دوربرد و دورایستا یا LRSO شناخته می‌شود. هدف این پروژه نوین‌سازی توان اتمی بمب‌ افکن‌های نیروی هوایی آمریکا و ساخت جایگزینی مدرن برای AGM-86B ALCM است. نیروی هوایی آمریکا قصد خرید دست کم 1000 تا 1100 موشک LRSO دارد. هزینه کلی پروژه این موشک بین 17 تا 20 میلیارد دلار خواهد بود که 10 میلیون آن متعلق به خرید آن تعداد گفته شده از موشک‌هاست.

موشک LRSO اعتمادپذیری (عدم از کار افتادن موشک به دلایل مختلفی همچون نقص فنی) و دقت بسیار بالایی خواهد داشت. LRSO بقاپذیری بسیار بالایی نیز دارد و می‌تواند به آسمانی که توسط پیچیده‌ترین،‌ پیشرفته‌ترین و سنگین‌ترین شبکه‌های پدافند هوایی آینده محافظت می‌شود نیز نفوذ کرده و به سمت هدف پیش رود تا آن را نابود کند. پنهانکاری و رادارگریزی، روش و مسیر پروازی این موشک و… از جمله عواملی هستند که بقاپذیری آن را شدیدا افزایش می‌دهند. این موشک می‌تواند به اهدافی که حتی بمب افکن‌های پنهانکار و رادارگریز ناتوان از رسیدن به آن هستند نیز برسد و آن را نابود کند.

موشک LRSO دارای نمونه بهسازی شده و ارتقا یافته از سرجنگی اتمی هیدروژنی W80 است. البته تمام موشک‌های تولیدی اتمی نخواهند بود، بلکه شماری از آنان به سرجنگی متعارف (غیر اتمی) مسلح می‌شوند. این موشک همچنین توان دورایستای بسیار چشم‌گیری دارد. البته نیروی هوایی از اعلام جزئیاتی همچون سرعت و برد موشک خودداری کرده، با این حال برخی کارشناسان برد موشک را بالای 3200 کیلومتر پیش‌بینی می‌کنند.

این موشک کروز هواپرتاب جدید از بمب افکن‌‌های راهبردی B-52H و B-2 اسپیریت (Spirit) و B-21 ریدر (B-21) شلیک می‌شود. البته B-21 همچنان در دست ساخت است و قرار است تا سال 2025 وارد خدمت شود. B-21 نیز همچون B-2 پنهانکار و رادارگریز است و طراحی بال پرنده دارد. اما بمب افکن راهبردی فراصوت آمریکایی B-1B لنسر (Lancer) از ابتدا برای حمل جنگ افزارهای غیر اتمی طراحی شده بود و تنها موشک کروز هواپرتابی که حمل خواهد کرد همان AGM-158B JASSM ER است.

به لطف موشک کروز اتمی و پنهانکار و رادارگریز LRSO، بمب افکن‌های راهبردی قدیمی‌تر و غیر رادارگریز B-52H نیز را می‌توان همچنان به عنوان بخشی از توان اتمی آمریکا در خدمت نگه داشت که این امر خود سبب کاهش هزینه‌ها می‌شود. بمب افکن راهبردی پنهانکار و رادارگریز B-2 نیز در حال حاضر تنها بمب‌های اتمی B-61 را حمل می‌کند و با ورود به خدمت LRSO، این بمب افکن نیز توان شلیک موشک کروز اتمی خواهد داشت. B-21 نیز بمب افکنی بسیار پیشرفته و نوین خواهد بود و ضمن داشتن فناوری‌های پنهانکاری و رادارگریزی جدید در کنار دیگر فناوری‌های نوین، احتمالا می‌تواند هر نوع مهمات هواپرتابی با خود حمل کند.

 یک بمب افکن غیر پنهانکار همچون B-52H، می‌تواند با موشک کروز اتمی پنهانکار و رادارگریز LRSO به نزدیکی هدف رفته و پیش از ورود به حریم هوایی خطرناک دشمن، موشک‌های خود را روانه اهداف کند. اما یک بمب افکن پنهانکار و رادارگریز می‌تواند وارد حریم هوایی دشمن شده و ضمن هدف قرار دادن سامانه‌های پدافند هوایی ثابت دشمن که در مسیرش قرار دارند، به سمت هدف اصلی و نهایی خود پیش رود و آن را نیز موشک باران کند.

البته بمب افکن B-52H می‌تواند پدافند را نابود کرده و مسیر را برای بمب افکن‌های پنهانکار و رادارگریز هموار‌ سازد، اما وارد حریم هوایی دشمن نشود، زیرا ممکن است توسط جنگنده‌های دشمن رهگیری و سرنگون شود، پس به همین دلیل در ابتدای حمله که دفاع هواپایه دشمن همچنان برقرار است، ورود به حریم هوایی دشمن تنها بر عهده هواپیماهای پنهانکار و رادارگریز است.

البته از همه این موارد که بگذریم، منتقدان با ساخت موشک کروز اتمی هواپرتاب جدید به عنوان جایگزینی برای نمونه‌های قدیمی مخالف هستند، زیرا معتقدند ممکن است کشورهای رقیب از این کار برداشت دیگری کنند و این اتفاق منجر به جنگ اتمی شود. ویلیام پری، وزیر دفاع آمریکا بین سال‌های 1994 تا 1997 (در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون) یکی از منتقدان چنین جنگ افزارهایی است.

 موشک‌های کروز هواپرتاب غیر اتمی برای اولین بار در سال 1991 به هنگام جنگ خلیج فارس توسط آمریکا علیه عراق به کار رفتند. از آن زمان تا به امروز این موشک‌ها به عضوی ثابت در میدان‌های نبرد تبدیل شده‌اند. تا به این لحظه آخرین مورد استفاده از موشک کروز هواپرتاب به سپتامبر 2017 باز می‌گردد که نیروی هوایی روسیه برای قدرت نمایی، با استفاده از موشک Kh-101 به گروه تروریستی داعش در سوریه حمله کر. آنچه که مسلم است فراگیر شدن بیش از پیش چنین جنگ افزارهایی است و بدون شک در آینده نیز عضوی جدا ناپذیر از نبردها هستند.

منتقدان بر این باورند که مسئله این است که با گسترش موشک‌های کروز هواپرتاب اتمی، هنگامی که در جنگ یک کشور دست به شلیک یک موشک کروز هواپرتاب به سمت دشمن بزند، اگر دشمن موفق به کشف موشک در رادارهای خود شود، نمی‌تواند تشخیص دهد موشکی که در حال پرواز به سویش است دارای سرجنگی اتمی است یا سرجنگی متعارف. پس ممکن است بدترین وضعیت ممکن را در نظر گرفته و موشک مهاجم را اتمی قلمداد کند و در نتیجه دست به پاسخ اتمی می‌زند. از این رو گسترش موشک‌های کروز اتمی هواپرتاب ممکن است سبب بروز جنگ اتمی شود. البته این مسئله تنها محدود به آمریکا نیست، چین و روسیه نیز چنین موشک‌هایی را در اختیار داشته و مشغول توسعه نمونه‌های جدیدتر نیز هستند.

البته نیروی هوایی آمریکا نیز اقدام خود را اینگونه توضیح می‌دهد که ساخت این موشک جدید برای حفظ توان اتمی ایالات متحده آمریکا است؛ زیرا موشک‌های فعلی AGM-86B ALCM قدیمی بوده و با توجه به پیشرفت پدافند هوایی، دیگر بقاپذیری گذشته خود را در میدان نبرد نخواهند داشت. نیروی هوایی معتقد است به منظور ترساندن دشمن و بازداشتن آن از حمله،‌ می‌بایست توان جنگ افزاری خود را با صرف هزینه معقول، بهینه سازی کرده تا دشمن بداند آمریکا همواره قادر به تهدید کردن اهداف پر ارزش آن است.