طول عمر انسان موضوعی است که به تازگی توسط تیمی از محققان موردبررسی قرار گرفته و نتایج نشان میدهند که احتمال رسیدن به جاودانگی و زندگی ابدی، تقریبا صفر است.
همانطور که میدانیم، طول عمر انسان و قابلیتهای فیزیکی هر فرد محدودیتهایی دارند و مطالعه اخیر دانشمندان اطلاعات جالبتوجهی را در این رابطه آشکار کرده است؛ در مقاله منحصر به فردی مربوط به این پژوهش که در ژورنال “Frontiers in Physiology” به چاپ رسیده، اظهار شده است که بشر در سیر تکامل خود به نقطه اوج ژنتیکی و بیولوژیکی برای داشتن زندگی طولانیتر و قابلیتهای جسمانی بیشتر رسیده است.
محققان که برای تهیه این مقاله، اطلاعات تاریخی جمعآوریشده در طول 120 سال را تحلیل کرده بودند، ادعا کردند که به جای افزایش طول عمر انسان، در آینده شاهد بیشتر شدن تعداد افرادی خواهیم بود که تا سنین بالا عمر میکنند.
ژان فرانسوا توسن (Jean-François Toussaint) و آدریان مارک (Adrien Marck)، دانشمندان دانشگاه دکارت پاریس که مسئول بررسی انجامشده هستند، در این رابطه میگویند که پتانسیلهای انسان مدرن برای داشتن رشد مغزی و افزایش قد و طول عمر به پارامترهای تکاملی طولانیمدت وابسته است؛ حال اگر این پارامترها در کنار تاثیرات انسان بر روی محیط زیست بررسی شوند، متوجه خواهیم شد که با بدتر شدن وضعیت محل زندگی، محدودیت سنی افراد ممکن است از آنچه که انتظار میرود هم کمتر شود.
طول عمر انسان توسط پارامترهای بیولوژیکی محدود میشود
البته این تحقیق یکی از اولین مقالههای چاپشده است که حد و مرز عمر انسان را مشخص میکند؛ در ماه سپتامبر گذشته هم مطالعه مشابهی در هلند انجام شده بود که با در نظر گرفتن استثناهای موجود، ماکزیمم سن افراد را 115 سال اعلام کرد.
از طرف دیگر، توسن و مارک از تلاشهای دانشمندان برای افزایش طول عمر انسان باخبر هستند و به صورت کلی، این اقدامات را به دو دسته تقسیم میکنند؛ گروه اول پژوهشگرانی که به دنبال افزایش کیفیت زندگی بشر هستند و دسته دوم، دانشمندانی که میخواهند تعداد سالهای زندگی افراد را بیشتر کنند. توسن احتمال موفقیت گروه اول را بیشتر از بقیه میداند و در مصاحبه اخیر خود اظهار کرده است که تلاش برای بیشتر کردن طول عمر، محدودیتهای ژنتیکی و زیستی عظیمی دارد.
مارک در این رابطه میگوید که با توجه به علاقه جامعه برای بیشتر کردن طول عمر انسان تا 200 و یا حتی 500 سال، قابلدرک است که پژوهشگران زیادی بدون در نظر گرفتن فاکتورهای زیستی و محدودیتهای ژنتیکی، مقالههای مختلفی را بر طبق محاسبات ریاضی در این رابطه به چاپ برسانند؛ از طرف دیگر همانطور که اشاره شد، فاکتور مهم دیگری که بیش از بقیه به آن بیتوجهی میشود، ارتباط انسانها با یکدیگر و تاثیرات زندگی اجتماعی و همزیستی بشر بر روی طول عمر است.
راهحلهای ژنتیکی بالقوه برای افزایش طول عمر انسان
با توجه به نتایج ارائهشده توسط توسن و مارک، تعداد زیادی از تحقیقات انجامشده در مورد افزایش طول عمر با وجود اینکه در مراحل اولیه هستند، به میزان قابلتوجهی موفقیتآمیز بودهاند؛ به عنوان مثال استفاده از ابزارهای ویرایش ژنتیکی برای از بین بردن فاکتورهای زیستی که باعث پیر شدن میشدند و همچنین، تحقیق بر روی جهش ژنتیکی، نتایج امیدوارکنندهای داشتهاند.
این محققان فرانسوی در رابطه با موفقیت این نوع تحقیقات میگویند که رویا پردازی در مورد امکان بیشتر شدن طول عمر انسان به کمک ابزارهایی مانند تکنیک کریسپر (CRISPR) کار راحتی است، اما چنین اقداماتی باعث به وجود آمدن سوال های زیادی در حوزه زیست شناسی و اخلاق میشوند.
به عنوان مثال آیا میتوان از بیخطر بودن عوارض جانبی ویرایش ژنتیکی انسان مطمئن بود و از طرف دیگر، چطور میتوان از آثار کوتاهمدت و عوارض بلندمدت این روشهای مهندسی ژنتیک آگاه شد؟
در مقاله این بررسی اشاره شده است که با وجود پیشرفتهای تکنولوژی، محدودیتهای بیولوژیکی ارگانیسمها همچنان وجود دارند و نمیتوان معما رسیدن به اوج در طول حیات را نادیده گرفت؛ به بیان سادهتر، درست است که درختان بلندتر و بلندتر میشدند، اما هیچ درختی نمیتواند سر به فلک بکشد.
البته با وجود در نظر گرفتن ادعاهای این دو دانشمند، ممکن است نوعی حس ناامیدی در مورد به واقعیت رسیدن زندگی ابدی به وجود بیاید، اما توسن و مارک اظهار کردهاند که احتمال افزایش عمر بشر با بهتر کردن شرایط زیستگاه را نمیتوان نادیده گرفت؛ به عبارت دیگر، اگر بشر بتواند کیفیت محل زندگی خود را بیشتر کند، طول عمر هم با این اقدام افزایش مییابد.
در انتهای یکی از مصاحبهها، این محققان میگویند که بهبود وضعیت محیط زیست و جلوگیری از وارد شدن آسیب بیشتر به محل زندگی بشر یکی از قابلاعتمادترین و بهترین روشها برای افزایش میانگین طول عمر انسان به صورت کلی است و با وجود محدودیتهای زیستی، افراد این توانایی را دارند که با بهتر کردن کیفیت محیط اطراف خود، برای سالهای بیشتری زندگی کنند.