ساخت واکسن جهانی آنفولانزا برای نابودی این ویروس خطرناک به روشی جدید

واکسن جهانی آنفولانزا جدیدترین موضوع مورد تحقیق توسط یکی از دانشگاه‌های برجسته آمریکاست که به شیوه‌ای متفاوت و موثر، به ویروس آنفولانزا حمله می‌کند.

تزریق واکسن آنفولانزا به صورت سالیانه، یکی از راه‌های مقابله با این بیماری خطرناک است که در بسیاری از کشورهای جهان انجام می‌شود؛‌ با این حال از آنجایی که ویروس آنفولانزا دائما در حال جهش یافتن و قوی‌تر شدن است،‌ با گذشت زمان مقابله با آن سخت‌تر می‌شود. در همین رابطه، دانشمندانی از دانشگاه ایالتی جورجیا (Georgia State University) دستاوردهای شگفت‌انگیزی را در مورد ساخت یک واکسن جهانی آنفولانزا گزارش کرده‌اند.

اطلاعاتی در مورد عملکرد ویروس آنفولانزا و واکسن‌های این بیماری

اگر در زیر میکروسکوپ به یک ویروس نگاه کنیم، شاخه‌های کوچکی که از شکل توپ مانند آن بیرون زده، توجه را به خود جلب می‌کند؛ این شاخه‌ها پروتئین‌های سطحی ویروس هستند که در مورد ویروس آنفولانزا،‌ به آن‌ها هماگلوتونین (HA) گفته می‌شود. این پروتئین‌ها متصل شدن ویروس به سلول‌های داخل بینی، ریه‌ها و گلوی فرد مبتلا به بیماری را امکان‌پذیر می‌کنند.

به صورت کلی، واکسن‌های آنفولانزا با داشتن ذرات غیرفعالِ ویروسی که از قسمت بالایی شاخه‌ی این پروتئین‌ها ساخته شده‌اند، به نوعی باعث فعال شدن سیستم ایمنی بدن شده و با راحت‌تر کردن شناسایی پروتئین‌ها، به مبارزه با ویروس آنفولانزا سرعت می‌بخشند؛ این استراتژی در اکثر مواقع بسیار موثر است و از بیمار شدن افراد جلوگیری می‌کند، اما گاهی اوقات هم پیش می‌آید که واکسن‌های معمولی درست عمل نمی‌کنند.

به صورت دقیق‌تر می‌توان گفت که بخش بالای شاخه‌ی پروتئینی ویروس از سایر قسمت‌ها سریع‌تر تغییر می‌کند و باعث به وجود آمدن گونه‌های مختلف آنفولانزا و جهش یافتن یک گونه خاص با گذر زمان می‌شود. سازمان جهانی بهداشت (WHO) هر ساله برای شناسایی شایع‌ترین انواع آنفولانزا تلاش می‌کند و شرکت‌های داروسازی هم پس از معرفی این گونه‌ها، واکسن‌های مخصوص را می‌سازند؛ البته همانطور که اشاره شد محصولات این کمپانی‌ها همیشه کارساز نیستند.

بائو زونگ وانگ (Bao-Zhong Wang)، یکی از نویسنده‌های مقاله مربوط به واکسن جهانی آنفولانزا در این رابطه می‌گوید که استفاده از واکسن بهترین راه برای جلوگیری از مرگ ناشی از این بیماری است، اما از آنجایی که ویروس آنفولانزا به سرعت تغییر می‌کند،‌ واکسن هر سال باید با داروی سال بعد متفاوت باشد؛ به همین خاطر است که تیم وانگ در حال ساخت یک واکسن جهانی آنفولانزا هستند که برای مبارزه با انواع ویروس‌های این بیماری کاربرد دارد و نیازی هم به تغییر نوع آن وجود نخواهد داشت.

جزئیات پژوهش واکسن جهانی آنفولانزا

برای مقابله با مشکل جهش ویروس آنفولانزا،‌ تیم محققان به جای تهیه ذرات از قسمت بالایی، به سراغ بخش ساقه مانند شاخک‌های پروتئینی رفتند که به نسبت قسمت بالا، تغییر بسیار کمتری در آن رخ می‌دهد. این پژوهشگران نوعی ذرات نانو را ساختند که تمامی پروتئین موردنظر را در خود نگه داشته و در کنار تحریک سیستم ایمنی بدن، دارای دو لایه محافظتی برای بهتر کردن عملکرد واکسن است.

وانگ می‌گوید که با این کار، افراد در مقابل انواع مختلف بیماری در امان خواهند بود، چون ویروس‌های گوناگون آنفولانزا در این بخش از ساختار اشتراک دارند. با این حال بخش ساقه‌ای پروتئین‌ها پایدار نیست و تیم وانگ برای ساخت واکسن جهانی آنفولانزا اقدامی نوآورانه انجام داد.

این دانشمندان بخش ساقه‌ای را در نانو ذرات پروتئین قرار دادند و با استفاده از این ذرات فوق‌ریز، از تخریب قسمت ساقه مانند پروتئین‌های ویروس در داخل واکسن، جلوگیری کردند؛ سیستم دفاعی انسان ذرات نانوی این‌چنین را به راحتی قبول می‌کند و تحریک واکنش‌های ایمنی بدن به کمک مواد نانو، به جای پروتئین‌های حل شونده، بسیار موثرتر است.

برای آزمایش واکس جهانی آنفولانزا تیم دانشمندان محصول خود را بر روی موش‌ها آزمایش کردند؛‌ این تست‌ها با موفقیت انجام شده و یانگ و همکارانش نشان دادند که حتی با تزریق مقادیر مرگباری از انواع ویروس آنفولانزا به موش‌ها، واکسن ساخته‌شده از این جانداران در مقابل بیماری محافظت می‌کند.

البته تلاش‌های دیگری هم برای ساخت واکس جهانی آنفولانزا صورت که گرفته که برخلاف تیم یانگ، ویروس‌های این بیماری را در سطح دی ان ای هدف قرار می‌دهند و دانشمندان دیگری هم با کار بر روی سیستم ایمنی بدن، قصد دارند تا واکنش دفاعی انسان‌ به این بیماری را بهتر کنند.

مقاله یانگ و همکارانش به تازگی در ژورنال “Nature Communications” به چاپ رسیده است.