لامپ دندره (Dendera Lightbulb) نقش برجستهای بسیار معروف در یکی از بناهای مصر باستان بوده که با ظاهر شبیه به لامپش، باعث به وجود آمدن تئوریهای مختلف در مورد تکنولوژی های باستانی شده است.
یکی از مرموزترین بناهای مصر باستان، معبد دندره (Temple of Dendera) نام دارد که برای الهه حاثور (Hathor) ساخته شده و در 2.5 کیلومتری جنوب شرقی شهر دندره قرار گرفته است. این مکان که در قرن 19 کشف شد، تا به امروز به خاطر نقش برجستهها و حکاکیهای زیبا و اسرارآمیز موجود بر دیوارهای آن توجه زیادی را به خود جلب کرده است و به عنوان یکی از دستنخوردهترین آثار باستانی مصر شناخته میشود.
با وجود اینکه مکانهای مختلف و گوناگونی در مجموعه معبد دندره قرار گرفتهاند، نقش برجستههای معبد مرکزی که با سایر کارهای هنری مصر باستان تفاوت عمده دارد، بیشتر از همه باعث شگفتی متخصصان باستان شناسی شده است؛ یکی از این حکاکیها که با نام نور دندره یا لامپ دندره (Dendera Lighbulb) هم شناخته میشود، به خاطر ظاهر عجیبش موردتوجه بوده و باعث مطرح شدن سوالاتی در مورد تکنولوژی های باستان شده است.
اطلاعات موجود در مورد لامپ دندره
به طور دقیقتر، لامپ دندره که بر روی دیوار معبد حاثور قرار گرفته، شیئی را نشان میدهد که در قرن بیست و یکم کسی با آن غربیه نیست، اما در زمانی که هنوز انسانها تاریخ خود را نمینوشتند، دستیابی به آن عملا غیرممکن بوده است؛ وسیلهای بزرگ که بخشی رشته مانند در داخلش دارد و توسط چند نفر نگه داشته شده است.
اکثر متخصصان و مصر شناسان میگویند که این نقش برجستهها نشان دهنده تجهیزات پیشرفته نیستند و نوعی تصویرسازی اساطیری از یک ستون بزرگ به همراه نوعی گل نیلوفرند که یک مار را در داخل خود نگه داشتهاند. بر اساس بررسیهای این دانشمندان، تصاویر کشفشده یکی از خدایان مصر به نام حوروس (Horus) را نشان داده که توانایی تغییر ظاهر خود به یک مار که از داخل نیلوفر بیرون میآید را داشته است.
به علاوه، ستون نشان داده شده نمادی از پایداری است و محققان آن را ستون فقرات خدایی به نام ازیریس (Osiris) میدانند؛ با این حال بسیاری از طرفداران نظریه فضانوردان باستان (Ancient Astronaut Theory) و برخی نویسندههای دیگر میگویند که حکاکیهای داخل معبد حاثور تنها اسطورهها را نشان نمیدهند و در حقیقت یک لامپ غولپیکر را به نمایش گذاشتهاند.
البته در صورت درست بودن این ادعا، یک سوال بزرگتر دیگر که ابهامات موضوع را بیشتر میکند، منبع انرژی لامپ است؛ در جواب این سوال، کشف شگفتانگیز دیگری که مربوط به 2 هزار سال پیش است و با نام باتریهای بغداد (Baghdad Batteries) شناخته میشود، به ذهن خطور میکند. این اشیا باستانی کوزههایی حاوی میله آهنی و لایههایی از مس بودند که در کمال تعجب صدها سال پیش از کشف الکتریسیته، برق را ذخیره میکردند و ولتاژ آنها بین 1 تا 2 ولت بوده است.
عدهای از کارشناسان، کاربرد به عنوان یکی از ابزار آبکاری یا همان پوشاندن اشیا مختلف با لایهای از یک فلز گرانبها را برای این باتریهای باستانی پیشنهاد کردهاند، اما موضوعی که اهمیت بیشتری دارد، پیدا کردن نشانههایی از تکنولوژی های باستانی برای ذخیره کردن برق است.
تا پیش از کشف این باتریها در سال 1936 هیچ شی باستانی مشابهی با این مشخصات کشف نشده بود و برای کسانی که به دخالت فرازمینیها در دستیابی تمدنهای باستان به این فناوریها اعتقاد دارند، ارتباط دادن لامپ دندره به باتریهای بغداد کار چندان دشواری نیست.
البته ادعاهای مطرحشده در صورتی درست هستند که لامپ دندره واقعا وجود داشته باشد و باتریهای باستانی بغداد هم واقعا به عنوان منبع نگهداری انرژی الکتریکی استفاده میشدند.