استارتاپی به نام نکتوم (Nectome) اخیرا فعالیتهای شگفتانگیزی در راستای آپلود مغز انسان روی کامپیوتر و دستیابی به جاودانگی از روشی عجیب را انجام داده و توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
آیا تا به حال پیشآمده که به زندگی ابدی به صورت یک انسان شبیهسازیشده کامپیوتری فکر کنید؟ جالب است بدانیم که ایده علمی تخیلی آپلود مغز انسان روی کامپیوتر که به اعتقاد بسیاری از شیفتگان تکنولوژی، پاسخی واقعی به معمای جاودانگی بشر بوده، توسط یک استارتاپ موفق آمریکایی به نام نکتوم (Nectome) موردتوجه قرار گرفته است.
آپلود مغز انسان روی کامپیوتر
شرکت نکتوم در زمینه اجرای نوعی فرآیند مومیایی کردن مغز برای نگهداری از آن فعالیت دارد که به گفته مدیران شرکت، در آینده نزدیک و با توسعه فناوری موردنیاز برای تبدیل ارتباطات عصبی مغز به کدهای کامپیوتری، نوعی جاودانگی را به علاقهمندان ارائه میدهد. با این وجود گفته شده که برای این منظور باید مغز فرد در حالی که هنوز زنده است و قلبش میتپد، در معرض ماده موردنظر کمپانی قرار بگیرد.
البته نکتوم هنوز به صورت رسمی فعالیت خود را شروع نکرده و فرآیند را اجرا نمیکنم، اما لیست انتظاری از سوی این شرکت تهیه شده که در آن، 25 نفر با سرمایه گزاری قابل بازگشت مبلغ 10 هزار دلار، خود را در صف اولین مشتریان جاودانگی به سبک دیجیتال قرار دادهاند.
فعالیتهای این شرکت هنوز در مرحله تحقیقاتی قرار دارند و نکته جالبتوجه در مورد اعتبار نکتوم این است که متخصصان کمپانی به تازگی جایزهای 80 هزار دلاری را در یک رقابت علمی معتبر بردهاند؛ در جریان این رقابت کار این تیم در حفظ و نگهداری از مغز خوک موردتوجه قرار گرفته بوده و تکنیک استفادهشده توسط نکتوم به قدری موثر بود که سیناپسها یا همان محل ارتباط دو عصب در مغز حیوان به طرز شگفتانگیزی از تجزیه و عوامل مخرب دیگر حفظ شده بودند.
در فرآیندی مشابه نکتوم قصد دارد تا مغز انسان را به کمک محلولی مخصوص، به گونهای در حالت اولیهاش نگه دارد که تمامی ارتباطات عصبی بین نورونها حفظ شده و تا روزی که آپلود مغز انسان روی کامپیوتر و مدلسازی مرکز سیستم عصبی ما به صورت دیجیتالی عملی شود، آن را از تجزیه و نابودی حفظ کند.
با این حال موضوع جنجالبرانگیز روش نگهداری نکتوم، زنده بودن مغز در هنگام مومیایی شدن است؛ به بیان دیگر، از آنجایی که قطع جریان خون مغز انسان حتی برای مدت زمان کوتاه 5 دقیقه، باعث مرگ عصبهای حیاتی میشود، فرآیند نگهداری باید قبل از مرگ فرد شروع شود. این کار با بسیاری از قوانین موجود در کشورهای مختلف در تضاد است و باید شرایط خاصی محیا شود تا بتوان پروسه بدون بازگشت مومیایی کردن مغز را عملی کرد.
بنابراین، برای کسانی که مبتلا به بیماریهای لاعلاج هستند و یا شرایط مشابهی دارند، نکتوم کورسویی از امید را برای حیات مجدد در فضایی دیجیتالی، در آیندهای نسبتا دور، فراهم کرده است.
تلاشها برای آپلود مغز انسان روی کامپیوتر و رسیدن به جاودانگی
علاوه بر تمامی داستانهای علمی تخیلی ساختهشده در مورد به وجود آمدن نوعی از جاودانگی برای بشر به کمک تکنولوژیهای مدرن، از اوایل قرن میلادی گذشته تلاشهای مختلفی برای حفظ بدن افراد به روشهای فریز کردن و یا تکنیکهای دیگر صورت گرفته و بسیاری با امید به گستردهتر شدن پیشرفتهای فناوری، جسم خود را برای آینده نگه داشتهاند.
با این وجود، دانشمندان میدانند که شبیهسازی مغز منجمد شده و یا بازگرداندن آن به حیات کار بسیار دشواری بوده و پیشرفتهای چشمگیری برای عملی کردن آن نیاز است؛ از طرف دیگر، متخصصان میگویند که روشی مانند کریستالیزه کردن سیناپسهای مغز و تکنیک شرکت نکتوم، ماده خاکستری مغز را به طرز مناسبتری حفظ میکند.
در صورتی که تمامی این مشکلات برطرف شود، ایده اصلی این است که مغز انسان را از ساختار بافتی و زیستی فعلی، به ساختاری دیجیتال درآورده و با ساخت ورژنی کامپیوتری از شخص که خاطرات او را دارد، نوع جاودانگی در فضای مجازی را ممکن کرد.
با این حال میدانیم که علاوه بر چالشهای علمی و تکنولوژیکی فوقالعاده بزرگ موجود، سوالات اخلاقی و فلسفی بسیاری وجود دارند که همچنان عملی شدن ایده آپلود مغز انسان روی کامپیوتر را با مشکل مواجه میکنند؛ به عنوان مثال بشر هنوز نمیداند که چگونه سیستمی فیزیکی مانند مغز توانایی ایجاد هوشیاری و خودآگاهی را دارد و از طرف دیگر، باید از خود بپرسیم که آیا داشتن جسم و بدن برای زندگی کردن امری ضروری است؟
مدلسازی ساختارهای مغزی سادهای مانند مغز برخی کرمها پیش از این هم انجام شده، ولی چگونه میتوانیم انتظار داشته باشیم که بشر روزی بتواند ساز و کاری مانند هوشیاری که خود از درک کامل آن ناتوان است را بر روی کامپیوتر پیاده کند.
به علاوه، سوالات اخلاقی جالبی هم از طرف دانشمندان برجستهای مانند مایکل هندریکس (Michael Hendricks) از دانشگاه مکگیل مطرح شده که از اشتیاق برای جاودانگی کامپیوتری کم میکند؛ هندریکس میگوید که به ارث گذاشتن بانکهای مغزی برای نسلهای آینده بهصورت مضحکی خودخواهانه است و آیا کافی نیست که فرزندان ما باید با تعداد بیشماری از مشکلات مختلف به وجود آمده بر روی سیاره، دست و پنجه نرم کنند؟ آیا باید بار مسئولیت نگهداری از مغزهای ما هم بر دوش نسل بعد بیفتد؟
موضوع دیگر موردبحث در این رابطه، مسائل مختلف مربوط به کپی رایت، حریم شخصی و امنیت دیجیتالی است و در حالی که گاهی اوقات ما بر سر حق مالکیت موضوعی به پیشپاافتادگی یک ویدیو در سایت یوتیوب به توافق نمیرسیم، چگونه میتوان انتظار داشت که مشکلاتی بر سر مالکیت ورژن دیجیتالی یک انسان پیش نیاید؟
به هر حال کمپانی نکتوم تا این لحظه بیش از یک میلیون دلار سرمایه جمع کرده و با تمام قدرت تحقیقات خود را در این رابطه پیش میبرد. از طرف دیگر جریان موجود برای دستیابی به جاودانگی توسط چنین روشهایی بیش از حد قدرتمند است که بتوان با مطرح کردن سوالاتی کلیدی و به جا، برای شرایط فرضی، آن را متوقف کرد.
نسل بشر هم در طول تاریخ نشان داده که توانایی برطرف کردن چالشهای مختلف پیش رو را دارد و به همین دلایل باید صبر کنیم و ببینیم که تلاشهای انسان برای دستیابی به زندگی بدون پایان به نتایج دلخواه میرسد یا خیر.