نتایج یک تحقیق جدید نشان میدهند که سیاره های سامانه تراپیست 1 (TRAPPIST-1)، منظومهای جالبتوجه با احتمال داشتن توانایی پرورش حیات فرازمینی، بیش از حد نیاز آب دارند!
به صورت کلی باید بگوییم که شکلی از حیات که موردتوجه دانشمندان و سایر ساکنین سیاره زمین است، بدون حضور آب نمیتواند به وجود بیاید؛ به همین خاطر است که پیدا کردن آب در سیارههای فراخورشیدی و سایر اجرام آسمانی در سراسر کهکشان از اهمیت خاصی برخوردار بوده و محققانی که در زمینه کشف حیات فرازمینی کار میکنند، بر روی این موضوع تمرکز دارند.
در همین رابطه، بر اساس نتایج تحقیقی جدید در مورد چگالی سیاره های سامانه تراپیست 1 (TRAPPIST-1)، دانشمندان اعلام کردهاند که ممکن است این اجرام آسمانی به حدی بیشتر از زمین آب داشته باشند که شانس به وجود آمدن شکلی از زندگی بر روی آنها به صفر برسد.
مقاله جدید در مورد سیاره های سامانه تراپیست 1
در ابتدا لازم به ذکر است که منظومه تراپیست 1 یک سیستم ستارهای با 7 سیاره بوده که از زمان کشف در حدود یک سال پیش تاکنون، موضوعی داغ برای پژوهش دانشمندان سراسر جهان در نظر گرفته میشود و مقالهها و کارهای مطالعاتی زیادی در مورد شرایط محیطی آن و امکان بقای حیات فرازمینی بر روی سیاره های سامانه تراپیست 1 انجام شده است.
در این پژوهشها قطر سیارات منظومه تراپیست 1، چگالی هر کدام از جرمهای آسمانی و مواد تشکیلدهنده سیارهها بر طبق دادههای موجود تخمین زده شدهاند و علاوه بر جستجوی جواب این سوال که چرا با وجود نزدیکی سیارهها به هم هیچ یک به هم برخورد نکردهاند، بحث شکلگیری زندگی بر روی هرکدام از 7 سیاره هم موردتوجه قرار گرفته است.
با توجه به دادههای موجود، به نسبت حجم سیارهها و جرم تخمین زده شده، هرکدام از سیاره های سامانه تراپیست 1 بیش از حد سبک هستند و به همین دلیل گفته شده که ساختار این اجرام به احتمال زیاد گازی بوده و اتمسفر ضخیمی آنها را پوشانده است؛ با این وجود نتایج رصد سیارهها اطلاعات ضد و نقیضی را در اختیار دانشمندان قرار داده است.
کیمن آنتربورن (Cayman Unterborn)، سرپرست تیم تحقیقاتی پژوهش اخیر میگوید که جرم هرکدام از سیاره های منظومه تراپیست 1 به نسبت چگالی و حجم آنها بیش از حد کم است که توانایی نگهداری مقادیر زیادی گاز را در اطراف هسته سیارهها، به واسطه نیروی جاذبه، داشته باشد.
به همین دلیل آنتربورن و همکارانش برای توجیه تناقضهای موجود، احتمال وجود مقادیر زیادی آب، به شکل مایع و یا جامد را بر روی سیاههای این سامانه در نظر گرفتند؛ این محققان با استفاده از یک برنامه محاسباتی فیزیک به نام “ExoPlex”، نتایج گزارششده را ثبت کردند.
وجود مقادیر زیاد آب در سیاره های سامانه تراپیست 1 نشانه خوبی نیست
با وارد کردن تمامی دادههای موجود در مورد منظومه تراپیست 1، محاسبات برنامه نشان داد که چیزی در حدود 15 درصد جرم کلی درونیترین سیارههای سیستم که با نامهای b و c شناخته میشوند، آب است و سیارههای پنجم و ششم، یعنی تراپیست 1 f و تراپیست 1 g هرکدام بیش از 50 درصد جرم خود آب دارند. تمامی اینها در حالیست که کل اقیانوسها و آبهای زمین به اندازه 0.02 جرم سیاره را تشکیل میدهند!
در نگاه اول شاید وجود مقادیر زیاد آب امید کشف حیات فرازمینی در منظومه تراپیست 1 را بالا ببرد، اما همانطور که آنتربورن اظهار کرده، این اتفاق مایه امیدواری نیست؛ ناتالی هینکل (Natalie Hinkel)، یکی از نویسندگان مقاله چاپشده میگوید که در سیارههایی که سطحی به جز سطح آب بر روی آنها وجود ندارد و عملا با آب پوشیده شدهاند، چرخههای ژئوشیمیایی و عنصری لازم برای شکلگیری زندگی وجود ندارد و این اتفاق اصلا خوشآیند نیست.
البته با تمام این تفاسیر باید در نظر داشته باشیم که نتایج تیم آنتربورن را نمیتوان به صورت صد درصدی قبول کرد و اطلاعات به دست آمده حاصل حدس و گمانهای مختلف و فرضیهها و محاسبات گوناگون علمی هستند.
مدتی پیش تحقیق دیگری در مورد سیارات منظومه تراپیست 1 به چاپ رسیده بود که در آن، حداکثر آب موجود در این سیارهها را 5 درصد کل جرم آنها اعلام شده بود؛ این طور که به نظر میرسد روشهای تخمین ترکیب سیارهها با یکدیگر متفاوت است به همین دلیل نتایج مختلفی از سوی تیمهای ستاره شناسی گوناگون گزارش میشود.
نتایج تحقیقات آنتربورن و همکارانش در ژورنال “Nature Astronomy” به چاپ رسیده است.