مریخ نورد آپورچونیتی (Opportunity) ناسا، یکی از فضاپیماهای جالبتوجه آژانس فضایی آمریکا بر روی سیاره مریخ بوده که به تازگی در یک طوفان شن قوی گرفتار شده و ارتباط آن به کلی با زمین قطع شده است.
مریخ نورد آپورچونیتی (Opportunity) سازمان فضایی ایالات متحده یک فضاپیمای 400 میلیون دلاری برای کاوش مریخ است که در سال 2003 به سمت سیاره سرخ پرتاب شد؛ از آن زمان تاکنون اطلاعات منحصر به فردی از سوی این کاوشگر به زمین مخابره شده، اما به تازگی خبر رسیده که وقوع طوفان امکان ارتباطگیری دانشمندان با کاوشگر آپورچونیتی را به کلی از بین برده است.
این فضاپیما که با کمک پنلهای خورشیدی انرژی ذخیره میکند، به واسطه طوفان شن موجود از نور آفتاب محروم شده و به همین دلیل، به اندازه کافی انرژی برای مخابره دادههای جمعآوریشده به سیاره مبدا خود را ندارد.
تاثیر مشکلات جوی بر روی مریخ نورد آپورچونیتی
آخرین باری که مریخ نورد آپورچونیتی اطلاعاتی به زمین فرستاد، 10 ژوئن بود که پیام مربوط به پایین آمدن میزان الکتریسیته ذخیرهشده در باتریها و وارد شدن فضاپیما به حالت اورژانسی از سوی آن مخابره شد. دانشمندان امیدوارند که با عبور طوفان از منطقه استقرار، آپورچونیتی مجددا در معرض نور خورشید قرار بگیرد و به حالت قبلی برگردد؛ با این وجود، همچنان کارشناسان بر اساس برآوردهای انجامشده نگران هستند که آیا واقعا این اتفاق رخ میدهد یا خیر؟
مدیران ناسا گفتهاند که تا زمان محو شدن طوفان، دانشمندان پروژه آپورچونیتی چارهای جز صبر کردن ندارند، اما اینطور که به نظر میرسد، قرار است که جو سیاره سرخ در اطراف این کاوشگر برای مدتی نسبتا طولانی کاملا کدر باشد؛ بررسیها نشان میدهد که از چند هفته گذشته طوفان شن مورد نظر تقریبا یک چهارم مریخ را پوشانده است و روزهای این بخش از سیاره را به شب تبدیل کرده است.
گفته شده که تا چند هفته آینده کل سطح مریخ تحت تاثیر این گرد و غبارها قرار میگیرد و انتظار میرود که این وضعیت حداقل تا یک ماه دیگر ادامه پیدا کند. این طور که به نظر میرسد بزرگترین مشکلی که چنین طوفانی برای مریخ نورد آپورچونیتی ایجاد میکند، سرد شدن تجهیزات مختلف فضاپیما بیش از حد مجاز است؛ به طور کلی انجام فعالیتهای مختلف و کاوش بر روی سیاره چهارم منظومه شمسی آپورچونیتی را تا اندازه مشخصی گرم نگه میدارد، اما ساکن ماندن در یک جا باعث میشود که دمای ربات کم شده و در صورت ادامه پیدا کردن وضعیت، به مریخ نورد آسیب وارد شود.
البته نکته خوشحالکننده ماجرا اینجاست که طراحان 8 یونیت گرمکننده حاوی پلوتونیوم را در کاوشگر آپورچونیتی تعبیه کردهاند؛ این یونیتها توانایی تولید حرارت به میزان لازم برای سالم ماندن وسیله را دارند و از طرف دیگر، وقوع این طوفان مریخی با رسیدن به فصل تابستان در منطقه مربوط به فضاپیمای ناسا همزمان بوده و تابش خورشید به ذرات گرد و غبار معلق در اتمسفر هم باعث گرم شدن محیط میشود.
همچنین، با اینکه ناسا این مریخ نورد را به گونهای ساخته است که تحمل حداکثر سرمای 55- درجه سلسیوس را داشته باشد، متخصصان برآورد کردهاند که مشکل جوی اخیر دمای آپورچونیتی را تنها تا 32.8- درجه سلسیوس پایین میبرد.
مایک سیبرت (Mike Seibert)، یکی از کارشناسان سابق پروژه فضاپیمای آپورچونیتی، در رابطه با وضعیت کنونی میگوید که در حال حاضر تمامی مصرف الکتریسیته ربات ناسا به ساعت تعبیهشده در آن مربوط میشود و به جز این قسمت، مابقی تجهیزات وسیله خاموش هستند؛ اما دلیل روشن ماندن ساعت هماهنگ نگه داشتند آپورچونیتی با وضعیت گردشی مریخ و زمانهای مربوط به روز و شب بر روی این سیاره است. این وسیله به گونهای طراحی شده که بر اساس محاسبات مربوط به ساعت خود، زمان تابش حداکثری نور خورشید بر روی سیاره سرخ را محاسبه کرده و کار ذخیره انرژی و کاوش را به آن زمان موکول کند.
با این حال اگر به هر دلیلی انرژی کافی برای ساعت تامین نشود، آپورچونیتی دیگر امکان هماهنگ شدن با زمان بیشترین تابش خورشید بر روی مریخ را ندارد و بازگرداندن مجدد کاوشگر به روتین قبلی خود پس از عبور طوفان شن، کار چالشبرانگیزی میشود.
با این تفاسیر کارشناسان ناسا همچنان حداکثر تلاش خود را میکنند که در اولین فرصت با آپورچونیتی ارتباط بگیرند و این ربات فوقالعاده گرانقیمت را هرچه سریعتر به ادامه ماموریت خود بازگردانند. سیبرت در انتهای صحبتهایش میگوید که مریخ نورد آپورچونیتی بیش از 14 سال است که بر روی سیاره همسایه ما دوام آورده و احتمال اینکه یک طوفان شن مشکلی جدی را برای آن ایجاد کند، چندان زیاد نیست.