در حال حاضر شاخص توده بدنی (BMI) پرکاربردترین روش برای تشخیص لاغری یا اضافه وزن افراد است. اما به تازگی محققان، جایگزینی دقیقتر را برای اندازه گیری چربی بدن معرفی کردند که شاخص نسبی توده چربی یا RFM نام دارد.
تیم تحقیقاتی ابداع کنندهی فرمول RFM، نه تنها دقت این شیوهی اندازه گیری چربی بدن را بیشتر میدانند؛ بلکه آن را سادهتر نیز توصیف کردهاند، چرا که بر خلاف برخی روشهای دیگر نیازی به تجهیزات و محاسبات آنچنانی ندارید و تنها با یک نوار متر میتوانید کار را به انجام برسانید.
در واقع در فرمول ارائه شده برای RFM به جای محاسبهی وزن، نسبت دور کمر به قد افراد لحاظ میشود؛ به همین دلیل محققان معتقدند این فرمول به نحو روشنتری نشان میدهد که آیا چربی بدن اشخاص در سطح متعادل و سالمی قرار دارد یا خیر؟
«اوریسن وولکات» محقق ارشد این مطالعه از مرکز پزشکی سدراس-سینای کالیفرنیا میگوید:
ما به دنبال شناسایی روشی مطمئن، ساده و ارزان برای اندازه گیری چربی بدن افراد بدون نیاز به استفاده از تجهیزات پیشرفته بودیم. نتایج آزمایشهای بسیاری بر دقت بالای فرمول ما صحه گذاشت و مشخص شد که شاخص نسبی توده چربی در قیاس با بسیاری از شاخصهای مورد استفاده در پزشکی (از جمله BMI)، برای سنجش سطح چربی بدن مناسبتر است.
در فرمول BMI، ابتدا میبایست وزن خود بر حسب کیلوگرم را تقسیم بر قد خود بر حسب متر بکنید. سپس عدد حاصل را دوباره بر قد خود تقسیم نمایید. عدد نهایی با یک نمودار قیاس میشود و چنانچه بین 18.5 تا 25 باشد، شاخص توده بدنی شما در وضعیت نرمالی قرار دارد.
اما کارشناس همواره بر بیعیب و نقص نبودن این شیوه تاکید داشتهاند؛ چرا که در BMI تفاوتهای جنسیتی در نظر گرفته نمیشود، لزوما توده عضلانی بدن را هم به درستی منعکس نمیکند و با توجه به کهنسال یا خردسال بودن افراد تحت آزمایش، امکان انحراف در نتایج وجود دارد.
اندازه گیری چربی بدن با فرمول RFM
مدتها BMI به عنوان یک روش دم دستی برای رصد کردن چاقی افراد در گذر زمان مورد توجه بوده است و در برخی موارد، نتایج آن را زنگ هشداری برای مشکلات سلامتی وابسته به وزن میدانستند. حالا اما شاید دوران BMI به سر رسیده باشد و RFM جایگزین آن شود. فرمول محاسبه به شرح زیر است:
بر اساس دادههای مربوط به 3456 فرد بالغ در امریکا، نتایج RFM تا حد زیادی با نتایج حاصل از سنجش تراکم استخوان (DXA body scan) مطابقت داشت که روشی پیشرفته و استاندارد برای اندازهگیری بافت استخوانی، عضلانی و چربی بدن است. به عبارت دیگر اندازه گیری چربی بدن با فرمول RFM، تقریبا به دقت روشهای پیشرفتهی بالینی انجام میگیرد و از حدود 300 روش مورد استفادهی دیگر، دقیقتر است.
امید میرود این فرمول تازه بتواند در کمک به افرادی که با اضافه وزن و مشکلات ناشی از آن مواجه هستند (از جمله دیابت و فشار خون) مفید واقع شود و شاخص خوبی برای سنجش سطح چربی بدنشان باشد. اما در مقطع کنونی، آنطور که اعضای تیم تحقیقاتی عقیده دارند، حصول اطمینان از دقت RFM مستلزم انجام آزمایشهای بیشتری با حضور افرادی از نژادها و سنین مختلف است؛ آن موقع شاید بتوان با BMI خداحافظی کرد.
به گفتهی وولکات:
هنوز نیاز است که RFM را در جوامع آماری بزرگتر و متنوعتر مورد سنجش قرار دهیم تا مشخص شود که درصد چربی بدن در چه محدودهای نرمال یا غیر نرمال است و تا چه حد با مشکلات و بیماریهای ناشی از اضافه وزن ارتباط دارد.
نتایج این مطالعه در مجله Scientific Reports به چاپ رسیده است.