اگر به علم نجوم و پدیدههای فضایی علاقهمند هستید، ماه آبان فرصتی مناسب برای رصد ستارههای دبران و خوشه کندوی عسل و دهها پدیده دیگر است. در ادامه، تقویم نجومی آبان ماه 97 را بررسی میکنیم.
پدیدههای نجومی و رویدادهای آسمانی همیشه طرفداران خاص خود را دارند و مخاطبان علم نجوم چه در سطح حرفهای و چه در سطح غیرحرفهای (آماتور) این پدیدههای آسمانی را پیگیری میکنند. البته مشاهده تمامی این رویدادها مستلزم داشتن تلسکوپ یا سایر تجهیزات خاص نبوده و با چشمان غیر مسلح نیز میتوان این رویدادها را رصد کرد. در تقویم نجومی آبان ماه 97 قادر به مشاهده پدیدههای مختلفی نظیر به مقابله رسیدن اورانوس، ماه بدر، مقارنه ماه و ستاره دبران، مقارنه مشتری و عطارد، همنشینی ماه و خوشه کندوی عسل M44، بارش شهابی ثوری، بارش اسدی و رخدادهای مختلف سیارهها و ستارهها خواهیم بود.
بررسی رویدادهای تقویم نجومی آبان ماه 97
چهارشنبه 2 آبان
رویداد اول: اورانوس در مقابله
در ساعت 3:51 صبح روز چهارشنبه دوم آبان ماه شاهد به مقابله رسیدن سیاره اورانوس خواهیم بود. مقابله یعنی سیاره یا ستارهای که بیرون مدار زمین به دور خورشید در حال حرکت است، دقیقا در نقطه مقابل خورشید در آسمان قرار میگیرد. شما در مقابله معمولا بهترین فرصت را برای رصد این جسم در اختیار خواهید داشت، چرا که نورانی بودن سیاره اورانوس با نزدیک شدن به کره زمین به بیشترین مقدار در طول سال میرسد و همینطور در نیمه شب در بیشترین ارتفاع در آسمان قرار میگیرد.
اورانوس در این روز و چند روز بعد از آن در صورت فلکی حمل از قدر 5.7 میدرخشد که با چشم غیر مسلح نیز میتوانید آن را مشاهده کنید. اما اگر به دوربین دو چشمی یا تلسکوپی دسترسی داشته باشید به راحتی میتوانید آن را مشاهده کنید. اورانوس در این شرایط در فاصله 18.9 واحد نجومی یا 2 میلیارد و 800 میلیون کیلومتری خورشید قرار دارد.
رویداد دوم: ماه بدر
کره ماه در ساعت 20:16 عصر روز چهارشنبه دوم آبان در حالت بدر قرار میگیرد. در این وضعیت فاصله ماه از زمین 383 هزار کیلومتر بوده و در صورت فلکی حوت قرار دارد.
جمعه 4 آبان
رویداد: زهره در مقارنه داخلی
مقارنه داخلی سیارات منظومه شمسی نظیر عطارد و زهره زمانی رخ میدهد که بین کره زمین و خورشید قرار خواهند گرفت. البته در چنین شرایطی به علت درخشش نور خورشید سیاره عطارد و زهره قابل مشاهده و رصد از روی زمین نیستند. سیاره زهره در ساعت 5:39 عصر در مقارنه داخلی قرار خواهد گرفت که در این حالت فقط 6 درجه با خورشید فاصله دارد. فاصله زهره از زمین در این وضعیت بسیار کم بوده و معادل 0.27 واحد نجومی یا 40 میلیون کیلومتر با زمین فاصله خواهد داشت.
شنبه 5 آبان
رویداد: مقارنه ماه و ستاره دبران
در این روز مقارنه ماه و ستاره دبران با جدایی 0.7 درجه در ساعت 4 عصر شنبه اتفاق میافتد. البته این دو شی آسمانی به دلیل اینکه هنوز طلوع نکردهاند، قابل مشاهده نخواهد بود و برای رویت آنها میبایست تا ساعت 8 شب منتظر بمانید و با جدایی 3.3 درجه آنها را رصد کرد.
سهشنبه 8 آبان
رویداد: مقارنه مشتری و عطارد
صبح روز سهشنبه دو سیاره مشتری و عطارد به فاصله 3.3 درجه خواهند رسید. البته این دو سیاره در زمان مقارنه احتمالا قابل مشاهده نخواهند بود، چرا که در زمان غروب خورشید تنها 8 درجه بالاتر از خط افق هستند و باید بسیار خوششانس و تیزبین باشید تا بتوانید این پدیده را مشاهده کنید. همچنین هر دو سیاره مشتری و عطارد در صورت فلکی میزان قرار دارند.
چهارشنبه 9 آبان
رویداد اول: همنشینی ماه و خوشه کندوی عسل M44
در عصر روز چهارشنبه کره ماه و خوشه M44 به فاصله 1 درجهای نسبت به هم میرسند. البته با توجه به اینکه هیچ کدام از آنها طلوع نکردهاند باید برای دیدن این مقارنه تا نیمه شب منتظر بمانید و آنها را با جدایی 4 درجه رصد کنید.
رویداد دوم: ماه در حضیض
حضیض ماه زمانی اتفاق میافتد که کره ماه در مدار بیضی شکل خود به نزدیکترین فاصله از سیاره زمین خواهد رسید. فاصله ماه از زمین بین 363 تا 405 هزار کیلومتر با تغییرات همراه است. به همین دلیل اندازه ظاهری ماه حدود 10 درصد تغییر خواهد کرد. در پدیده حضیض 9 آبان ماه در فاصله 370 هزار کیلومتری خواهد بود و قطر ظاهری آن 32.26 ثانیه کمانی خواهد بود. اندازه متوسط قطر ظاهری کره ماه 31.07 ثانیه کمانی است.
سهشنبه 15 آبان
رویداد: حداکثر کشیدگی شرقی عطارد
حداکثر کشیدگی زمانی اتفاق میدهد که زاویه جدایی خورشید با یکی از سیارههای داخلی منظومه شمسی به بیشترین مقدار خود برسد که اگر در این حالت سیاره در شرق خورشید قرار داشته باشد با حداکثر کشیدگی شرقی مواجه خواهیم بود. در حداکثر کشیدگی سهشنبه 15 آبان جدایی خورشید و عطارد 23 درجه خواهد بود. در لحظه غروب خورشید ارتفاع عطارد 10 درجه است و برای دیدن آن زمان کوتاهی در اختیار دارید.
چهارشنبه 16 آبان
رویداد: ماه نو
در ساعت 7:34 عصر روز چهارشنبه 16 آبان شاهد پدیده ماه نو یا محاق خواهیم بود. علاقهمندان به رصد هلال ماه در عصر روز پنجشنبه 17 آبان فرصتی خواهند داشت تا برای دیدن هلال ماه نو اقدام کنند که این پدیده نشانگر شروع ماه ربیعالاول خواهد داد.
پنجشنبه 17 آبان
رویداد: مقارنه ماه و مشتری
در این روز هلال بسیار باریک ماه در فاصله 4 درجهای سیاره مشتری قرار خواهد داشت و مقداری بالاتر از این دو، سیاره عطارد قرار دارد. ماه و مشتری در صورت فلکی میزان قرار دارند و عطارد نیز در مرز عقرب و مارافسای قرار دارد.
شنبه 19 آبان
رویداد: ماه در حضیض خورشیدی
زمانی که ماه در مدار ماهانه خود به دور خورشید میچرخد به کمترین فاصله از خورشید برسد، در این زمان پدیده حضیض خورشیدی اتفاق میافتد. در این روز ماه در فاصله 0.9877 واحد نجومی از خورشید و در فاصله 393 هزار کیلومتری زمین قرار میگیرد.
یکشنبه 20 آبان
رویداد: مقارنه ماه و زحل
برای علاقهمندان به نجوم، مقارنه ماه و زحل بسیار نزدیک و تماشایی خواهد بود و آنها از زمان غروب خورشید قابل مشاهده هستند. در ساعت 7:10 عصر یکشنبه، ماه به فاصله 1 درجهای سیاره زحل خواهد رسید. همچنین این دو سیاره قبل از اینکه غروب کنند تا ساعت 8:20 قابل مشاهده خواهند بود. زحل در فاصله 10.7 واحد نجومی و ماه در فاصله 397 هزار کیلومتری قرار دارد.
دوشنبه 21 آبان
رویداد: بارش شهابی ثوری
در روز دوشنبه 21 آبان با اوج بارش شهابی ثوری مواجه خواهیم بود. البته شهابهای این بارش را از 28 مهر تا 9 آذر میتوان در آسمان رویت کرد. بارش های شهابی زمانی رخ میدهند که کره زمین از میان توده ذرات باقیمانده از دنباله دارها یا سیارکها عبور کند. دنباله دار انکه و سیارک 2004 TG10 عامل اصلی بارش شهابی ثوری هستند. آهنگ ساعتی سرسویی این بارش 10 شهاب است که البته در بهترین شرایط ممکن قرار دارد، چرا که معمولا تعداد شهابهایی که دیده میشود کمتر از این مقدار است.
کانون بارش شهابی ثور در صورت فلکی ثور قرار دارد و بهترین بخش آسمان برای دیدن شهابها فاصله 30 تا 40 درجهای از کانون است. بهترین فرصت برای رصد این پدیده بعد از نیمه شب از مکانی تاریک و دور از آلودگی نوری خواهد بود.
چهارشنبه 23 آبان
رویداد: ماه در اوج
این پدیده زمانی اتفاق میافتد که کره ماه در مدار خود به دور زمین به بیشترین فاصله از زمین برسد. در این زمانریال فاصله ماه و زمین 404 هزار کیلومتر و قطر ظاهری ماه 29.54 ثانیه کمانی خواهد بود.
پنجشنبه 24 آبان
رویداد: تربیع اول ماه
در ساعت 17:36 روز پنجشنبه 14 آبان کره ماه به تربیع اول خواهد رسید.
جمعه 25 آبان
رویداد: همنشینی ماه و مریخ
ساعت 4:40 صبح روز جمعه کره ماه و مریخ به فاصله 0.5 درجهای خواهند رسید. متاسفانه این مقارنه با اینکه بسیار نزدیک است، اما قابل رویت نخواهد بود و تنها میتوان شب قبل یا شب پس از مقارنه، ماه و مریخ را با فاصله حدود 4 درجه در کنار هم نگاه کرد.
شنبه 26 آبان
رویداد: اوج بارش اسدی
بارش اسدی در شب شنبه و شب یکشنبه به اوج خود خواهد رسید. زمانی که زمین از میان توده ذرات باقیمانده از دنباله دارها یا سیارکها عبور کند، بارش های شهابی رخ میدهد. البته منشا بارش اسدی دنباله دار تمپل تاتل خواهد بود و آهنگ ساعتی سرسویی آن حدود 20 شهاب در ساعت است. کانون این بارش در صورت فلکی اسد قرار دارد و بهترین بخش آسمان برای دیدن شهابها فاصله 30 تا 40 درجهای از کانون خواهد بود. همچنین بهترین فرصت برای رصد این پدیده بعداز نیمه شب از مکانی تاریک و دور از آلودگی نوری است.
چهارشنبه 30 آبان
رویداد: اوج خورشیدی ماه
زمانی که ماه در مدار ماهیانه خود به دور خورشید به بیشترین فاصله از خورشید برسد، شاهد پدیده اوج خورشیدی خواهیم بود. در این روز ماه در فاصله 0.9902 واحد نجومی از خورشید و فاصله 381 هزار کیلومتری زمین قرار دارد.