به تازگی یک تیم تحقیقاتی با بیش از 200 اخترشناس از هجده کشور دنیا، نشان دادند که تعداد کهکشان های موجود در کیهان بسیار بیش از آنچه است که قبلا تصور میشد. اعضای این تیم موفق به کشف 300 هزار کهکشان جدید شدند.
به بیان دقیقتر محققان به لطف «آرایه فرکانس پایین» یا لوفار، بیش از سیصد هزار منبع رادیویی را شناسایی کردند که از سیاهچالههای کلان جرم نهفته در دل کهکشانهای دور دست منشا میگیرند؛ این یعنی کشف همین تعداد کهکشان جدید که تاکنون از وجود آنها بیخبر بودیم.
لوفار (LOFAR) شبکهای از تلسکوپهای رادیویی است که با فرکانس پایین کار میکنند. حساسیت بالای این شبکه و کارکرد آن در فرکانسهای رادیویی زیر 250 مگاهرتز، سبب شده که بتوان با رویکردی نوین پدیدههای نجومی را رصد کرد. به قول «سیریل تاسه» اخترشناس از رصدخانه پاریس:
پنجرهای تازه رو به کیهان گشوده شده است. ما به محض مشاهدهی نخستین تصویر، بسیار متعجب شدیم؛ زیرا به هیچ وجه شبیه چیزهایی که قبلا دیدیم نبود.
امکان کشف 15 میلیون کهکشان جدید دیگر هم وجود دارد
البته کشف این تعداد کهکشان جدید ، تنها گامی کوچک در راه شناخت سیاه چاله ها و چگونگی شکلگیری خوشههای کهکشانی است؛ چرا که اخترشناسان فقط 2 درصد از فضا را کاوش کردهاند.
برآورد آنها نشان میدهد که امکان شناسایی بیش از 15 میلیون منبع رادیویی دیگر نیز در اعماق کیهان وجود دارد. تمام اینها هم با ردگیری تشعشعاتی ممکن خواهد بود که در اثر تعامل پدیدههای کیهانی با یکدیگر ایجاد میشوند.
اخترشناسان با کمک LOFAR توانستند پرتوهایی باستانی را شناسایی کنند که در نتیجهی ادغام کهکشانهای دوردست پدید آمدهاند. این امواج که در واقع ردپای کهکشانها هستند، تاکنون کشف نشده باقی مانده بودند و منشا آنها میتواند میلیونها سال نوری دورتر باشد. آنطور که «آماندا ویبر» از دانشگاه هامبورگ توضیح میدهد:
با مشاهدات رادیویی، ما میتوانیم تشعشات را از فضای باریک مابین کهکشانها شناسایی کنیم. لوفار به ما امکان میدهد که تعداد بیشتری از این منابع رادیویی را کشف کنیم و دریابیم که از چه چیزی قدرت میگیرند.
نتایج این کار تحقیقاتی در مجله اخترشناسی و اخترفیزیک (Astronomy & Astrophysics) به چاپ رسیده و همانطور که گفته شد، تنها روی 2 درصد از آسمان متمرکز بوده است. انتظار میرود در آینده نزدیک با ادامه تحقیقات، اطلاعات بیشتری دراینباره حاصل شود.
دانشمندان به لطف این یافتههای جدید، خواهند توانست سیاه چاله ها را به عنوان یکی از مرموزترین اشیای فضایی، بهتر درک کنند. این هیولاهای کیهانی چنان نیروی جاذبه قدرتمندی دارند که گمان میرود هیچ چیزی قادر به گریز از آنها نباشد.
تصور دانشمندان بر این است که وقتی سیاهچاله ها به سایر اجرام پرچگالی فضا (نظیر ستارهها و ابرهای گازی) نزدیک میشوند و آنها را تسخیر میکنند؛ پرتوهایی را از خود پراکنده میسازند. حالا این تکنیک مشاهدهای جدید، شاید کمک حال اخترشناسان برای مقایسهی سیاهچاله ها در بازههای زمانی مختلف باشد تا از این طریق، نحوه شکلگیری و رشد آنها روشنتر شود.
«تیموتی شیمول» از انستیتو ASTRON هلند نیز، انتشار تصاویر حاصل از این تحقیقات را فرصتی بیسابقه برای مطالعه روی نحوهی تکامل کهکشانها توصیف کرده است.