سوپر فود (Superfood) یا ابر غذا به چه غذاهایی گفته میشود؟ آیا هر غذای مفیدی را میتوان یک سوپر فود دانست؟ در این مقاله با هرآنچه لازم است از این اصطلاح بدانید، بیشتر آشنا میشوید.
سوپر فود ها غذاهایی هستند که عمدتا گیاهان پایه و اساس آنها را تشکیل میدهند اما لازم به ذکر است که بعضی از ماهیها و لبنیات نیز که به اندازه کافی مغذی و برای سلامتی افراد مفید هستند، در این گروه قرار دارند.
تمشک، ماهی قزلآلا، کلم پیچ چند نمونه از غذاهایی هستند که (سوپر فود) نامیده میشوند. به گفتهی انجمن قلب آمریکا، هیچ معیار دقیقی برای تعیین اینکه چه چیزهایی سوپر فود هستند و چه چیزهایی نیستند، وجود ندارد. طبق گفتهی یک متخصص تغذیه به نام دسپینا هید، سوپر فودها گروه غذایی مخصوص به خود ندارند. یک کارشناس تغذیه میگوید که من فکر میکنم سوپر فود بیشتر از یک اصطلاح بازاریابی برای غذاهای مفید است.
سوپر فودها حاوی انواع مواد مغذی مثل آنتی اکسیدانها هستند که از ابتلا به سرطان پیشگیری میکنند. همچنین آنها دارای چربیهای سالم هستند که از بیماریهای قلبی جلوگیری میکند. این مواد غذایی شامل فیبر نیزهستند که این ویژگی موجب پیشگیری از دیابت و مشکلات گوارشی میشود. فیتوشیمیایی (مواد شیمیایی گیاهی) در گیاهان مسئول رنگ و بوی است که میتواند مزایای زیادی برای سلامتی انسان داشته باشد.
به گفتهی هید در اخبار زنده، مصرف مواد غذایی که با مواد مغذی بسته بندی میشوند (به عنوان مثال مواد غذایی که به آنها سوپر فود گفته میشود) ایدهی بسیار خوبی است. وی افزود که کلید داشتن یک رژیم غذایی سالم، مصرف انواع مواد مغذی به مقدارمناسب است.
سوپر فود های معروف
بلوبری اغلب به دلیل داشتن ویتامینها، فیبرمحلول و فیتوشیمیاییها در راس لیست سوپر فود ها قرار دارد. این مواد مغذی موجود در بلوبری در بسیاری دیگر از انواع توتها از جمله توت فرنگی و زغال اخته نیز وجود دارند. طبق یک بررسی منتشر شده در مجلهی Circulation در سال 2013، ثابت شد که مصرف زیاد فیتوشیمیاییها که در بلوبریها و سایر انواع توتها یافت میشود، خطر ابتلا به برخی از بیماریهای قلبی در زنان جوان را کاهش میدهد.
سیب زمینی شیرین و کدو نیز در لیست سوپر فود ها قرار دارند. هر دوی آن ها منبع خوب فیبر، ویتامین آ و چیزهای دیگر هستند. همچنین آنها به طور طبیعی شیرین هستند و نیازی به کره، کرم و نمکی که معمولا به سیب زمینی اضافه میکنید، ندارند.
لوبیا و حبوبات غنی شده نیز در این لیست قرار دارند. لوبیا منبع پروتئین کم چرب است. این موادغذایی حاوی فیبر محلول هستند که باعث کاهش کلسترول میشوند. فیبر محلول، در انسان احساس سیری ایجاد کرده و بدن را سرشار از ویتامینها و مواد معدنی میکند که عمدتا در رژیم غذایی آمریکا وجود ندارند، مانند منگنز.
دانههای غنی شده به این دلیل نامگذاری شدهاند که چون برخلاف دانههای تصفیه نشده مواد مغذی شامل سبوس و جوانه در حین فرآوری از آنها جدا نمیشوند. اگرچه پروتئین کافی ندارند اما مزایایی شبیه به مزایای لوبیا را دارند. کینوآ دانه نیست اما مانند آنها طبخ میشود و منبع بسیار خوبی برای جذب پروتئین، ویتامینها، مواد معدنی، فیبر و آنتی اکسیدانها به حساب میآید.
آجیل و مغزها حاوی مواد معدنی و چربیهای سالم هستند. اگرچه آنها معمولا در لیست سوپر فودها قرار دارند، اما نکتهی حائز اهمیت این است که آنها کالری بالایی دارند. طبق گفتهی هاید، یک مشت آجیل میتواند بیش از 100 کالری داشته باشد. در این قسمت، آجیل و دانههای پوست دار میتواند ایدهال باشد زیرا باز کردن یا شکستن پوست آنها زمان بر است که این باعث می شود شما را به تاخیر بیاندازد و درنتیجه کمتر مصرف شود.
ماهی قزل آلا، ساردین، ماهی خال خالی و برخی دیگر از ماهیهای چرب سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند که خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و سکتههای مغزی را کاهش میدهند. مزایای خوردن ماهی به مراتب مهمتر از خطر سلامتی شما به دلیل داشتن جیوه آن، است. اگر شما نگران آلوده گر های موجود در غذای آنها هستید، آن را از زنجیره غذایی خود حذف کنید. برخی از ماهیهای خاص مانند کوسهها، اره ماهی، ماهی خال مخالی و تاج ماهی نسبت به ماهیهای کوچکترمثل: ساردینها، ماهی اسملت و ماهی کولی، حاوی مقدار بسیار زیادی جیوه هستند.
هر لیستی از سوپر فودها شامل میوهی عجیب و غریب سال هستند. این میوه ممکن است آکایی بری، میوه نانی (نوعی میوهی استوایی)، میوه دراگون، میوه رامبوتان یا انار باشد. شاید این میوهها سالم باشند اما مطالعات علمی نشان میدهند که آنها از سایر میوهها سالم تر و بهتر نیستند. بعضی از این میوهها حاوی مواد مغذی خاصی هستند. برای مثال، انار دارای اسید الاژیک است که خواصی ضد سرطان دارد. تمشک قرمز نیز حاوی اسید الاژیک است و دانههای آن به اندازه دانههای انار خوشمزه است.
انتقادها از نامگذاری سوپر فود
دانشمندان مدعی هستند که استفاده از اصطلاح (سوپر فود) عمدتا ابزار بازاریابی است و هیچ ریشهای در تحقیقات علمی ندارد. با این حال، تولیدکنندگان به شدت به شیوهی تبلیغات و دلالهای سیاسی اعتماد میکنند تا ادارک عمومی به محصولاتشان شکل دهد. برای مثال، طی تلاشی برای تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی در مورد فواید سلامتی پندوک ماکادامیا (هسته فندوق مانند نوعی درخت)، بزرگترین تامین کننده محصول آجیل ماکادامیا، به سازمان غذا و دارو آمریکا تحمیل کرد که مصرف آجیل ماکادامیا را به کاهش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی ربط دهد.
سازمان غذا و دارو با انتشار یک بیانیه اعلام کرد که مصرف 1.5 اونس آجیل ماکادامیا در روز به عنوان بخشی از رژیم غذایی کم چرب و کم کلسترول میتواند خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را کاهش دهد. صنعت آجیل ماکادامیا آن را به مطبوعات برد و مصرف کنندگان به خوبی به راه خود ادامه دادند.
انتقاد کلی دیگر از استفاده واژه (سوپر فود) این است که ممکن است خود غذا سالم باشد اما پردازشی ناسالم داشته باشد. برای مثال، هنگامی که چای سبز تازه تولید میشود خواص آنتی اکسیدان دارد اما چای سبزی که هنگام پردازش در کارخانه داخل بطری ریخته میشود، معمولا با چای نامرغوب ترکیب شده و مقدار بسیار زیادی شکر به آن آمیخته میشود. در هنگام تولید آبمیوهها نیز شکر زیادی در کارخانه به آن اضافه میشود و آن را به خوراکی مضری تبدیل میکند.
به طور مشابه، دانههای غنی شده نیز اینگونه پردازش میشوند که موجب خوشمزه شدن آنها میشود. اما این امر موجب میشود که خواص دانهها کمتر شود. برای مثال، دانهی جوی غنی شده به اندازه نان سفید فرآوری شده نا سالم است و موجب افزایش سطح قند خون در جریان خون میشود، گسترش انسولین را کاهش و چاقی و دیابت را افزایش میدهد. از آنجا که اصطلاح (سوپر فود) علمی نیست، میتواند مصرف کنندگان را فریب دهد و آنها را مجبور به خوردن یک نوع غذا بیش از دیگری کند. هاید میگوید که او برای تشویق مشتریهایش که بسیاری از آنها در حال تلاش برای کم کردن وزنشان هستند، توصیه میکند که در مصرف همه چیز اعتدال را رعایت کنند.
وقتی ما به مواد غذایی برچسب سوپر یا سلامتی میزنیم؛ مردم فکر میکنند که میتوانند مقدار زیاد یا نامحدودی از آنها را استفاده کنند. او گفت: اما شما باید در مقدار مواد غذایی که مصرف میکنید، محتاط باشید. زیرا مصرف بیش از حد غذاهای سالم نیز اضافه وزن را در پی دارد. تحقیقات نشان میدهند که رژیم غذایی ایده آل عمدتا بر پایه ی گیاه خواری همراه با طیف گستردهای از میوهها، سبزیجات، دانههای غنی شده و محصولات سالم حیوانی است.
ممکن است سوپر فودها موارد خوبی برای سالم غذا خوردن باشند و ارزش مواد غذایی که مصرف میکنید میتواند آشکار باشد، اما غذاهای سالم دیگری نیز برای کشف وجود دارند حتی اگر هیچ کس آنها را (سوپر فود) ننامد.