دیپ وب چیست؟

دیپ وب چیست و چرا برخی افراد و شرکت‌ها از آن استفاده می‌کنند؟ دیپ وب با وب عادی و متداولی که اکنون در آن قرار داریم، چه تفاوت‌هایی دارد؟ این سوالات درباره Deep Web در ذهن بسیاری از کاربران می‌چرخد.

تا سال‌ها قبل، کاربران بسیار کمی از وجود مفاهیمی همچون دیپ وب و دارک وب مطلع بودند، اما افزایش دسترسی به وب عادی، که نتیجه آن افزایش آگاهی کاربران است، سبب شد طی سال‌های اخیر،‌ افراد بیشتر و بیشتری این دو نام را شنیده و به وجود نوع دیگری از وب با عنوان وب تاریک پی ببرند.

در نظر کاربرانی که به تازگی، چیزهایی درباره Deep Web و Dark Web شنیده‌اند، در این دنیا به عنوان بخشی مرموز از اینترنت، قراردادهای مافیایی و غیر قانونی بسته شده و مزدورانی برای آدم‌کشی اجیر می‌شوند. همچنین به عقیده آن‌ها، هیچ فردی به این قسمت از اینترنت سر نخواهد زد، مگر این که در پی خرید اسلحه یا مواد مخدر یا دانلود فیلم‌های پورنوگرافی خلاف قانون همچون تجاوزهای وحشیانه و کودک آزاری باشد.

البته همه این اعمال غیر قانونی پشت پرده باقی نمانده و برخی به دست پلیس‌های سایبری مورد پیگرد قرار می‌گیرند. به عنوان نمونه، The Silk Road، یک وب سایت مرکز انجام معامله‌های مرموز، توسط پلیس اف بی آی بسته و موسس آن، به حبس ابد محکوم شد. با این حال، این تنها یکی از وب سایت‌هایی بود که از طریق آن، اعمالی غیر قانونی و مجرمانه صورت می‌گیرد.

ارتباط بین دیپ وب و دارک وب

دارک وب و دیپ وب دو مفهوم کاملا جدا از یکدیگر هستند و نباید آن‌ها را یک چیز تلقی کرد، اما با یکدیگر ارتباط طولی دارند، به طوری که دارک وب، بخشی از دیپ وب به شمار می‌رود. برای دسترسی به Deep Web، در برخی مواقع شاید اصلا نیاز به انجام کار خاصی نباشد و ممکن است شما هم‌اکنون نیز در آنجا حضور داشته باشید؛ هر مکانی در وب، که بدون وارد کردن یک آدرس اینترنتی ثابت به آن ورود پیدا می‌کنید، بخشی از دیپ وب به شمار می‌رود. به عنوان نمونه می‌توان به وب سایت‌های محافظت شده با پسورد و ارائه‌کننده اطلاعات منحصر به افرادی خاص و همچنین محتواهای پشت صفحه‌های درگاه‌های بانکی اشاره کرد.

دارک وب، در آن سو، به سادگی قابل دسترس نیست و باید به منظور دسترسی به آن از روال عادی گشت و گذار در وب خارج شد. با توجه به قرارگیری آن در دل دیپ وب، این قسمت نیز در معرض دید موتورهای جستجو قرار ندارد، به همین دلیل حتی به صورت تصادفی نیز به محتوایی متعلق به آن دسترسی پیدا نخواهید کرد. اگر به طور تصادفی به صفحه یا وب سایتی در آن برخورد کرده و به تبادل اطلاعات بپردازید، بعید نیست مراجع قضایی، خیلی زود حکم جلبتان را صادر کنند! بیشتر وب سایت‌های دارک وب با استفاده از Tor یا دیگر انواع روش‌های رمزنگاری، محافظت می‌شوند، پس به منظور دسترسی به دارک وب و در کل دیپ وب، نیازمند استفاده از مرورگرهایی خاص هستید.

پیش از پرداختن به چیستی دیپ وب ابتدا متذکر می‌شویم برخلاف تفکر عامیانه، این دنیا و مخصوصا وب تاریک درون آن، تماما بد و مخصوص کارهای منفی نیست! برخی محققان، که در کار خود بسیار جدی هستند، به خاطر دست پیدا کردن به اطلاعات مورد نیازشان در دیپ وب، در حالی که آن‌ها را هرگز در وب عادی مشاهده نخواهند کرد، خدا را به خاطر وجود چنین دنیایی شکر می‌کنند! همچنین افراد مخالف گروهی خاص، به منظور در امان ماندن از شر دشمنان خود، در دیپ وب اقدام به تولید محتوا می‌کنند.

دیپ وب چیست؟

کاربران، Google Index یعنی پایگاه داده موتور جستجوی گوگل را حاوی حجمی بی‌انتها از محتوا می‌دانند، اما در حقیقت، 90 درصد محتواهای موجود در دنیای آنلاین، از چشم این موتور جستجو مخفی هستند، چرا که دسترسی به آن‌ها، نیازمند احراز هویت است. به عبارتی ربات‌های موتور جستجوی گوگل، تنها به مطالبی دسترسی دارند که امکان مشاهده آن‌ها، بدون نیاز به لاگین، به صورت کاربر guest امکان‌پذیر باشد.

به عنوان نمونه می‌توان به اطلاعات حساب کاربری شما در وب سایت بانک، ایمیل‌های کاربران، پیام‌های خصوصی رد و بدل شده بین شما و دیگر کاربران در توییتر و اینستاگرام، تصاویر بارگذاری شده در فیس بوک به صورت خصوصی و سایر محتواهای فاقد سطح دسترسی عمومی اشاره کرد. برای درک کردن چیزی که دیپ وب را از وب متداول در دسترس ما جدا می‌کند، باید ابتدا از نحوه کار موتور جستجوی گوگل مطلع باشید. نحوه کار این موتور جستجو را می‌توان به سه مرحله کلی تقسیم کرد.

کراولینگ – Crawling

متاسفانه پایگاه داده‌ای حاوی لیست تمامی وب سایت‌ها و مخصوصا مطالب آن‌ها وجود ندارد، به همین دلیل موتور جستجو می‌بایست به طور دائم، با گشت و گذار در وب، در پی یافتن صفحه‌های وب جدید باشد. طی فرآیند کراولینگ، ربات‌های گوگل با برخورد به هر صفحه جدید، آن را به فهرست صفحه‌های موجود که در اختیارشان قرار دارد اضافه می‌کنند. البته این صفحه نباید در دیپ وب قرار داشته باشد، وگرنه وجودش تشخیص داده نخواهد شد.

مدیران وب سایت‌ها علاقه زیادی به اطلاع از زمان‌بندی و نحوه سر زدن ربات‌های موتور جستجو به وب سایت‌های آن‌ها دارند، اما تنها اطلاعاتی که گوگل در این رابطه داخل اسنادش در اختیار ما قرار داده، کلمه «مرتبا» است. به همین دلیل زمان مشخصی وجود ندارد، اما گوگل بات‌ها، بر اساس الگوریتم‌های اسرارآمیز این شرکت، که فاکتورهایی همچون حجم و کیفیت محتوای تولیدی هر وب سایت را در نظر می‌گیرند، به هر کدام طی بازه زمانی متفاوتی سر می‌زنند.

وقتی گوگل بات صفحه وب جدیدی را پیدا کرد، آن را در یک دیتابیس ذخیره‌سازی می‌کند تا بعدها، بر اساس آن به کاربران پاسخگو باشد. به همین دلیل قادر است بعد از جستجوی عبارتی خاص توسط یک کاربر، خیلی سریع به وب پاسخ بدهد. اگر قرار بود این موتور جستجو، بعد از هر درخواست، سرتاسر وب را به منظور پیدا کردن محتواها مرتبا شخم بزند، هر کاربر مجبور بود چند دقیقه یا شاید ساعت منتظر جواب بماند.

گوگل از روش‌های مختلفی به منظور یافتن صفحه‌های جدید استفاده می‌کند. به عنوان روش‌های شناخته شده و معروف باید یه دنبال کردن لینک‌های داخل صفحه‌های پیشتر شناخته شده اشاره کرد. همچنین مدیران وب سایت‌ها می‌توانند به وسیله ارسال نقشه وب سایت خود (سایت مپ)، به فرآیند شناسایی شدن صفحه‌های آن سرعت بدهند.

ایندکسینگ – Indexing

وقتی یک صفحه وب پیدا شد، طی فرآیند ایندکسینگ، محتویات آن مشخص می‌شود. این فرآیند شامل آنالیز و طبقه‌بندی محتوای متنی مطلب و همچنین بررسی ویدیوها و تصاویر آن است. هدف نهایی، مشخص کردن موضوع محتوای این صفحه وب است تا در ادامه، به کاربرانی که در پی دست یافتن به اطلاعاتی مشابه هستند، ارائه شود. بعد از طی شدن فرآیند ایندکسینگ، صفحه وب به Google Index اضافه می‌شود. این یک دیتابیس بسیار عظیم متشکل از شبکه‌ای از سوپر کامپیوترها است.

سروینگ – Serving

موتور جستجو می‌بایست بر اساس درخواست کاربر، مرتبط‌ترین صفحه‌های وب را برگرداند. موتور جستجو، این کار را بر اساس یک الگوریتم مشخص، به منظور ارزیابی عناصر درون صفحه‌ای، انجام می‌دهد. به عبارتی بر اساس فاکتورهای مختلف، صفحه‌های متفاوتی به کاربرانی که یک چیز مشخص را در موتور جستجو وارد کرده‌اند معرفی می‌شود. گوگل تعداد فاکتورهایی که حین فرآیند سروینگ در نظر گرفته می‌شوند را حدود 200 مورد اعلام کرده است. به عنوان نمونه می‌توان به موقعیت جغرافیایی کاربر اشاره کرد.

دارک وب چیست؟

هدف اصلی از ایجاد دارک وب در دل دیپ وب فراهم کردن یک انجمن بی‌نام به منظور گفتمان به صورت آزاد بود تا افراد بتوانند بدون ترس از دشمنان خود، آزادانه عقایدشان را بیان کنند. ناشناس ماندن در دارک وب از طریق مسیریابی و تغییر مسیر با استفاده از یک سری آی پی آدرس پراکنده از نظر موقعیت جغرافیایی، میسر می‌شود. این تغییر مسیر تا جایی ادامه پیدا می‌کند که در نهایت، پیدا کردن مبدا اصلی که ترافیک به دست آن ایجاد شده است، غیر ممکن شود.

ایده ایجاد دارک وب از دل انجمن ریاضی‌دانان آزمایشگاه تحقیقات دریایی آمریکا (Naval Research Laboratory) بیرون آمد. آ‌ن‌ها نام پروژه اولیه خود را Onion Routing Project قرار داده بودند. در سال 1997، دسترسی به این سرویس، تحت عنوان Tor، برای همه کاربران میسر شد. اکنون برای دسترسی به دارک وب نیازمند استفاده از مرورگر Tor یا چیزی شبیه به آن هستید.

برای افرادی که به تازگی با دارک وب و دیپ وب آشنا شده‌اند، یافتن تفاوت بین دو مفهوم Tor و Torrenting کمی دشوار است. Tor، یک شبکه مسیریابی متمرکز و رمزنگاری شده بوده و هدف از ایجاد آن، ناشناس نگه داشتن کاربران است. Bittorrenting یا Torrenting، یک پروتکل اشتراک فایل غیر متمرکز و رمزنگاری نشده است و به همین دلیل، به منظور ناشناس باقی نگه داشتن هویت کاربران، اصلا مناسب نیست.

اگرچه از Tor به عنوان ابزاری ایمن به منظور گشت و گذار در دیپ وب یاد می‌کنند،‌ اما بازی ناتمام کدگذاری و گدگشایی به ما یادآوری می‌کند که هیچ چیز، ناشناس ماندن 100 درصدی را فراهم نخواهد کرد. در غیر این صورت، پلیس‌های سایبری هرگز قادر نبودند برخی از خلافکارانی که در دنیای دارک وب فعالیت می‌کردند را دستگیر کنند.

افول دارک وب

زمان زیادی طول نکشید تا دیپ وب از محیطی ارزشمند برای حفظ حریم خصوصی و آزادی عمل کاربران، به دنیایی تیره و تاریک تنزل پیدا کند. خاصیت محرمانه نگه داشتن فعالیت‌ها حین استفاده از Tor سبب شد علاوه بر کاربران دارای اهداف صادقانه، همچون محققان نیازمند دسترسی به اطلاعات خاص، تبهکاران نیز به آن روی بیاورند. بر اساس یک مطالعه مشخص شد نزدیک به نیمی از 5 هزار وب سایت Tor مورد بررسی در آن تحقیق، به نوعی فعالیت‌های غیر قانونی داشتند.

از جمله کارهایی که با انجام آن در دارک وب، توجه نیروهای امنیتی را به سمت خود جلب خواهید کرد می‌توان به خرید و فروش بدافزار، اطلاعات کارت‌های بانکی سرقت شده، مواد مخدر، اسلحه و فیلم‌های پورنوگرافی کودکان اشاره کرد. در قسمت تاریک و مخوف دیپ وب می‌توان هکری را برای انجام یک عمل سایبری غیر قانونی یا قاتلی را برای کشتن فردی خاص، اجیر کرد. انجام این نوع فعالیت‌ها سبب شده دید کاربران و مخصوصا دستگاه‌های نظارتی دولتی نسبت به دیپ وب و مخصوصا دارک وب تغییر پیدا کند.

به عنوان نمونه‌ای از وب سایتی که به خوبی، تیره و تاریک بودن بخش عظیم فعالیت‌ها در دارک وب را نشان داد می‌توان به Silk Road اشاره کرد که بین سال‌های 2011 تا 2013 فعالیت داشت. این وب سایت از طریق خرید و فروش‌های غیر قانونی، مخصوصا مواد مخدر، نزدیک به 1 میلیارد دلار به جیب زد. البته در نهایت، موسس آن دستگیر و به حبس ابد محکوم شد. قاضی دادگاه رسیدگی به جرائم وی، امیدوار بود حکم سفت و سخت موسس Silk Road، اشتیاق تبهکاران به انجام معاملات از طریق دارک وب را کاهش بدهد، اما چنین اتفاقی رخ نداد.