فاجعه هسته ای نومک ؛ هر آنچه باید از چرنوبیل آمریکایی بدانید

این روزها بسیاری از افراد به واسطه مینی سریال چرنوبیل از این فاجعه هسته‌ای شناخت کافی پیدا کرده‌اند، اما کمتر کسی از فاجعه هسته ای نومک با خبر است؛ فاجعه‌ای که دست کمی از چرنوبیل نداشته اما به دلیل فشار مقام‌های آمریکایی تا مدت‌ها به صورت محرمانه ماند.

اخیرا شبکه HBO مینی سریال چرنوبیل را به نمایش درآورده است که فاجعه هسته‌ای اواسط دهه 1980 را به خوبی نشان می‌دهد. این مینی سریال توانست در مدت کوتاهی نگاه مخاطبان زیادی را به خود جلب کند. در این سریال شاهد روایت انفجار یک واحد برق هسته‌ای در کشور اوکراین هستیم که نشت رادیواکتیو آسیب‌های مالی و جانی زیادی را به همراه داشت. بررسی‌ها نشان می‌دهد ابرهای رادیواکتیویته حتی تا سوئد نیز پیش‌روی کرده بودند که بسیاری از جوانان و نوجوان به سرطان‌های مختلفی چون سرطان تیروئید دچار شدند. هم‌اکنون ویرانه‌های چرنوبیل همچنان دارای سطح بالایی از اشعه رادیو اکتیویته است.

اما باید بدانید فاجعه چرنوبیل به عنوان تنها فاجعه هسته‌ای اواخر قرن 20 میلادی محسوب نمی‌شود، چراکه فاجعه مشابه‌ای به نام فاجعه هسته ای نومک نیز در آمریکا به وقوع پیوسته است. فاجعه چرنوبیل آمریکایی تاکنون به دلیل تاثیرات منفی خود مرگ‌ومیر و بیماری‌های خطرناک مانند سرطان را برای مردم آن منطقه به همراه داشته است، اما جزئیات کامل این فاجعه توسط مقام‌های دولتی آمریکا به صورت محرمانه باقی ماند.

ماجرای فاجعه هسته ای نومک چه بود؟

کارخانه نومک جزو یکی از پروژه‌های هسته‌ای کشور آمریکا محسوب می‌شود که عدم مدیریت صحیح مالکان این کارخانه آسیب‌های زیادی را به محیط زیست و ساکنان اطراف خود وارد کرده بود. البته مقام‌های دولتی آمریکا جزئیات آن را محرمانه دانسته و تا مدت‌ها از نشر آن جلوگیری کردند. کارخانه نومک در دهه 60 میلادی با سرمایه‌گذاری وزارت جنگ رژیم صهیونیستی توسط دکتر زلمان موردخای شاپیرو و دیوید لوونتال راه‌اندازی شد. کارخانه در ناحیه پیتسبورگ پنسیلوانیا و مجاور دو روستای جنگلی آپولو و پارکز واقع شده بود که سرانجام در سال 1996 میلادی فاجعه‌ای برای آن رخ داد و نابود شد.

کارخانه نومک که یک شرکت غنی‌سازی و فرآوری اورانیوم و پلوتونیوم محسوب می‌شود در اختیار شاپیرو، فیزیکدان صهیونیست آمریکایی قرار داشت که وی نیز سوخت زیردریایی‌های اتمی و راکتورهای آمریکا را به واسطه این شرکت تامین می‌کرد. از سایر شرکای شاپیرو در راه‌اندازی کارخانه نومک می‌توان به دیوید لوونتال صهیونیست و از نزدیکان بن گورین و گلدا مایر، نخست وزیران سابق رژیم صهیونیستی اشاره کرد. سرویس‌های امنیتی آمریکا در سال 1965 میلادی دریافتند که 200 تا 600 پوند اورانیوم با غنای بسیار بالا که آماده استفاده در کلاهک هسته‌ای نیز بودند، ناپدید شدند. در همین راستا ماموران FBI آمریکا توانستند مدارکی را مبنی بر خروج مخفیانه اورانیوم غنی شده با غنای بالای 97 درصد از کارخانه نومک پیدا کنند که سرانجام پس از بررسی‌های متعدد سرقت 300 کیلوگرم اورانیم به تایید این سازمان رسید.

پس از این سرقت، کمیسیون انرژی هسته‌ای آمریکا، سازمان سیا و FBI از شاپیرو بازجویی کردند، اما این پرونده به نتیجه نرسید و به شاپیرو اتهامی وارد نشد. در سال 1985 پس از اینکه جاناتان پولارد به عنوان جاسوس دو جانبه اسرائیل در آمریکا به حبس ابد محکوم شد، اسنادی انتشار پیدا کرد که نشان می‌داد رافی ایتان به آمریکا و کارخانه نومک سفری را انجام داده بود. به طور کلی سرقت 300 کیلوگرم اورانیوم غنی شده با درصد بالا از کارخانه نومک توسط رافی ایتان و ابراهام بندور باعث شد چند هزار تن از مردم آمریکا به دنبال تسلیح زرادخانه اتمی رژیم صهیونیستی به کام مرگ کشانده شوند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد تعداد زیادی از کارشناسان آمریکایی بر این باورند که پروژه ایجاد کارخانه نومک از همان شروع به عنوان یک پروژه اسرائیلی محسوب می‌شد که هدف از ایجاد آن تامین مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای و انتقال آن به سرزمین‌های اشغالی بود. کارشناسان آمریکایی در تایید ادعای خود می‌گویند که این سرقت در سال‌های 1963 تا 1965 انجام شد و ظرف مدت کمتر از 10 سال رژیم صهیونیستی اسرائیل توانست با ایجاد مجتمع هسته‌ای دیمونا و انتقال این مواد به آنجا ده‌ها کلاهک هسته‌ای بسازد.

پس از این ماجرا کارخانه نومک توسط شرکت آتلانتیک ریچفیلد خریداری شد و پس از مدتی شرکت یکاک و ویلکاکس آن را خریدند. فروش شرکت نومک در شرایطی ادامه پیدا می‌کرد که آلودگی این شرکت به محیط زیست و ساکنان روستاهای اطراف آسیب‌های شدیدی را وارد کرده بود. سرانجام این کارخانه با اعتراض‌های شدیدی که بر آن وارد بود، تعطیل شد و تمام تاسیسات آن را منهدم کردند. همچنین با امضای باراک اوباما زمین این کارخانه در اختیار گروه مهندسان ارتش آمریکا قرار گرفت. در بهار سال 2010 میلادی نیز پس از اینکه محموله‌های تولیدی کارخانه‌های نومک به سرقت رفت، باقی‌مانده زباله‌های هسته‌ای و مواد شیمیایی این کارخانه در زمین‌های شالولند مدفون شد. تقریبا تمام ساکنان این منطقه به بیماری‌های خطرناک ژنتیکی و سرطان‌های مختلف مبتلا شدند که علت اصلی آن تشعشعات رادیو اکتیو بود. البته هنوز جزئیات میزان آلودگی این حادثه محرمانه است.

فاجعه هسته ای نومک برای بسیاری ناشناخته است

شرکت نومک دو واحد از کارخانه خود را با هدف توسعه ساخت زیردریایی هسته‌ای ارتش آمریکا در شهر آپولو و پارکز تاون شیپ راه‌اندازی کرد که در این واحدها هزاران پوند اورانیوم و پلوتونیوم و مواد رادیو اکتیو غنی‌سازی می‌شد. در این رابطه اسنادی وجود دارد که طبق آن در این دو واحد هسته‌ای مدل‌هایی از پلوتونیوم و اورانیوم مورد آزمایش قرار می‌گرفت و علاوه بر آن مدارک سازمان سیا نشان می‌دهد مواد آلاینده سمی این واحدها در محیط زیست منطقه نشت پیدا می‌کرد. بر اساس این اسناد شاپیرو در 5 می 1969 میلادی در خصوص نشت مواد آلاینده به میزان زیاد با فردی به نام دیوید لونتال گفتگو کرده بود. شاپیرو کارگران را مجبور می‌کرد تا مواد آلاینده را بدون فرایندهای ایمنی فقط با بیل مدفون سازند. شواهد نشان می‌دهد کارگران این کارخانه نیز از هر گونه لباس و تجهیزات ایمنی بی‌بهره بودند.

بسیاری از مدارک حاکی از آن است که کارگران کارخانه نومک و ساکنان شهر آپولو در مواجهه با اشعه رادیواکتیویته‌ای بودند که چندین برابر سطح استاندارد بوده است. چنین موضوعی بیماری‌ها و مرگ‌ومیر مردم آن مناطق و کارگران را به دنبال داشت. با توجه به شواهد کافی، سازمان‌های سیا و اف بی آی به وظیفه قانونی خود عمل نکردند و به مردم و ساکنان این منطقه هشدارهای لازم را ندادند. یکی از قربانیان اصلی فاجعه هسته ای نومک به نام پتی آمنو است که خانه وی با این واحد هسته‌ای فاصله اندکی داشت. پتی آمنو طی 20 سال اخیر برای پاکسازی شهر خود به عنوان یک فعال هسته‌ای اقدامات زیادی را انجام داده است. در واقع در آن زمان دولت آمریکا به این مهم دست نیافته بود که زباله‌های هسته‌ای نومک می‌تواند برای ساکنان تهدید جدی باشد، اما پس از چند سال دو واحد نومک منهدم شد و مواد آلوده آن را نیز در مناطق نزدیک پارک تاون شیپ دفن کردند که در حال حاضر این منطقه را با نام شلو لند دیسپوز آریا می‌شناسند. به طور کلی افراد بسیار کمی از خطرات این منطقه با خبر هستند و اطلاع‌رسانی مناسبی در مورد آن انجام نشده است.

پاکسازی فاجعه هسته ای نومک

پتی آمنو به واسطه فعالیت‌های خود باعث شد در سال 2002 میلادی در کنگره آمریکا برای پاکسازی فاجعه هسته ای نومک در منطقه شلولند قانونی به تصویب برسد، اما 10 سال پس از تصویب سرانجام واحد مهندسی ارتش در منطقه شلولند مراحل حفاری را شروع کرد که این عملیات حفاری پس از 2 ماه متوقف شد. برخی از منابع خبری در خصوص توقف عملیات حفاری توسط ارتش اعلام کردند در این منطقه مواد هسته‌ای زیادی کشف شد که از آنها برای تولید بمب هسته‌ای استفاده می‌شود، اما واحد مهندسی ارتش دلیل این توقف را بررسی شیوه پاکسازی اعلام کرد.

البته پتی آمو عنوان می‌کند در فضای باز این مناطق مقدار زیادی پلوتونیوم و اورانیوم وجود دارد که به مدت چند دهه کسی از وجود این مناطق اطلاعی نداشته است. گفتنی است در سال 2000 شرکت بیکاک و ویلکاکس اعلام کردند که ورشکسته شده‌اند تا به کارکنان خود غرامتی را پرداخت نکنند. البته سرانجام این شرکت در خارج از دادگاه با شاکیان خود تسویه کرد و مجبور شد مبلغ غرامتی در حدود 80 میلیون دلار را پرداخت کند. گفتنی است تا زمان این تسویه حدود 40 درصد از شاکیان در سال‌های 2008 و 2009 فوت کردند. بر اساس بررسی‌های واحد مهندسی آمریکا که در سال 2010 انجام شده است، در منطقه شلولند حداقل 50 هزار تن خاک آغشته به زباله‌های هسته‌ای قرار دارد. همچنین طبق آمار تا سال 2011 بالغ بر 2400 نفر به واسطه تشعشعات رادیواکتیویته واحدهای هسته‌ای نومک به سرطان‌های مختلفی دچار شدند و به تدریج تعداد قربانیان فاجعه هسته ای نومک به 600 تن رسید.

تاثیرات مواد رادیواکتیو بر سلامت انسان

پس از اینکه مواد رادیواکتیو شکسته شوند یا نشت پیدا کنند، انرژی آنها وارد محیط خواهد شد و این انرژی به دو روش به بدن انسان آسیب می‌زند. در روش اول مواد رادیو اکتیو به صورت مستقیم سلول‌های بدن را از بین خواهند برد یا باعث جهش‌های ژنتیکی خواهند شد. اگر این جهش ژنتیکی درمان پیدا نکند، سلول‌های سرطانی ایجاد می‌شوند. یکی از رایج‌ترین اثرات مواد رادیواکتیو ابتلا به سرطان تیروئید است. غده تیروئید رادیواکتیو یودین را جذب خواهد کرد که نتیجه آن سرطان تیروئید در فرد خواهد بود. البته یودین رادیواکتیو از عمر کوتاهی بهره می‌برند و معمولا پس از دو ماه از حادثه نابود می‌شوند. در همین رابطه آندره بوویل از انستیتو ملی سرطان عنوان می‌کند اگر انسان پس از بازه 2 ماهه در مواجهه با هوای رادیواکتیویته قرار بگیرد، یودین سلامتی وی را تهدید نخواهد کرد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر به سرطان تیروئید مبتلا می‌شوند؛ چراکه غدد تیروئید کودکان از بزرگسالان حدود 10 برابر کوچک‌تر است. از این رو یودین رادیواکتیو در بدن کودکان غلظت بیشتری خواهد داشت. البته میزان در معرض قرار گرفتن افراد به مواد رادیواکتیو نیز در نسبت آسیب‌دیدگی آن‌ها تاثیر خواهد داشت. علاوه بر اینکه انتشار اشعه‌های رادیواکتیو مرگبار است و نشانه‌هایی چون خونریزی و از بین رفتن پوسته داخلی دستگاه گوارش را به همراه دارد، از سایر آسیب‌های آن می‌توان به ریزش مو، عدم باروری در زنان و مردان، ضایعات پوستی، سرطان ریه و سرطان خون اشاره کرد.