یکی از محبوبترین نوشیدنی های جهان را میتوان چای سیاه دانست. ما قصد داریم مزایا و عوارض مصرف چای سیاه را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم.
چای بعد از آب، دومین نوشیدنی پرمصرف جهان است. همه انواع چای از گیاه کاملیا سیننسیس به دست میآیند، اما بسته به روشهای برداشت و پردازش، چایهای مختلفی تولید میشود. برای تهیه چای سیاه، برگها باید پژمرده، کوبیده شده و کاملا اکسید شوند. چای سیاه، 75 درصد از چای مصرفی سراسر جهان را تشکیل میدهد. اکسید شدن زمانی رخ میدهد که برگها برای مدت طولانی در معرض هوا قرار بگیرند. آنزیمها مواد شیمیایی موجود در برگها را تجزیه کرده و رنگ قهوهای و بویی آشنا به آن میبخشند. در مقابل، چای سبز از برگهایی تهیه میشود که اکسید نشدهاند. اکسید شدن ممکن است مزایای سلامتی زیادی را که در چای سبز وجود ندارد، همانند کاهش خطر ابتلا به چندین نوع سرطان، محافظت از قلب در برابر آترواسکلروز و حفظ فشار خون سالم را به شما هدیه دهد.
فواید بینظیر چای سیاه
بیشتر مطالعات انجام شده در مورد فواید چای، بر روی چای سبز متمرکز شده است، اما با در نظر گرفتن فرآیند اکسیداسیون در تهیه چای سیاه، ممکن است برخی مطالعات مزایای منحصر به فردی در مورد چای سیاه در اختیار شما قرار دهند.
آترواسکلروز یا تصلب شرایین
آترواسکلروز به تجمع پلاکها در دیوارههای هر شریان اشاره دارد. این بیماری میتواند به عروق کرونر قلبی و بیماری مزمن کلیه منجر شود. رادیکالهای آزاد در این شرایط بسیار نقش مهمی دارند. به طور کلی، تخمین زده میشود که سه فنجان چای سیاه در روز، خطر ابتلا به آترواسکلروز را 11 درصد کاهش خواهد داد. نتایج تحقیقات انجام شده نشان میدهد که نوشیدن 3 یا بیشتر از 3 فنجان چای در روز ممکن است از افراد در برابر بیماری عروق کرونر قلبی محافظت کند.
کاهش خطر ابتلا به سرطان
نتایج تحقیقات موسسه ملی سرطان نشان میدهد که پلیفنولهای موجود در چای ممکن است رشد تومور را کاهش دهند. آزمایشات و مطالعات حیوانی انجام شده هم حاکی از آن هستند که چای سیاه ممکن است از بدن در برابر آسیبهای ناشی از اشعه ماوراء بنفش محافظت کند. نتایج مطالعات موجود بر روی این چای، بیانگر تاثیر مثبت آن بر روی مثانه، ریه و پروستات هم هستند.
جالب است بدانید که چای سیاه میتواند ژنهایی که موجب کاهش حساسیت به شیمی درمانی میشوند را تحریک کند. مطالعات مختلف، نتایج متناقضی را در مورد چای سیاه و سرطان مشاهده کردهاند و همچنین در مطالعات گوناگون، متوجه شدهاند که چای سیاه هم باعث افزایش و هم کاهش خطر ابتلا به سرطان ریه میشود.
محققان نتوانستهاند چگونگی تعامل میان آنتی اکسیدانها و سلولهای سرطانی را برای کاهش خطر ابتلا به سرطان توضیح دهند. با این حال، یک تیم تحقیقاتی به این نتیجه رسیدند که نوشیدن شش فنجان چای در روز میتواند وضعیت آنتی اکسیدانی را تقویت کند.
کاهش فشار خون
نتایج مطالعات انجام شده در سال 2012 میلادی، نشان دادهاند که مصرف چای سیاه میتواند فشار خون دیاستولیک و سیستولیک را کاهش دهد. این چای میتواند تاثیر یک وعده غذایی چرب را هم از بین ببرد.
مواد موجود در چای سیاه
بر اساس گفته موسسه ملی سرطان، چای حاوی موارد زیر است:
- آلکالوئیدها (کافئین ، تئوفیلین و تئوبرومین)
- آمینو اسید
- کربوهیدراتها
- پروتئینها
- کلروفیل
- فلوراید
- آلومینیوم
- مواد معدنی و عناصر کمیاب
- ترکیبات آلی فرار که به بو و طعم آن کمک میکند
چای سیاه حاوی پلی فنول (یک ترکیب شیمیایی بوده که به طور طبیعی در گیاهان وجود دارند و میتوانند از بدن در برابر تابش اشعه ماوراءبنفش و عوامل بیماریزا محافظت کنند) هم هستند و بدین سبب مزایای سلامتی زیادی برای انسانها فراهم میکنند. بهتر است بدانید که فلاونوئیدها نوعی پلی فنول هستند. پلی فنولها خاصیت آنتی اکسیدانی دارند و این آنتی اکسیدانها میتوانند با فعالیت سلولهای رادیکال آزاد مقابله کنند، زیرا همانطور که میدانید رادیکالهای آزاد برای سلامتی بدن مضر هستند و حتی میتوانند سلولهای بدن را از بین ببرند. رادیکالهای آزاد در ایجاد بسیاری از بیماریها و شرایط همانند آترواسکلروز و برخی سرطانها نقش دارند.
نکات مربوط به مصرف این چای
هنوز به تحقیقات بیشتری درباره مزایای سلامتی چای سیاه نیاز است، اما به طور کلی، جهت افزایش میزان کافئین روزانه بدن، چای سیاه جایگزین سالمتری نسبت به سایر نوشیدنی های کافئین دار است. کافئین، محرکی است که تمرکز و انرژی را در طول روز تقویت میکند. چای سیاه کالری کمی دارد و دارای طعمی فوقالعاده است.
ایدههایی برای مصرف چای
در این قسمت از مقاله به ارائه نکاتی جهت ترکیب چای سیاه در وعدههای غذایی اشاره خواهیم کرد. اضافه کردن چای به انواع سوپها یا پختن لوبیا و غلات با چای، رنگ و بویی دودی به غذاها میبخشد. چای به عنوان بخشی از دسر هم به کار میرود، به عنوان مثال، افزودن چای به شیر گرم فاقد چربی، انواع پودینگها و شکلاتها میتواند نتایج بسیار خوبی در طعم و عطر دسرها به همراه داشته باشد.
خطرات ناشی از مصرف چای سیاه
مصرف این نوع چای میتواند خطراتی را هم به همراه داشته باشد که در ادامه به طور کامل به آن خواهیم پرداخت:
عناصر سمی
چای دم کرده حاوی مواد معدنی بوده که مصرف زیاد آنها میتواند سمی باشد. سرب و آلومینیوم در چای وجود دارند و مصرف این فلزات سنگین به مقدار زیاد، میتواند برای انسان سمی باشد. مقدار کمی آرسنیک و کادمیوم هم در برخی چایها وجود دارد که البته به دلیل ناچیز بودن مقدار آن، مضر نیست و خطری را برای انسان به همراه ندارد. چای سیاه منگنز بسیار زیادی دارد، بنابراین مصرف بیش از حد آن میتواند سمی باشد. توجه داشته باشید که هر چه از مدت دم کردن چای بیشتر بگذرد، غلظت این عناصر سمی بیشتر میشود، بنابراین توصیه میشود حداکثر زمان برای دم آمدن چای باید 3 دقیقه باشد. ممکن است بسته به محل و چگونگی رشد چای، اثری از سموم و آفات بر روی برگهای آن وجود داشته باشد، بنابراین آن را در حد تعادل مصرف کنید. حداکثر چای مصرفی برای هر روز، 10 فنجان است.
تاثیرات کافئین
چای سیاه حاوی 2 تا 4 درصد کافئین است، از این رو افرادی که به کافئین حساسیت دارند، هنگام مصرف چای به مقدار زیاد، شرایطی همانند بیخوابی، اضطراب، کجخلقی یا احساس ناراحتی در ناحیه معده را تجربه خواهند کرد. مصرف زیاد کافئین ممکن است منجر به بروز عوامل زیر هم شود:
- آریتمی قلبی یا ضربان نامنظم قلب
- اسهال و سندرم روده تحریکپذیر
- فشار در ناحیه چشم و گلوکوم
- قند خون و دیابت
- افزایش فشار خون
- افزایش تجمع کلسیم در ادرار و پیرو آن ضعف و پوکی استخوان
در صورتی که پس از نوشیدن منظم چای هر یک از علائم فوق را تجربه کردید، باید مصرف چای را کاهش داده و در صورت تداوم علائم، به پزشک مراجعه کنید.
کمخونی
بر اساس نتایج تحقیقات موجود، نوشیدن چای به همراه وعدههای غذایی موجب کاهش جذب آهن میشود، این بدان معنا است که مصرف چای با مواد غذایی، توانایی بدن در جذب آهن را کاهش میدهد. افرادی که دچار کمبود آهن هستند، باید توجه داشته باشند که به هنگام مصرف مکملهای آهن یا وعده غذایی سرشار از آهن، چای مصرف نکنند. به طور کلی، میان نوشیدن چای و صرف یک وعده غذایی، حداقل یک ساعت زمان لازم است.
تعامل با داروها و مکملها
چای سیاه با طیف وسیعی از داروها و مکملها در تعامل بوده که در اینجا به معرفی آنها خواهیم پرداخت:
- مهارکنندههای MAO که برای درمان افسردگی مورد استفاده قرار میگیرند
- محرکهایی همانند ریتالین
- داروهایی که برای جلوگیری از آریتمی، بیخوابی، سوزش معده، زخم یا اضطراب مورد استفاده قرار میگیرند
- اسید فولیک
چای ممکن است در صورت مصرف سایر مواد محرک، موجب افزایش فشار خون و ضربان قلب شود و کاهش جذب اسید فولیک را به همراه داشته باشد. در نظر داشته باشید که اضافه کردن شکر به چای از فواید سلامتی آن میکاهد. در صورتی که چای سیاه بخشی از رژیم غذایی شما بوده و در کنار آن داروی خاصی هم مصرف میکنید، پزشک خود را در جریان قرار دهید.