نزدیکترین کهکشان مارپیچی به ما میلیاردها سال است که کهکشان‌های همسایه را می‌بلعد!

مطالعات جدید دانشمندان نشان می‌دهد کهکشان آندرومدا (Andromeda) که نزدیکترین کهکشان مارپیچی به ما نیز محسوب می‌شود، میلیاردها سال است که در حال بلعیدن کهکشان‌های دیگر است!

تئوری‌های بسیار زیادی در رابطه با نحوه پایان دنیا و منقرض شدن نجات بشریت وجود دارد. اما شاید اگر بخواهیم نگاهی علمی به این ماجرا داشته باشیم، اجتناب ناپذیرترین راه نابودی بشریت، برخورد کهکشان راه شیری با نزدیکترین کهکشان مارپیچی به ما یعنی کهکشان آندرومدا باشد.

نکته قابل توجه این است که شاید تا میلیون‌ها یا حتی میلیاردها سال دیگر، اگر بشریت هنوز منقرض نشده باشد، بتواند راهی برای خروج از منظومه شمسی پیدا کند اما حتی تصور اینکه روزی بشر تواند از کهکشان راه شیری خارج شود هم انقدر غیرممکن و غیرواقعی بنظر می‌رسد که حتی در آثار علمی‌تخیلی هم به ندرت به آن پرداخته شده است!

پس به طور کلی می‌توان گفت که برخورد کهکشان راه شیری با آندرومدا امری اجتناب ناپذیر است، و از آن طرف، ما هم هرگز نمی‌توانیم از کهکشان راه شیری خارج شویم! با این ذهنیت ناامیدکننده و شاید کمی ترسناک، به ادامه مقاله می‌پردازیم…!

نزدیکترین کهکشان مارپیچی به ما

تصویری از کهکشان آندرومدا

کهکشان‌های زیادی در کیهان هستند که ممکن است روزی قصد جان ما را بکنند، اما کهکشانی که همین حالا هم برنامه‌هایی برای نابودسازی ما در سر دارد، نزدیکترین کهکشان مارپیچی به ما یعنی کهکشان آندرومدا است که در فاصله 2.5میلیون سال نوری ما قرار گرفته است. این کهکشان مارپیچی، به مِسییِر 31 (Messier 31) یا M31 نیز شناخته می‌شود. شاید این سوال برایتان بوجود آمده باشد که چرا ما انقدر روی کلمه “مارپیچی” تاکید داریم، دلیل این موضوع این است که کهکشان آندرومدا، صرفا نزدیکترین کهکشان مارپیچی به ما است و نزدیکترین کهکشان به کهکشان کهکشان راه شیری نیست.

این افتخار در اختیار کهکشان کلب اکبر (Canis Major با نام فارسی سگ بزرگ) است که البته این ماجرا برای خودش، خیلی سرنوشت خوشی را رقم نزده است! کلب اکبر با وجود “اکبر” بودنش، اما یک کهکشان کوتوله محسوب می‌شود که هرگز هم نمی‌تواند خطری برای ما بوجود بیاورد! جالب است بدانید که کلب اکبر همین حالا هم وارد کهکشان راه شیری شده و اتفاقا فاصله خود ما در منظومه شمسی با این کهکشان، کمتر از فاصله ما با مرکز کهکشان راه شیری است!

پس کلب اکبر با وجود اینکه دارای بیش از 1میلیارد ستاره است، اما برخوردش با کهکشان ما، مانند برخورد یک موشک کاغذی به یک هواپیمای عظیم است! هرچند تمام همسایه‌های ما، چنین همسایه‌های بی‌آزاری نیستند و برخی از آن‌ها می‌توانند حتی منجر به ویرانی کامل کهکشان راه شیری بشوند. اینجا است که کهکشان آندرومدا وارد بازی می‌شود! از آنجایی که آندرومدا، نزدیک ترین کهکشان مارپیچی به ما است و ابعادی تقریبا برابر با ابعاد کهکشان راه شیری دارد، در نتیجه به هیچ عنوان یک موشک کاغذی نیست، و در کمترین حالت ممکن، این کهکشان هم یک هواپیمای عظیم دیگر است!

هم‌نوع‌خواری در میان کهکشان‌ها!

شاید معتقد باشید که حیات وحش، دنیای بسیار بی رحمی است چرا که بعضا حتی حیوانات و موجوداتی که هم‌نوع هم هستند هم به یک دیگر رحم نمی‌کنند و همدیگر را می‌خورند. این موضوع حتی در میان انسان‌ها هم، هرچند به ندرت، اما مشاهده شده و به همین دلیل است که ما با لفظ آدم‌خواری یا کَنیبالیسم (Cannibalism) به هیچ عنوان غریبه نیستیم!

اما جالب است بدانید که این خوی وحشی‌گری، درواقع در تار و پود ما نهفته شده است چرا که خود کهکشان ما هم مانند تمام کهکشان های بزرگ دیگر، یک کهکشان هم نوع خوار است! به عنوان مثال تا همین حالا هم دانشمندان تخمین زده‌اند که کهکشان ما ممکن است بیش از 11کهکشان دیگر را در طول حیات خودش بلعیده باشد!

اما اگر بخواهیم از دید علمی به این ماجرا نگاه کنیم، شاید برای شما هم این سوال بوجود آمده باشد که کهکشان‌ها دقیقا چگونه دیگر کهکشان‌ها را می‌بلعند؟ در پاسخ این سوال ابتدا باید بگوییم که این مقوله، هنوز هم به طور کامل برای دانشمندان روشن نشده است. درواقع ما هنوز اطلاعات دقیقی از نحوه رخ دادن چیزی که به کهکشان خواری مشهور شده نداریم. از آن مهمتر این است که ما حتی به طور دقیق نمی‌دانیم که هنگام بلعیده شدن یک کهکشان توسط کهکشان دیگر، دقیقا چه اتفاقی رخ می‌دهد. اما با این وجود، ستاره‌شناسان و اخترفیزیک دانان، به یک درک کلی در رابطه با این موضوع رسیده‌اند که سعی می‌کنیم در ادامه به زبانی ساده آن را شرح دهیم:

هنگامی که دو کهکشان به یکدیگر نزدیک می‌شوند، جاذبه میان این دو کهکشان روی اجرام آسمانی کهکشان دیگر، اثر می‌گذارد. درنتیجه اجرام آسمانی‌ای که در لایه‌های بیرونی هرکدام از این کهکشان ها قرار دارند، به داخل کهکشان دیگر کشیده می‌شوند. اگر یکی از این کهکشان‌ها، به مراتب کوچکتر از کهکشان دیگر باشد، بدون اینکه تاثیر خاصی بر کهکشان بزرگتر بگذارد، به داخل آن کشیده می‌شود و بجای اینکه یک کهکشان مستقل باشد، به بخشی از کهکشان بزرگتر تبدیل می‌شود. البته این کهکشان در حین ملحق شده به کهکشان بزرگتر، با تغییرات بسیار عظیمی مواجه می‌شود که می‌تواند حتی ساختار آن را به طور کامل تغییر دهد.

نیاز به توضیح نیست که در هنگام رخ دادن اینگونه برخوردهای کهکشانی، کهکشان بزرگتر، یا به تعبیری کهکشان برنده، عملا بدون تغییر باقی می‌ماند و این کهکشان بازنده است که همه چیز را از دست می‌دهد! اما چه اتفاقی می‌افتد اگر دو کهکشان با ابعاد و قدرت تقریبا یکسان با یکدیگر برخورد کنند؟ به طور دقیق و قطعی نمی‌توان گفت که در این هنگام چه اتفاقی رخ خواهد داد اما یک چیز را می‌توان تقریبا با قطعیت گفت و آن هم این است که هیچ کهکشان برنده‌ای باقی نخواهد ماند و هر دو کهکشان، بازنده این بازی خواهند شد:

اگر دو کهکشان با ابعاد و قدرت تقریبا یکسان با همدیگر برخورد کنند، اتفاقی که رخ خواهد داد این است که به احتمال بسیار زیاد، مرکز دو کهکشان با یکدیگر برخورد خواهد کرد و این دو کهکشان که در ابتدا، کهکشان های مارپیچی بوده‌اند، با یکدیگر ادغام می‌شوند و درنهایت یک کهکشان بیضوی (Elliptical galaxy) را تشکیل خواهند داد. اگر اجرام آسمانی موجود در این دو کهکشان، اعم از سیارات، ستاره‌ها و منظومه‌ها، از خود برخورد جان سالم به در ببرند، باز هم تغییرات عظیمی را تجربه خواهند کرد. مهمترین تغییر این است که مدار گردش تقریبا تمام اجرام آسمانی موجود در این دو کهکشان، با تغییرات عمده مواجه می‌شود و درنتیجه کهکشان بیضوی جدید، هیچ شباهتی با دو کهکشان مارپیچی‌ای که با یکدیگر برخورد کرده بودند، نخواهد داشت. ضمن اینکه در این کهکشان بیضوی، دیگر هرگز ستاره جدیدی ساخته نخواهد شد.

برخورد آندرومدا با کهکشان ما؛ برنده کیست؟

لحظه برخورد دو کهکشان با یکدیگر

براساس مقاله علمی‌ای که اخیرا توسط یک تیم ستاره شناس به رهبری دکتر داگال مَکِی (Dougal Mackey) تهیه شده، نه تنها یک بار دیگر ثابت شده که کهکشان آندرومدا توانایی نابودی کهکشان ما را دارد، بلکه ممکن است حتی این کهکشان، از کهکشان ما هم گذشته تیره‌تری داشته باشد! طبق اطلاعات موجود در این مقاله، کهکشان آندرومدا به مدت میلیاردها سال، درحال بلعیدن کهکشان های همسایه خود بوده و ممکن است برخورد آن با کهکشان ما، حتی از چیزی که تا پیش از این تصور می‌شد هم فاجعه‌بار تر باشد.

طبق تخمین‌های دقیق و علمی دانشمندان، چیزی حدود 4.5میلیارد سال دیگر، کهکشان مارپیچی آندرومدا با کهکشان ما برخورد خواهد کرد. اینکه پس از این برخورد، کدام کهکشان موفق به شکست دادن و درنتیجه بلعیدن کهکشان دیگر می‌شود، هنوز مشخص نیست اما همانگونه که در بخش قبلی هم به آن اشاره شد، نبرد سختی بین دو کهکشان صورت خواهد گرفت و در نهایت هم به احتمال بسیار زیاد، هیچکدام موفق به بلعیدن کامل رقیب خود نمی‌شود و این دو کهکشان با یکدیگر ادغام خواهند شد. درنتیجه این احتمال کاملا وجود دارد که پس از برخورد این دو کهکشان با یکدیگر، یک کهکشان جدید با ساختار و قوانین متفاوتی بوجود بیاید.

اگر تا آن زمان، بشریت هنوز نابود نشده باشد، به احتمال قریب به یقین، توانایی مقابله با این تغییرات را ندارد و حتی اگر سیاره ما به طور مستقیم هم در حین ادغام شدن کهکشان راه شیری با کهکشان آنرومدا، با جرم آسمانی دیگری برخورد نکند، باز هم بخاطر تغییر مدار خودش و دیگر اجزای منظومه شمسی، شرایطی بسیار متفاوت از وضعیت کنونی را تجربه خواهد کرد. فراموش نکنیم که تغییرات بسیار اندکی که تاکنون در مدار چرخش زمین به دور خورشید به وجود آمده، باعث ایجاد عصر یخبندان و بسیاری شرایط وحشتناک دیگر شده است. پس واضح است که تغییرات اساسی مدار چرخش زمین به دور خورشید، به احتمال بسیار زیاد باعث انقراض انسان‌ها و دیگر موجودات زنده کره زمین خواهد شد.

هرچند ا وجود اینکه آندرومدا نزدیکترین کهکشان مارپیچی به ما است، اما همانطور که اشاره شد، 4.5میلیارد سال دیگر با کهکشان راه شیری برخورد خواهد کرد. پس می‌توانیم حداقل به این موضوع دل خوش باشیم که هرگز قرار نیست خودمان یا صدها نسل آینده‌مان، تغییر وضعیت کره زمین به یک جهنم جوشان، یا یک سیاره یخی را تجربه کنیم!