گیاه پرورش یافته فضاپیمای چانگ ای ۴ بر روی ماه دارای دو برگ بوده است

وقتی که در سوم ژانویه ۲۰۱۹ فضاپیمای چانگ ای ۴ از کشور چین بر روی نیمه تاریک ماه فرود آمد، انسان یک موفقیت تاریخی را برای خود به ثبت رساند. اما در میان شگفتی های رقم خورده توسط این فضا پیما، پرورش گیاه بر روی ماه بود که بیشترین توجهات را به خود جلب کرد.

فضاپیمای چانگ ای ۴ از چین، اوایل سال میلادی جاری موفق به فرود بر روی نیمه پنهان ماه شد، همه نگاه ها به سمت پروژه بلندپروازانه چینی های بود. آنها می خواستند نخستین گیاه را بر روی ماه پرورش دهند.

برای نخستین بار بود که یک فضا پیما موفق می شد خود را به نیمه پنهان ماه برساند. چانگ ای ۴  یک محموله بسیار مهم را با خود حمل کرده بود و این محموله یک زیست کره کوچک به وزن ۲ کیلو و ۶۰۰ گرم بود که چینی ها نام «اکوسیستم کوچک ماهی» را بر آن نهاده بودند.

قطر این زیست کره کوچک مینیاتوری که به شکل یک سیلندر عمودی بود در حدود ۱۶ سانتی متر و ارتفاع آن ۱۸ سانتیمتر بود. در واقع، اکوسیستم کوچک ماه در خود شرایطی بمانند زمین داشت و شش گونه زیستی را در درون خود جای داده بود، اما این گونه ها باید دو تغییر مهم که متعلق به ماه بود را تجربه می کردند؛ از یک سو جاذبه کمتر ماه و از سوی دیگر تشعشعات مخرب موجود بر روی ماه می توانست آنها را از خود متاثر کند.

چانگ ای ۴ و رشد دانه کتان

در درون اکوسیستم کوچک ماه، دانه های کتان، دانه های سیب زمینی، دانه های کلزا، مخمر، تخم پشه میوه و نوعی گیاه هرز مقاوم به نام Arabidopsis thaliana وجود داشت. برای اولین بار بود که انسان قصد پرورش گیاه بر روی ماه کرده بود. اما در میان گونه های زیستی یاد شده هیچ یک دوام نیاوردند و تنها دانه کتان بود که در مقابل شرایط سخت زیستی ماه مقاومت کرد.

در آن زمان، تیم دانشمندان چینی تصور می کردند گیاه کتان تنها یک برگ داشته است، اما دیتاهای اخیر نشان می دهد که این گیاه موفق شده بود تا دو برگ را بر روی خود رشد دهد. متاسفانه دیگر ارگانیزم ها نتوانستند دستاوردی برای دانشمندان چینی به همراه داشته باشند و به سرعت مردند.

بعد از طی شدن اولین روز ماه، جوانه های کتان بتدریج مردند، زیرا دمای هوا تا ۳۱۰ درجه فارنهایت به زیر صفر سقوط کرد. دانشمندان چینی قبل از اعزام چانگ ای ۴  به ماه قصد داشتند یک لاک پشت کوچک را نیز روانه این سفر پر مخاطره کنند، اما محدودیت های سفر، این برنامه را متوقف کرد. در واقع شرایط چانگ ای ۴ به گونه ای بود که نمی توانست باری بیشتر از ۳ کیلوگرم را با خود حمل کند.

اگر چنین لاک پشتی راهی این سفر پرمخاطره میشد شرایط بسیار سختی را باید قبل از مرگ تحمل می کرد. این لاکپشت به خاطر کاهش شدید دما و نیز از دست دادن اکسیژن جان خود را از دست می داد.

در سال ۱۹۶۸ روسها ماموریتی به نام زاند ۵ را با موفقیت انجام دادند و در این ماموریت دو لاک پشت، پشه های میوه و مقادیری گیاه به ماوراء جو ارسال کردند. در زمان بازگشت به زمین، لاک پشت ها بسیار گرسنه بودند، اما زنده به زمین بازگشتند. این موفقیت در نوع خود بی نظیر بود، اما چانگ ای ۴  می خواست لاک پشت ها را به روی نیمه پنهان ماه فرود آورد.

دانشمندان چینی منتظر ماموریت بعدی به ماه هستند و قصد دارند این بار اشکال زیستی بیشتری را به ماه اعزام کنند، اما این مورد در صورتی ممکن است که فضاپیما تحمل حمل بار بیشتر را داشته باشد.

چین در حال حاضر بر روی چانگ ای ۶ کار می کند. این فضا پیما باید نمونه ها را به زمین باز گرداند و به احتمال زیاد ماموریت آن در اواسط ۲۰۲۰ صورت می گیرد. چانگ ای ۶ در واقع برنامه چین برای پشتیبانی از ماموریت چانگ ای ۵ است که بر اساس آن چینی های قصد دارند نمونه های ارسالی به ماه را به زمین باز گردانند.

علاقه به پرورش نمونه های زیستی بر روی ماه کشورهای بسیاری را به خود جلب کرده است. علاوه بر چین، در حال حاضر ایالات متحده، روسیه، آژانس فضایی اروپا، ژاپن و هند بر روی چنین پروژه هایی کار می کنند. دانشمندان با انجام چنین پروژه هایی که چانگ ای ۴  انجام داده است قصد دارند واکنش گونه های زیستی به شرایط حاکم بر ماه را بسنجند.