تابش نور از چشم پدیدهای عجیب و مرموز است که توسط برخی از بیماران سرطانی در هنگام انجام پرتودرمانی، تجربه میشود. حال دانشمندان با ثبت تصویر این پدیده علت رخ دادن آن را مشخص کردهاند.
تابش نور از چشم اتفاقی است که تعدادی از بیماران تحت درمان رادیوتراپی یا همان پرتودرمانی، در مورد آن صحبت میکنند. این پدیده که حتی در زمان بسته بودن چشمها هم رخ میدهد، برای مدتها در ذهن دانشمندان سوالاتی را به وجود آورده بود و اخیرا با ثبت آن توسط دوربینهای محققان، به نظر میرسد که دلیل اصلی رخ دادن چنین اتفاقی در فرآیند پرتودرمانی مشخص شده است. در ادامه با گجت نیوز همراه باشید.
تابش نور از چشم بیماران رادیوتراپی
ماجرا از زمانی شروع شد که برخی بیماران تحت درمان رادیوتراپی گزارش کردند که در هنگام انجام فرآیند درمان نوری در جلو چشم آنها ظاهر میشود. این اتفاق که از آن زمان توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است، اخیرا در مقالهای مورد بحث قرار گرفته و گفته شده که دلیل اصلی تابش نور از چشم این بیماران به پدیده تابش چرنکوف (Cherenkov Radiation) مربوط میشود؛ این تابش همان پدیدهای بوده که باعث درخشش آبی رنگ راکتورهای هستهای در زیر آب میشود.
در مورد کشف چرنکوف در سال 1934 میتوان گفت که این دانشمند در آن زمان متوجه شد که به هنگام انجام فرآیندهای داخل راکتور هستهای، الکترونهای آزادشده با سرعتی بیشتر از نور در داخل آب حرکت میکنند و این اتفاق با شکستن دیوار نوری، نوعی درخشش آبی رنگ را به وجود میآورد. لازم به ذکر است که در داخل آب سرعت نور حدودا 25 درصد کاهش میابد و به همین دلیل الکترونهای مورد نظر میتوانند در چنین شرایطی از سرعت نور جلو بزنند.
شبیهسازیهای پژوهشی نشان میدهند که در هنگام عبور پرتوهای رادیوتراپی از مایع زجاجیه یا همان ژل شفاف چشم، مقداری نور به وجود میآید و برای این ادعا مدارک معتبری هم تهیه شده است. چنین کشفی میتواند فرآیندهای درمانی را بهبود ببخشد و تا حدی خیال بیماران را از بابت نور چشمانشان راحت کند.
ایروین تندلر (Irwin Tendler)، یکی از مهندسان زیست پزشکی کالج دارتموت در این رابطه میگوید که تصاویر ثبتشده توسط تیم او به وضوح نشان میدهند که پدیده چرنکوف باعث تابش نور از چشم بیماران در زمان پرتودرمانی میشود. پیش از این هم محققان گفته بودند که پدیده چرنکوف باعث چنین اتفاقی میشود، اما این اولین بار است که پژوهشگران با استفاده از نوعی تکنیک فیلمبرداری به نام “CDose” توانستهاند فرضیه مطرحشده را اثبات کنند.
این سیستم تصویربرداری مخصوصا برای تشخیص ساطع شدن نور در هنگام رادیوتراپی در انسانها و حیوانات طراحی شده و وقتی به کمک تکنیک مورد نظر مشخص شد که نور به وجود آمده در چشم بیماران حاصل پدیده چرنکوف بوده، بیماران هم خود گزارش کردند که در آن زمان پرتوهای نور در جلوی چشمشان ظاهر شده است.
تندلر در این رابطه میگوید که با تحلیل ترکیب طیف نوری تابیدهشده میتوان تشخیص داد که نور مورد نظر مربوط به پدیده چرنکوف است و چنین کشفی علاوه بر کمک به پیشرفتهتر شدن تکنیکهای رادیوتراپی، به پزشکان نشان میدهد که آیا پرتوهای اعمال شده در فرآیند درمانی به اهداف مشخص شده رسیدهاند یا نه؟ از طرف دیگر دادههای به دست آمده به کمک سیستم CDose برای پزشکان مشخص میکند که در طی درمان بیمار واقعا پدیده چرنکوف را تجربه میکند و یا پرتوهای آزاد شده باعث اختلال در بینایی او شدهاند.
البته گفته شده که همچنان فاکتورهای دیگری مانند تحریک مستقیم عصب چشمها و فوتونهای بیوشیمیایی بسیار ضعیف هم نقشی در تابش نور از چشم افراد تحت درمان رادیوتراپی دارند، اما مشخص است که عمده نور تولید شده در مایع چشم افراد به شکسته شدن دیوار نوری مربوط میشود.
مقاله تیم تندلر در ژورنال بینالمللی “International Journal of Radiation Oncology” به چاپ رسیده است.