یک درخت افسانه ای میوهای که به زمان روم باستان مربوط میشود، به تازگی توسط دانشمندان پرورش یافته است. بذرهای استفاده شده برای این درخت رومی دو هزار سال عمر دارند!
محققان اخیرا با استفاده از بذرهای درخت خرما که برای دو هزار سال در خرابهها و غارهای باستانی قرارگرفته بودند، موفق به رشد یک درخت افسانهای رومی شدهاند. این دستاورد دانشمندان نمونه جالبتوجهی از طول عمر بالای بذر گیاهان است و نتایج به دست آمده نشان میدهند که دانههای خرمای مورد نظر با وجود گذشت بیست قرن از عمر آنها، هنوز هم توانایی رشد در خاک حاصلخیز را دارند. در ادامه با گجت نیوز همراه باشید.
رشد درخت افسانه ای رومی
با پرورش نهال این درخت افسانه ای که از نوع خرمای نخل یهودی (Judean date) است، دانشمندان موفق به پردهبرداری از اسرار پرورش گیاهان در دوران باستان شدند. در مقاله چاپ شده در این رابطه اظهار شده که اصالت خرمای یهودی از طریق تحقیقات اخیر مشخص شده است و میتوان دریافت که دانههای دو هزار ساله مورد نظر از ترکیب دانههای به کار رفته در کشاورزی شرقی و غربی به دست آمدهاند.
این یافتهها با محل اصلی کشت درخت خرمای یهودی در جایی که مراودات شرق و غرب در روم باستان صورت میگرفته، مطابقت دارد. باستان شناسان دانههای این درخت افسانه ای را در خرابههای کاخ پادشاه هرود بزرگ (King Herod the Great) و همچنین غارهای شمال اسرائیل، بین تپههای یهودی و دریای مرده کشف کردند.
پس از کشف دانهها، گروهی از دانشمندان به سرپرستی سارا سالون (Sarah Sallon) بذرها را مورد بررسی قرار دادند و از بین آنها 33 دانه برای آزمایشها جدا شدند. یکی از دانهها برای مقایسههای آینده جدا شد و پس از انجام اقدامات اولیه برای آماده کردن بذرها، 32 دانه دیگر کاشته شدند.
تحقیقات اخیر سالون و همکارانش در ادامه پژوهشهای مشابهی است که در سال 2008 منجر به پرورش یک نهال باستانی شده بود. از بین 32 بذر کاشته شده، 6 دانه با موفقیت سر از خاک بیرون آوردند و محققان نامهای یونس، اوریل، بواز، جودیت، هانا و آدم را برای آنها انتخاب کردند. رشد این 6 دانه فرصتی برای بررسی دقیق گیاهان باستانی را به محققان داد که آنالیز دانههای اولیه به هیچ وجه فراهم نمیکرد.
در قدم اول پوسته دانهها که به ریشه گیاهان رشد کرده متصل بودند، مورد بررسی قرار گرفتند. این نوع مواد برای تاریخگذاری رادیوکربن (radiocarbon dating) و مشخص کردن قدمت بذرها مناسب هستند. آنالیزها نشان داد که این دانهها سنی بین 1800 تا 2400 سال دارند.
در مراحل بعدی گیاهان مورد نظر از لحاظ ژنتیکی آنالیز شدند و دادههای به دست آمده از این طریق با اطلاعات ژنتیکی نخلهای خرمای امروزی مقایسه شد. این بررسیها تایید کردند که بذرها از ترکیب مواد ژنتیکی دانههای خاورمیانه با دانههای موجود در شمال آفریقا به وجود آمدهاند. چنین نتایجی نشان میدهد که در دوران باستان اقدامات پیچیده و شگفتانگیزی برای مهندسی کشاورزی دانهها و تولید گیاهان ترکیبی صورت میگرفته است و این درخت افسانه ای رومی هم یکی از نمونههای چنین اقداماتی است.
سالون میگوید که نویسندگان دوران باستان چنین گیاهانی را در آثار خود توصیف کردهاند و گفته شده که مهندسی کشاورزی باستانی به منظور تولید میوههایی بزرگتر، شیرینتر، مغذیتر و ماندگارتر انجام میشده و محصولات چنین فعالیتهای کشاورزی در سراسر امپراتوری روم پخش میشدهاند.
در آثار نویسندگان باستانی انواعی از خرمای یهودی مثل خرمای نیکولای (Nicolai) توصیف شدهاند که میوه آنها حتی به طول 11 سانتیمتر هم میرسیده است. بررسی دانههای باستانی کشف شده هم نشان داد که این بذرها 30 درصد از بذرهای امروزی بزرگتر هستند و به همین دلیل ممکن است که میوههای رشد کرده از بذرها هم بزرگتر باشند.
از طرف دیگر توانایی شگفتانگیز دانهها برای جوانه زدن پس از دو هزار سال توجه دانشمندان را به خود جلب کرده است؛ همانطور که کشاورزان میدادند، هرچه مدت زمان استفاده از بذر طولانیتر شود، احتمال جوانه زدن و رشد گیاه از آن کمتر میشود و پیدا کردن راز جوانه زدن دانههای درخت افسانه ای رومی پس از چندین قرن میتواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار دانش کشاورزی بگذارد.
گفته شده که با سقوط امپراتوری روم پرورش خرمای یهودی شدیدا ضربه خورد و در حالی که برخی گزارشها از تولید این نوع خرما تا قرن 11 میلادی خبر میدهند، میتوان با اطمینان گفت که در قرن نوزدهم دیگر هیچ اثری از این نوع خرما باقی نماند. حال به کمک پژوهشهای سالون و سایر دانشمندان چنین گیاهانی مجددا به زندگی برمیگردند.
ژورنال “Science Advances” نتایج تحقیقات سالون و همکارانش را منتشر کرده است.