رونمایی از بلک بری زد 10 (BlackBerry Z10) شروعی دوباره برای بلکبری بود که به بنبست رسیده بود. در ادامه مروری بر دوران طلوع و غروب دوباره این شرکت با بلک بری زد 10 خواهیم داشت.
بلک بری پادشاه صفحه کلید بود. این شرکت بر پایه سرویس ارسال پیام کوتاه بنا نهاده شده است. اولین محصولات شرکت بلک بری پیجرهای دو طرفه بودند که برای اولین بار در سال 1996 وارد بازار شدند. ورود به بازار موبایل تا سال 2000 بخشی از فعالیتهای این شرکت نبود.
شرکت بلک بری با نام “Research In Motion” یا به اختصار RIM بنیانگذاری شد، اما در سال 2013 تصمیم گرفته شد که از نام محصولات خود استفاده کرده و خود را با نام برند بلک بری معرفی کند. یک رویداد مهم دیگر در آن سال رونمایی از سیستم عامل جدید بلک بری 10 بود.
این یک سیستم عامل کاملا جدید بود که به جای نسخههای قدیمی سیستم عامل بلک بری و نسخههای اولیه سیستم عامل سیمبیان، از صفر تا صد برای صفحه نمایشهای لمسی ساخته شده بود.
عرضه اولین آیفون و استقبال گسترده از نمایشگرهای لمسی برای شرکتی که پیرامون کیبوردهای سختافزاری فعالیت میکرد، به مثابه یک فاجعه بود. گوشی بلک بری استورم (BlackBerry Storm) اولین تلاش شرکت RIM برای ورود به عرصه گوشیهای با صفحه نمایش لمسی بود، اما آنها نتوانستند موفق باشند.
این شرکت دو محصول را در خط تولید خود داشت که عبارت بودند از بلک بری زد 10 و بلک بری کیو 10. مدل بلک بری زد 10 یک گوشی هوشمند مدرن با صفحه نمایش لمسی خازنی بود، در حالی که مدل بلک بری کیو 10 از طراحی کلاسیک بلک بری به همراه کیبورد سختافزاری بهره میبرد که دارای کلیدهای با شکل مخصوص در زیر صفحه نمایش تقریبا چهار گوش دستگاه بود.
با نزدیک شدن به زمان مسابقات لیگ سوپر بول که یکی از مهمترین اوقات سال برای تبلیغات بود، رهبری شرکت باید تصمیم میگرفت که برای تبلیغات با کدام یک از مدلهای زد 10 یا کیو 10 میخواهد دست به کار شود. همبنیانگذار شرکت، مایک لازاریدیس، میخواست که تبلیغات را روی گوشی بلک بری کیو 10 متمرکز کند. این در حالی بود که مدیران ارشد بازاریابی و عملیاتی شرکت میخواستند که بلک بری زد 10 در اولویت قرار بگیرد.
در نهایت، مدل زد 10 به عنوان قهرمان بلک بری انتخاب شد. با این حال، تبلیغات شرکت برای مسابقات لیگ سوپر بول گیجکننده بود و مورد تأیید هیئت مدیره قرار نگرفت، بنابراین مدیران ارشد عملیاتی و بازاریابی شرکت که تنها چند هفته قبل از این جریان وارد کار شده بودند، توسط مدیر عامل جدید، جان اس چن، از شرکت اخراج شدند.
رابط کاربری سیستم عامل بلک بری 10 به شدت به ژستهای حرکتی وابسته بود. پس از اینکه به بلک بری 10 عادت میکردید، سیستم عاملی سریع و کارآمد بود. اما کاربران جدید برای استفاده از آن با مشکل مواجه میشدند و از آنجایی که تفاوت زیادی با سیستم عامل قدیمی داشت، همه به نوعی کاربر جدید به حساب میآمدند.
صفحه نمایش بزرگ 4.2 اینچی بلک بری زد 10 باعث میشد که استفاده از رابط کاربری دستگاه در مقایسه با صفحه نمایش 3.1 اینچی بلک بری کیو 10 بسیار راحتتر باشد. پس از اینکه به تمام ژستهای حرکتی عادت میکردید، احساس میکردید که یک قهرمان مولتی تسکینگ هستید.
برای مثال، با سوایپ کردن به طرف بالا که برنامه فعلی را به پشت صفحه هدایت میکرد، تعداد پیامها نشان داده میشد. با بلند کردن انگشت از روی صفحه به قسمت اپ سوئیچر میرفتید. با این حال، اگر در عوض به سمت راست سوایپ میکردید (به شکل L معکوس)، به قسمت BlackBerry Hub هدایت میشدید. نکته جالب این بود که با همه ژستهای حرکتی، همیشه میتوانستید با معکوس کردن ژست حرکتی (مثلا به سمت چپ و سپس پایین) به برنامه در حال اجرا بازگردید.
با سوایپ کردن از لبه بالای صفحه نمایش، به بخش quick toggles هدایت میشوید (اگر در صفحه هوم اسکرین باشید). این بسیار عالی بود، اما مشکل اینجاست که بدون کنترلهای قابل مشاهده، اکثر این کارکردها برای کاربران جدید پنهان و غیر قابل دسترس بودند.
بلک بری هاب اس ام اس، ایمیل، تماسها، اعلانها و حتی پیامهای سرویسهای شخص ثالث مانند فیسبوک را در یک لیست پیوسته قرار میداد که بر اساس تاریخ مرتبسازی شده و فیلترهای قدرتمندی را ارائه میداد.
یک ترفند تر و تمیز در بلک بری هاب این بود که چگونه میتوانید اقدامات خاصی را روی یک پیام انجام دهید. با درگ کردن پیامها فهرستی از اقدامات در سمت راست نشان داده میشد که با دراپ کردن پیام روی هر یک از آنها فعال میشد. این ویژگی با چند پیام انتخابشده نیز کار میکرد که جایگزین جالبی برای دکمه منو بود (که برنامههای بلک بری عمدتا فاقد آن بودند).
مهمتر از آن، چون سیستم عامل کاملا جدید بود، از کمبود برنامهها رنج میبرد. برای عقب نماندن از قافله، بلک بری 10 دارای رانتایم اندروید 2.3 نان زنجبیلی بود. در ابتدا محبور بودید که برنامههای اندروید را از طریق فروشگاه نرمافزاری BlackBerry World بارگیری کنید، زیرا سایدلودینگ آنها مشکل بود.
همیشه پشتیبانی ضعیفی از برنامههای اندروید وجود داشت و ناگفته نماند که استفاده از نسخه قدیمی دو ساله اندروید پایینتر از حد ایدهآل بود. بلک بری بعدا پشتیبانی از اندروید 4.3 را اضافه کرد، اما این همیشه دومین انتخاب ایدهآل پس از نصب برنامههای اصلی بلک بری 10 به شمار میرفت.
اما این شرکت بر پایه ارسال پیام کوتاه بنیان نهاده شده بود و بلک بری مسنجر (BBM) به اصطلاح غاز طلایی آنها به شمار میرفت. مسنجر بلک بری از پیامرسانی فوری، تماسهای VoIP و حتی چت تصویری پشتیبانی میکرد. بر خلاف iMessage، بلک بری مسنجر خود را برای کاربران اندروید و آی او اس در اواخر 2013 در دسترس قرار داد و تا سال 2015 در سراسر جهان 190 میلیون کاربر داشت.
صفحه کلید سختافزاری دیگر وجود نداشت، اما کیبورد روی صفحه لمسی که بلک بری آن را توسعه داده بود، در واقع حرکتی زیرکانه بود. در این صفحه کلید روی صفحه، ردیفهای کلیدها با کادرهایی از یکدیگر جدا شده بودند که پیشنهادات خودکار کلمات را نشان میداد.
فرض کنید در حال تایپ کردن کلمه Thanks هستید. کلید T و سپس H را کلیک میکنید و کلمه thanks روی حرف A ظاهر میشود (حرف بعدی کلمه مورد نظر). با سوایپ کردن به سمت بالا از روی حرف A به کلمه بعدی میرسید. حرکات نرمافزاری هوشمندانه زیادی وجود داشت، چرا که گوشی میتوانست با سبک نوشتن شما به واسطه پیامهای قبلی آشنا شده و آنالیز میکرد که چطور هر کلید کیبورد را فشار میدهید. به طور کلی، این بخش نیز مانند سایر قسمتهای سیستم عامل قدرتمند بود، اما باید آن را یاد میگرفتید.
بلک بری تعداد 1 میلیون دستگاه زد 10 را در سه ماهه اول بعد از عرضه به فروش رساند که باعث شد این شرکت دوباره به سودآوری برسد. با این حال، میزان تقاضا با گذشت زمان کاهش پیدا کرد و این تنها مختص به مدل زد 10 نبود، بلکه به طور کلی فروش بلک بری با افت مواجه شد. پس از آغاز به کار در ماه ژانویه، پلتفرم جدید بلک بری تنها 2.7 میلیون دستگاه را به فروش رسانده بود. در ماه سپتامبر همان سال، بلک بری با ضرر 1 میلیارد دلاری به خاطر گوشیهای زد 10 فروشنرفته مواجه شد.
این شروع دوبارهی فاجعهآمیزی برای بلک بری بود. بلک بری چند گوشی دیگر را با سیستم عامل بلک بری 10 عرضه کرد که آخرین مدل در اوایل 2015 وارد بازار شد. پس از آن، این شرکت با بهکارگیری سیستم عامل اندروید در گوشی بلک بری پریو (BlackBerry Priv) شروع جدیدی داشت، اما این آخرین گوشی بود که توسط بلک بری طراحی شد.
شرکت چینی TCL سکان بلک بری را به دست گرفت و چند دستگاه مجهز به سیستم عامل اندروید را نیز عرضه کرد، گرچه این همکاری زیاد طول نکشید و در 31 آگوست به پایان رسید. این سؤال که آیا یک بار دیگر دستگاهی با برند بلک بری را خواهیم دید یا خیر، شاید در ذهن خیلیها باشد. نظر شما در این باره چیست؟