گاز متان یکی از گازهای گلخانهای خطرناک و بسیار قدرتمند بوده که بر اساس تحقیقات جدید، آثار مخرب آن در گرمایش زمین و تغییرات آب و هوایی به مراتب بیشتر از آن چیزی است که تصور میشد؛ با ما همراه باشید.
گاز متان به عنوان عامل گرمکننده سیاره زمین و یکی از گازهای گلخانهای خطرناک، کمتر از سایر گازهای گلخانهای دیگر مورد توجه قرار میگیرد. با این حال، جالب است بدانیم که آنالیزهای اخیر دانشمندان نشان میدهند که تاثیر متان بر تغییرات آب و هوایی و گرم شدن زمین بسیار خطرناکتر و مضرتر از مقداری است که پیش از این تخمین زده شده بود.
تولید انبوه گاز متان توسط انسانها
دانشمندان با آنالیز حبابهای مولکولهای هوای باستانی که در یخهای گرینلند اسیر شده بودند، دریافتند که چرخه طبیعی گاز متان با آنچه تصور میشده، تفاوت بسیاری دارد. متان در مقایسه با گاز گلخانهای معروف دیگری مثل کربن دی اکسید، 30 برابر توانایی بیشتری در جذب گرما و در نتیجه، ایجاد تاثیرات گلخانهای مخرب دارد.
در حالی که مقداری از متان موجود در اتمسفر زمین به صورت طبیعی تولید میشود، تحقیقات جدید دانشمندان نشان میدهند که نقش انسانها در افزایش میزان متان جو زمین حدودا 40 درصد بیشتر از مقداری است که پیش از این تخمین زده شده بود. گفته شده که قبل از انقلاب صنعتی و در اوایل زمانی که استخراج و استفاده از نفت راه افتاده بود، مقدار متان بسیار کمتری در هوای سیاره بود و گاز مورد نظر به میزان قابلتوجهی افزایش یافته است.
بررسیها نشان میدهند که انتشار گاز متان در اتمسفر به واسطه فعالیتهای انسانی، 30 درصد کل متان موجود در جو را به خود اختصاص داده و نیمی از گازهایی که توسط بشر وارد جو شده، از نوع متان بوده است. با استناد به تحلیلها گفته شده که در سه قرن اخیر میزان تولید این گاز 150 درصد افزایش یافته، اما چون طبیعت هم خود عامل به وجود آورنده متان بوده، دانشمندان چالشهایی را برای مشخص کردن سهم انسان در این ماجرا پیش رو داشتهاند.
همانطور که واسیلی پترنکو (Vasilii Petrenko)، ژئوشیمیدانی از دانشگاه روچستر میگوید، دانشمندان مدتها در تلاش بودهاند تا نسبت گاز متان طبیعی و غیرطبیعی موجود در اتمسفر را مشخص کنند؛ اما از آنجایی که گازهای حاصل از مصرف سوختهای فسیلی، از لحاظ ایزوتوپی با گازهای مشابهی که توسط طبیعت تولید میشوند تفاوتی ندارند، مدتها بود که تلاشهای محققان در این رابطه به در بسته میخورد.
با این وجود یک ایزوتوپ کمیاب رادیواکتیو به نام کربن 14 وجود دارد که در متان بیولوژیکی یافت میشود، اما در گاز متان حاصل استفاده از سوختهای فسیلی نیست. با در نظر گرفتن این موضوع، پترنکو و همکارانش یخهای گرینلند را در جستجوی حبابهای هوایی که از قرنهای گذشته به جا ماندهاند، سوراخ کردند.
حبابهای مورد بررسی برای مقایسه وضعیت اتمسفر زمین از سال 1750 تا 2013 کافی بودند و به نوعی مثل کپسول زمانهایی که سرگذشت سیاره ما را مشخص میکنند، عمل کردند. گفته شده که تا سال 1870 مقادیر بسیار کمی گاز متان غیرطبیعی وارد جو زمین میشده و بیشتر متان هوای زمین به صورت طبیعی به وجود آمده بوده است.
استفاده از سوختهای فسیلی در حوالی سال 1870 شدت گرفت و آنالیز حبابها هم نشان داد که بعد از این تاریخ، مقدار گاز متان غیرطبیعی رو به افزایش بوده است. چنین نتایجی نشان میدهند که دانشمندان هرساله به دلیل ناتوانی در تشخیص متان طبیعی از متان مربوط به سوختهای فسیلی، تاثیر انسانها در انتشار این گاز را بین 25 تا 40 درصد کمتر از مقدار واقعی تخمین میزدند.
با این وجود پترنکو معتقد است که نتایج تحقیقات او و تیمش کاملا بدبینانه نبوده و نیازی نیست که با در نظر گرفتن این نتایج، نسبت به آینده زمین ناامید شویم. این پژوهشگر میگوید که ارتباط حجم زیادی از متان موجود در اتمسفر به فعالیتهای انسانی نشان دهنده این است که ما کنترل بیشتری در جلوگیری از ورود این گاز به جو داریم. به بیان دیگر کاهش میزان تولید متان توسط کشورهای آلودهکننده اتمسفر، تاثیرات عمیقتر و مهمتری در بهبود وضعیت گرمایش زمین خواهد داشت.
گاز متان در مقایسه با کربن دی اکسید عمر کمتری دارد و به همین دلیل، اعمال سیاستهای بازدارنده در مدت زمان کمتری نتایج مثبت را به همراه خواهد داشت.
لازم به ذکر است که مجلهی “Nature” مقاله پترنکو و تیمش را منتشر کرده است.