ایمنی جمعی یا همان ایمنی گلهای (Herd Immunity) ایجاب میکند که برای توقف یک بیماری مسری افراد زیادی به آن مبتلا شوند؛ این ایده برای توقف پاندمی کرونا مطرح شده و در ادامه نظر متخصصان را در رابطه با آن جویا میشویم.
ایمنی جمعی یا همان ایمنی گلهای (Herd Immunity) به وضعیتی از شیوع یک بیماری مسری اطلاق میشود که در آن عده زیادی از اعضای یک جامعه به بیماری مبتلا شدهاند. از زمان شروع پاندمی بیماری کرونا هم ایده رساندن مبتلایان به وضعیت ایمنی جمعی برای توقف شیوع مطرح شد و توجه زیادی به این موضوع جلب شده است. با این حال، متخصصان میگویند که انجام چنین کاری اشتباه بوده و در ادامه قصد داریم تا دلایل این ادعا را بررسی کنیم.
ایمنی جمعی و پاندمی کرونا
شیوع بیماری کرونا یا همان کووید 19 آنقدر سریع رخ داد که روز به روز اطلاعات مختلف و حتی ضد و نقیضی در مورد آن منتشر میشود و از آنجایی که تنها چندین ماه از ثبت اولین موارد مبتلایان میگذرد، پژوهشهای گسترده، دقیق و استانداردی در این رابطه انجام نشدهاند تا اطلاعاتی درست و صد درصد قابل اعتماد را در اختیار مخاطبان قرار دهند.
پیشبینی آینده وضعیت پاندمی کرونا هم کار دشواری است و با اینکه اطلاعات موجود در مورد نرخ تولیدمثل ویروس، علائم آلودگی و نکات اصلی برای اعمال یک قرنطینه مناسب دائما به روز میشوند و تغییر میکنند، نمیتوان با دقت و اطمینان در مورد اتفاقات هفتهها و ماههای آینده اظهارنظر کرد.
اما همانطور که گیدین میروویتس (Gideon Meyerowitz)، اپیدمی شناسی از استرالیا گفته است، موضوع جالبی که هیچگاه توسط او پیشبینی نمیشد، مطرح شدن بحث ایمنی جمعی برای توقف شیوع بیماری کرونا بود. با وجود عجیب و غریب و غیرمنطقی بودن ایده رسیده به ایمنی گلهای، میبینیم که مقالهها و مطالب زیادی در این رابطه منتشر شدهاند و عدهای تنها راه جلوگیری از کشته شدن مردم جهان در اثر بیماری مرگبار کرونا را ایمنی جمعی میدانند.
ایمنی گلهای چیست؟
میروویتس میگوید که در نظر گرفته ایده ایمنی جمعی بدون داشتن واکسن هیچ معنایی ندارد. در ابتدا، باید تعریف ایمنی گلهای را بررسی کنیم؛ چنین وضعیتی زمانی رخ میدهد که حجم زیادی از جمعیت جانداران آسیبپذیر در مقابل یک عامل بیماریزا در اثر مصونیت طبیعی و یا تزریق واکسن در مقابل آن بیماری مقاوم شدهاند و دیگر احتمال گسترش ویروس در جامعه وجود ندارد. از این طریق افرادی که بیشتر از بقیه نسبت به بیماری آسیبپذیر هستند در امان خواهند بود و مصونیت حجم زیاد اعضای جامعه به خودی خود باعث توقف زنجیره گسترش میشود.
به عنوان مثال بیماری ویروسی فوقالعاده مسری اوریون را در نظر میگیریم. این بیماری جزئی میتواند مشکلاتی قابل توجه را در زندگی افراد به وجود آورد و واکسن اوریون آنقدر تاثیرگذار است که در عصر حاضر موارد ابتلا به این بیماری بسیار نادر هستند.
اوریون نرخ تولید 10 تا 12 دارد و تخمین زده میشود که هر فرد آلوده میتواند ویروس اوریون را به 10 تا 12 نفر دیگر منتقل کند. حال اگر در یک جامعه صد نفری یک فرد ناقل اوریون حضور داشته باشد، پس از مدت کوتاهی 95 درصد جمعیت به این بیماری دچار میشوند.
نکته مربوط به ایمنی جمعی اینجاست که در جامعه مورد نظر با وجود نرخ گسترش بالا همچنان 5 درصد از افراد به دلیل اینکه دیگر کسی برای انتقال ویروس به آنها باقی نمانده، از این بیماری در امان میمانند. این وضعیت ایمنی گلهای نام دارد و با انجام اقداماتی مثل واکسیناسیون میتوان عدد 5 درصد مربوط به افراد مصون را افزایش داد. تزریق واکسن باعث میشود که نه تنها افراد از اوریون در امان باشند، بلکه افراد آلوده هم امکان انتقال ویروس را نداشته باشند؛ بنابراین اگر از طریق ابتلای حداکثر افراد ممکن و یا با کمک تزریق واکسن، شرایط ایمنی جمعی ارضا شود، دیگر ویروس مورد نظر در بین افراد پخش نخواهد شد.
وضعیت برای کووید 19
«آستانه ایمنی جمعی» که به حداقل تعداد افراد مصون در مقابل یک اپیدمی در جامعه اطلاق میشود، برای ویروس اوریون 92 درصد است و برای بیماری کرونا این مولفه 70 درصد تعیین شده است؛ در حالی که بیماری کرونا سختتر از اوریون پخش میشود، چنین عددی همچنان زیاد بوده و به همین دلیل، مطرح شدن ایده ایمنی جمعی برای توقف پاندمی کرونا آن هم بدون داشتن واکسن، کاری اشتباه است.
میروویتس میگوید که آلوده کردن 70 درصد مردم جهان به بیماری کووید 19 اصلا به معنی ایجاد مصونیت و پیشگیری از گسترش بیماری نیست؛ وقتی عدهای میگویند که میتوان با مصون کردن 70 درصد قشر جوان جامعه به آستانه ایمنی جمعی رسید، فاکتورهایی نادیده گرفته میشود که به سادگی از کمبود دانش و تخصص در این افراد خبر میدهد.
اگر قرار باشد که تنها با آلوده کردن افراد جوان آستانه ایمنی گلهای بیماری کرونا ارضا شود، جمعیت قابل توجهی از افراد مسن در کشورهای جهان باقی میماند که فوقالعاده نسبت به بیماری کووید 19 آسیبپذیر هستند و نمیتوانند از ترس بیمار شدن حتی از منزل خود خارج شوند.
حتی اگر چنین ایده سادهلوحانهای از رساندن جامعه به آستانه ایمنی جمعی، با مصون کردن 70 درصد جوانان، بهترین راه ممکن باشد، نرخ مرگ و میر بیماری کرونا باعث وقوع فاجعهای بزرگ و بیسابقه در جهان میشود. در خوشبینانهترین حالتها کووید 19 بین 0.5 تا 1 درصد از افراد مبتلا را به کام مرگ میکشاند و اگر این عدد خوشبینانه را در جمعیت کشورها لحاظ کنیم، میبینیم که هر کشور باید چیزی بین 0.35 تا 0.7 درصد از جمعیت خود را از دست بدهد. برای کشوری مثل آمریکا با جمعیت تقریبی 300 میلیون نفر، عدد نهایی 1 تا 2 میلیون نفر خواهد بود!
از طرف دیگر تخمین زده میشود که 10 درصد از مبتلایان نیازمند خدمات بیمارستانی خواهند بود و در صورت اعمال بحث ایمنی جمعی، هزینه و انرژی زیادی باید توسط کشورهای گوناگون برای مراقبت از بیماران دارای شرایط حاد صرف شود.
میروویتس میگوید که در نظر گرفتن ایمنی گلهای در حال حاضر و قبل از ساخت واکسن کووید 19 اصلا منطقی نیست و با اینکه به هر حال امکان آلودگی 70 درصد مردم جهان وجود دارد، بدون درمان قطعی نمیتوان از این روش برای توقف پاندمی کرونا استفاده کرد. در نهایت میتوان گفت که هماکنون بهترین راه برای مقابله با کووید 19 فاصلهگذاری اجتماعی و دوری از افراد ناقل بیماری است.