چرا بوی باران لذتی بی‌نظیر در ما به وجود می‌آورد؟

بوی باران یکی از دلپذیرترین رایحه‌هایی است که تقریبا تمامی ما از آن لذت می‌بریم؛ اخیرا تحقیقات جالبی در مورد این حس لذتبخش انجام شده است.

بوی باران در مناطق کم رفت و آمد و جاهایی که کمتر توسط انسان تسخیر شده‌اند، بسیار دلپذیر است و حتما پیش آمده که شما هم با پاشیده شدن کمی آب بر روی خاک خشک رایحه‌ای را تنفس کرده‌اید که هیچ‌وقت از یاد شما نمی‌رود؛ در رابطه با مشخص شدن مکانیسم پدیده مورد نظر و به وجود آمدن این حس بی‌نظیر، محققان دست به کار شده‌اند و اطلاعات جالب‌توجهی در این رابطه به دست آمده است.

تحقیقات در مورد بوی باران

رایحه مورد نظر با نام پتریکور (Petrichor) هم شناخته می‌شود و جالب است بدانیم که تنها انسان‌ها نیستند که از این بو لذت می‌برند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که بوی باران به دلیل آزاد شدن ترکیبی ارگانیک با نام ژئوسمین از میکروب‌هایی مثل “Streptomyces” به وجود می‌آید و این میکروب‌ها در هنگام مرگ ترکیب ژئوسمین را تولید می‌کنند. تیمی بین‌المللی از دانشمندان هم به تازگی با قصد مشخص کردن دلیل تولید ترکیب مورد نظر و همچنین، واکنش موجودات مختلف به ژئوسمین تحقیقات جالب‌توجه خود را انجام دادند.

برای این منظور نقش ژئوسمین و سایر ترکیبات تولید شده توسط Streptomyces با استفاده از تله‌هایی که در اکوسیستم خاکی محیط آزمایش ایجاد شده بودند، بررسی شد؛ تحقیقات نشان داد که بندپایانی به نام دم‌فنری (Springtail) که اکثرا ساکن محیط کف جنگل‌ها هستند، به ترکیب به وجود آورنده بوی باران واکنش نشان می‌دهند و شدیدا به ژئوسمین جذب می‌شوند.

دم‌فنری‌ها ترکیب ژئوسمین را با شاخک‌های خود حس می‌کنند و معمولا پس از بو کشیدن ترکیب، باکتری سازنده آن را می‌خورند؛ اما چرا یک باکتری بویی دلپذیر را به وجود بیاورد که باعث می‌شود بندپایی مثل دم‌فنری آن را بخورد؟

بررسی‌ها نشان می‌دهند که باکتری Streptomyces این کار را با هدف تضمین بقای نسل خود انجام می‌دهد؛ این باکتری از خیلی جهات مانند قارچ‌ها عمل می‌کند و تولیدمثل آن هم مانند قارچ، از طریق ساختن و پخش کردن هاگ انجام می‌شود؛ اما باکتری مورد نظر برای گستراندن هاگ‌هایی که نسل بعدی آن را تضمین می‌کنند، نیازمند یک واسطه است و دم‌فنری هم بهترین واسطه ممکن برای هاگ افشانی باکتری ما به شمار می‌رود. دم‌فنری پس از خوردن Streptomyces از طریق مدفوع و روش‌های دیگر هاگ‌ها را در قسمت‌های مختلف خاک پخش می‌کند و به این ترتیب چرخه زندگی باکتری ما تضمین می‌شود.

بنابراین دفعه بعدی که از بوی باران و پاشیدن آب بر روی خاک لذت بردیم، به باکتری فکر خواهیم کرد که برای تولیدمثل و حفظ چرخه حیات خود ترکیبی فوق‌العاده خوش‌بو و لذت‌بخش را به وجود می‌آورد.

مقاله این تحقیق در ژورنال “Nature” منتشر شده است.